Bozorlarda kungaboqar yog‘i va guruch qimmatlashdi. Bir necha yildan beri chorva yemi ham yuqori narxlarda sotilmoqda. Buning asosiy sabablari nimada? Qishloq xo‘jaligi vazirligi boshqarma boshlig‘i Zafar Ortiqov “Daryo” nashriga bergan intervyusida mazkur savolga javob qaytardi.
Guruch narxi nega oshdi?
Respublikada sholi yetishtirishning 80-85 foizi Qoraqalpog‘iston va Xorazm viloyatiga to‘g‘ri keladi. Ushbu hududlarda 2021-yilda suv tanqis bo‘lgani sababli sholi hosili kamroq bo‘ldi. Shuning hisobiga guruch yetkazib berishda oz miqdorda uzilish bo‘lmoqda. Bu yil sholi ekish hajmini o‘tgan yilgiga nisbatan oshirishga erishildi. 2022-yilda respublika bo‘yicha jami 117 ming gektar yerda sholi yetishtirish rejalashtirilgan.
Bugungi kunda asosiy maydonlarda ekish ishlari davom ettirilyapti va jarayon 15-iyungacha boradi. Aytib o‘tmoqchimanki, 2022-yil uchun hosil ekishda hech qanday to‘xtalish yoki suv tanqisligi bo‘layotgani yo‘q. Bu yil oldimizga 400 ming tonnadan ortiq hosil olish vazifasi qo‘yilgan va shunday hosildorlikka, albatta, erishamiz. O‘zbekiston aholisi bir yilda 300 ming tonnaga yaqin guruch iste’mol qiladi. Shuncha miqdordagi guruch to‘liq o‘zimizda yetishtiriladi.
“Chorva yemi narxining pasayishi qiyin masala”
Chorva yemi narxining pasayishi qiyin masala. Chunki mahsulot tannarxi va unga bo‘lgan talab yuqori bo‘lib bormoqda. Yildan yilga aholi va chorva sonining oshib borishi o‘z o‘zidan barcha mahsulotlar narxiga ta’sir qilmoqda. Masalan, bugungi kunda paxta yetishtirish tannarxiga ta’sir qiladigan asosiy omil, bu mineral o‘g‘itlar va yoqilg‘i moylash materiallarining narxi hisoblanadi. Ularning narxi mahsulot tannarxiga 30-35 foizgacha ta’sir ko‘rsatadi. Fermer xo‘jaliklari yoki dehqonlar mineral o‘g‘it va boshqa materiallarni bozor narxlarida xarid qiladi va mahsulot yetishtirgach, uni bozor tamoyillari asosida sotadi. Masalan, mineral o‘g‘it so‘nggi bir yilda 30-40 foizga, yoqilg‘i moylash 170-180 foizgacha oshdi. Bu o‘zi o‘zidan mahsulot ishlab chiqarishga va uning narxiga ta’sir ko‘rsatmay qolmaydi. Fermer xo‘jaliklarimizda manfaatdorlik oshgan sari hosildorlik hajmi ham yildan yilga oshib boradi.
Statistik ma’lumotlarga qaraganda, respublikada 2021-yilda 6 million 600 ming tonna bug‘doy yetishtirilgan. 2022-yilda esa 7 million 700 ming tonnagacha bug‘doy yetishtirish rejalashtirilgan. Ya’ni joriy yilda oldingidan 1 million tonnadan ortiq bug‘doy yetishtiramiz. Paxta yetishtirishda hajmida ham o‘sish kuzatilmoqda. O‘tgan yili 3 million 200 ming tonna paxta yetishtirilgan bo‘lsa, joriy yilda 3 million 800 yoki 3 million 900 ming tonnagacha paxta yetishtirish prognoz qilinmoqda.
Kungaboqar yog‘i
Kungaboqar yog‘i asosan, chet eldan import qilinadi. To‘g‘ri, hozirgi paytda fermer xo‘jaliklarimiz kungaboqar yetishtirmoqda. Lekin kungaboqar yog‘i ishlab chiqarish respublikamizda hali katta hajmda yo‘lga qo‘yilmagan. Aytish kerakki, avvallari chetdan kirib kelgan kungaboqardan, o‘zimizda yetishtirilganining tannarxi yuqori bo‘lardi. Shu sababli import qilib kelingan. 2021-yildan boshlab, import va o‘zimizda yetishtirilgan kungaboqar tannarxi bir xil balansga keldi. Shuning uchun hozirda o‘zimizning fermer xo‘jaliklarida kungaboqar yetishtirish oldingiga qaraganda oshib boryapti. Masalan, shu yilning o‘zida 60 ming gektarga yaqinroq maydonda kungaboqar yetishtirilmoqda.
Aholi nafaqat kungaboqar, balki paxta yog‘ini ham ko‘p iste’mol qiladi. O‘tgan yili 3 million tonnadan ortiq paxta yetishtirilgan bo‘lsa, 2022-yilda 3 million 800 ming tonnaga yaqin hosil olish rejalashtirilgan. Bu esa paxta yog‘i ishlab chiqarishga o‘zining ijobiy ta’sirini ko‘rsatadi.
Hisob-kitoblarga ko‘ra, yiliga aholi va parranda, umuman olganda barcha toifa 500-550 ming tonna yog‘ iste’mol qiladi. Hozirgi kunda 400-450 ming tonnagacha yog‘ mahsulotini ishlab chiqarishga xomashyomiz yetarli.
Izoh (0)