Қозоғистонда 5 июнь куни мамлакат конституциясига ўзгартиришлар ва қўшимчалар киритиш масаласи бўйича референдум бўлиб ўтади, деб ёзади «Gazeta.uz». Бу ҳақдаги қонун лойиҳаси асосий қонуннинг 33 та моддасига киритиладиган 56 та тузатишни кўзда тутади. Ўзгартиришлар президент Қосим-Жўмарт Тўқаев томонидан таклиф этилган. Январда мамлакатда тартибсизликлар бўлиб ўтган, улар кўп сонли қурбонлар ва жабрланганларни келтириб чиқарганди.
«Референдум ҳар бир фуқарога мамлакат тақдирини ҳал қилишда бевосита иштирок этиш имконини беради ҳамда янги Қозоғистонни қуриш ва ҳар томонлама демократлашиш йўналишини мустаҳкамлайди», — деган эди Қозоғистон президенти апрель охирида.
У ўзгаришлар жиддий хусусиятга эга эканини ва Қозоғистоннинг сиёсий тизимини тубдан ўзгартиришини қайд этиб, таклиф этилаётган сиёсий тизимни «иккинчи республика» деб атади.
Конституцияга тузатишлар супер президентлик республикасидан воз кечиш, парламент ва маҳаллий вакиллик ҳукумати органлари (маслаҳатлар) ваколатларини кучайтириш ва партиявий-сиёсий соҳани модернизациялашни назарда тутади.
“Zakon.kz” аниқлик киритишича, референдумда фақат битта савол қўйилади: «Сиз оммавий ахборот воситаларида 2022 йил 6 май куни эълон қилинган ‘Қозоғистон Республикаси Конституциясига ўзгартиришлар ва қўшимчалар киритиш тўғрисидаъги қонун лойиҳасида келтирилган Қозоғистон Республикаси Конституциясига ўзгартиришлар ва қўшимчаларни қабул қиласизми?»
Қонун лойиҳаси қуйидагиларни таклиф қилади:
- ўлим жазосини тақиқлаш (ўтган йил декабрида ўлим жазоси бекор қилинганди; ҳозир конституцияда ўлим жазоси фавқулодда жазо сифатида белгиланадиган жиноятларга изоҳ берилган);
- ер, унинг қаъри, сув, ўсимлик ва ҳайвонот дунёси, бошқа табиий манбалар халққа тегишли деб белгилаш ва давлат томонидан мулкчилик ҳуқуқининг халқ номидан амалга оширилиши;
- Қозоғистон президенти лавозимига икки муддатдан ортиқ сайланишга тақиқ мамлакат биринчи президентига нисбатан амал қилмаслиги ҳақидаги бандни олиб ташлаш;
- президентнинг яқин қариндошларига сиёсий давлат хизматчилари ва квази-давлат сектори (давлат иштирокида яратилган тузилма) субъектларининг раҳбарлари лавозимларини эгаллашни тақиқлаш;
- республика фаолиятининг унинг биринчи президенти томонидан белгиланган энг муҳим тамойиллари ва унинг мақоми ўзгармаслиги ҳақидаги қоидани олиб ташлаш;
- конституциявий суд томонидан фуқароларнинг мурожаатлари бўйича бевосита уларнинг ҳуқуқ ва эркинликларига алоқадор норматив ҳуқуқий ҳужжатларнинг конституцияга мувофиқлигини кўриб чиқиш ҳақидаги меъёрнинг белгиланиши.
Референдумга 16,4 миллиард тенге (37,8 миллион доллар) сарфлаш режалаштирилмоқда. Участка ва ҳудудий комиссиялардаги ишларга 71 минг киши жалб этилади.
Бундан аввалги референдум Қозоғистонда 1995 йилда ўтказилган, ўшанда амалдаги конституция тасдиқланган эди.
Мавзуга доир:
Изоҳ (0)