Ўзбекистонда хизмат кўрсатган артист Зулхумор Мўминова кино ва дубляж соҳасидаги фаолияти билан томошабинларга яхши таниш. Унинг иштирокидаги «Қор қўйнида лола», «9 ой», «Сув ёқалаб», «Ҳаётда...», «Ибрат» каби фильмлар киномухлислар учун ҳамон севимли. «Қиш сонатаси», «Сарой жавоҳири» каби чет эл сериалларининг бош қаҳрамонларига берган овози орқали ҳам минглаб инсонлар қалбига кириб борган. Қуйида 12 ноябрь куни 61 ёшга тўлган Зулхумор Мўминованинг ҳаёти ва ижодий фаолияти ҳақида сўз юритамиз.
«Актриса бўлмаганимда, педагогикани танлардим»
Зулхумор Мўминова 1960 йили Тошкент шаҳрида туғилган. Ота-онаси савдо соҳасида фаолият юритган. Оилада икки қиз, икки ўғил фарзанднинг иккинчиси бўлган Зулхумор кичкиналигидан кўп китоб ўқир, асар қаҳрамонларининг ҳаёти билан яшарди.
Оғир-босиқ, «ичимдагини топ» дейдиганлар тоифасидан бўлган қизалоқ таниқли режиссёр Али Ҳамроевнинг фильмларидан қаттиқ таъсирлангани боис ўн ёшидан актриса бўлиш ҳақида жиддий ўйлай бошлайди. Маҳоратли ва малоҳатли актриса Дилором Қамбарованинг ижроларини кўриб, унга ҳавас қилади.
Пойтахтдаги 148- ва 110-мактабларда таҳсил олган Зулхумор ижтимоий фанлардан яхши баҳоларга ўқийди. Ўқувчилик даврида санъатга нисбатан қизиқиши сабаб мактабда «Нафосат» тўгарагини ташкил қилади. Тил ўрганишга иштиёқи баландлигидан инглиз тили бўйича ўтказилган танловларда мунтазам иштирок этарди.
«Гоҳида касбимдан қийналиб кетсам, нега тил билан жиддий шуғулланмадинг, дея ўзимга ўзим савол бераман. Ўша вақтдаги билимим билан Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университетига ўқишга кира олардим. Агар актриса бўлмаганимда, педагог бўлардим, албатта, санъатшуносликдан дарс берардим», — дейди Зулхумор Мўминова.
У 10-синфни тамомлагач, бор имкониятларини кўрсатишга ўзида шижоат ва ишонч етишмагани туфайли ҳозирги Ўзбекистон давлат санъат ва маданият институтида ўқиш фикридан қайтади. Шундан сўнг Тошкент давлат шарқшунослик институтининг араб тили йўналишига ҳужжат топширади. Аммо яқинларининг «Бу олийгоҳ талабаси бўлишинг учун катта маблағинг бўлиши керак», деган гапларидан кейин ҳужжатларини қайтариб олади.
ВГИК сари йўл...
Орадан маълум вақт ўтиб, Москвадаги Бутунроссия давлат кинематография институти (ВГИК)нинг актёрлик йўналишида ўқиш имконини берадиган танлов эълон қилинади. Бундан хабар топган Зулхумор уч босқичли танловда қатнашиш учун базўр ўзида куч топиб, «Ўзбекфильм» киностудиясига боради.
«Ўшанда илк бор Али Ҳамроев, Учқун Назаров каби таниқли режиссёрларни яқиндан кўришим эди. Ҳаяжоним шу қадар кучли бўлганидан вазифаларни бажариш вақтида оёқ-қўлим сезиларли даражада қалтираган. Чунки кинога алоқадор ҳеч қандай тўгаракларга қатнаган эмасдим. Болаликдан кино ҳақида ўқиган журналларим, асарларим имтиҳон пайтида ёрдам берган, назаримда.
«Али Ҳамроев энг севимли актрисанг ким, деб сўраганида Дилором Қамбарова, деганман. Шунда Диляга жуда ўхшар экансан, дегани ҳали-ҳануз қулоғим остида жаранглайди. Танловдан муваффақиятли ўтган 15 киши Москвага ўқишга кетганмиз», — дейди актриса интервьюларининг бирида.
Ўзбекистондан ўқишга борган ўнлаб ёшлар Гогол номидаги Москва драма театри актёрлари — Борис Чирков, Людмила Геника-Чиркова, Роберт Спиричевнинг гуруҳига қабул қилинади. Зулхумор оғир-босиқ феъли сабаб талабаликнинг биринчи йили курсдошлари билан киришиб, кўникиб кетишга қийналади. Кейинчалик эса аҳил-иноқ, яқин дўстга айланишади.
«Менга сон эмас, сифат муҳим!»
1983 йили институтни тамомлаб, Тошкентга қайтган ёшлар талабалик даврида саҳналаштирилган «Петрушка» спектаклини «Илҳом» театрида қўйишади. Лекин бироз вақт ўтиб, Зулхумор Мўминова театрдан кетишга қарор қилади.
«Ўзимни кино учун асрашим керак», деган нотўғри режаларим сабаб маълум вақтдан кейин театрни тарк этганман. Бироқ актёрни актёр қиладиган театр экан, буни кеч тушунганман. Аммо дангаса актриса бўлганим учун театрга қайтмадим. Дубльяж бор кучим ва вақтимни олиб қўяётгани ҳам сабабдир, балки», — дея таъкидлаган эди у.
Театр актрисаси бўлиш истагидан воз кечган Зулхумор «Ўзбекфильм»да иш бошлайди. Бироқ унга тез-тез киноларга таклиф тушмади, у пухта сценарийларни кутди. Вақт ўтиб, «Севги афсонаси», «Қора мушук», «Шайтанат», «9 ой», «Орзу ортида...» каби фильмларда турли қиёфаларда намоён бўлади.
«Ўзбекфильм»да ўттиз йилдан ортиқ ишладим. Тўғри, киноюлдуз эмасдирман, лекин «Ўзбек киносининг кучли актрисаларидан бири», деган таърифга лойиқ бўлишга интиламан. Бу мен учун жуда юқори баҳо. Агар режиссёр танламаганимда, ҳозирга қадар ўнта эмас, элликта фильмда рол ўйнаган бўлардим.
Мен ҳам Google’га Зулхумор Мўминова деб қидирув берганда, қатор фильмлар чиқишини истайман. Лекин феъл-атворимни ўзгартиролмайман. Менга сон эмас, сифат муҳим!», — деган эди актриса.
«Дубльяж – оғриқли нуқтам»
Ўзбекистон халқ артисти Мукамбар Раҳимова сабаб дубляж оламига кириб келган Зулхумор Мўминова дастлаб болаларга овоз бериб юради. Кейинроқ турли ёшдаги қаҳрамонларга овоз бера бошлайди. Актриса интервьюларининг бирида дубляж ҳақида гапираркан, қуйидаги фикрларни айтганди:
«Дубльяжнинг ижодимдаги роли жуда катта. Ушбу соҳа орқали халққа танилдим, фарзандимни институтда ўқитдим ва тирикчилик қиляпман. Хонтахта фильмлар ва сериалларда суратга тушмайман, тўйларга хизматга чиқмайман. Шунинг учун ҳам мен фақат дубляж соҳасидан даромад топаман. Дубльяжда мен билган бирга ишлаган ва ишлаётган ёшидан қатъий назар барча режиссёрлардан ҳамиша миннатдорман.
Афсуски, сўнгги йилларда тезкорлик сабаб дубляжнинг даражаси тушиб кетди. Дубльяжда ҳам актриса сифатида боримни бериб ишлашни истардим, бироқ... Очиғи, дубляж ҳақида гапиришни истамайман. Дубльяж — оғриқли нуқтам».
«У даврлар бахтли онларим бўлган»
Дубльяж соҳасида турли тиллардаги фильм ва сериалларнинг минглаб қаҳрамонларини ўзбекча гапиртирган актриса кўпроқ «Қиш сонатаси»даги Южин ҳамда «Сарой жавоҳири»даги Тангемга берган овози билан томошабинлар кўнгил дунёсига кириб борган.
«Қиш сонатаси»нинг дубляжида қатнашаётган пайтим, яъни 2003 йилда бугунги ўзбек киносининг маҳоратли режиссёрлари – Ёлқин Тўйчиев ва Аюб Шаҳобиддинов билан танишганман. Улар ўша вақтда Чўлпон асари асосида ёзилган сценарий бўйича яратилган «Қор қўйнида лола» фильмига актриса қидиришган.
Иккисининг кейинчалик менга айтишича, ролга муносиб актриса топа олишмай юрган вақтида қайсидир телеканалда мен берган интервьюни кўриб қолишган. Кейин яқиндан танишганмиз ва менга фильм сценарийси маъқул келиб, рол ўйнашга розилик билдирганман. Суратга олиш даврида «Қиш сонатаси»нинг дубляж жараёни ҳам кечаётган эди.
Бу лойиҳалар бир вақтга тўғри келганлиги боис кучли туйғулар ичида қолиб кетганман. Биринчидан, узоқ йил кутган режиссёрларим ва ролимни учратганимдан ўзимни бахтли ҳис этганман. Иккинчидан, бахтни қидирган одамлар тақдири акс этган сериалга овоз берганимдан қувонганман. Бу, албатта, омадга боғлиқ. Ўша пайтда йиллар давомида ичимда йиғилган дардлар, туйғуларим ва бор кучимни бериб, ижод қилганман.
Южинга овоз бериш орқали айтолмаган гапларимни айтишга, туйғуларимни сингдиришга уринганман. Хотираларимнинг ҳаммаси эсимда. Аммо ўша вақтда барчаси тушдагидек кечган, ўзимни тушдагидек ҳис этганман. У даврлар бахтли онларим бўлган, — деб ўша йилларни хотирлайди актриса.
Шахсий ҳаёт...
Зулхумор Мўминова Москвада ўқиб юрган кезлари курсдоши Зокир Мўминов билан яқин муносабатда бўлиб, бир-бирига кўнгил қўйишади. 4-босқичда таҳсил олаётган икки талаба ҳам Тошкентда, ҳам Россияда тўй қилишади. Москвадаги ётоқхонада ўтган тўйда катта қозонда ош пиширилади. 1985 йилда улар ўғил фарзанд кўришади ва Умид деб исм беришади.
«Олтин девор», «Кулол ва уста», «Оловли йўллар» каби ўнлаб фильмлардаги роллари билан танилган актёр Зокир Мўминов 2000 йилда 40 ёшга ҳам тўлмай, касаллик сабаб вафот этади.
Актриса ёлғиз фарзанди учун ҳаракат қилиб, уни ҳалол меҳнати билан улғайтирди, олий ўқув юртида ўқитди. Ўғли Умид бир неча йилдан бери хорижда яшайди.
«Ягона зурриётим Москва давлат туризм университетида ўқиган. Ҳозир Россиядаги нуфузли банкларнинг бирида веб-дизайнер бўлиб ишлайди. Унинг ютуқлари, ҳаракатидан ҳамиша қувонаман. Чунки фарзандимнинг мендан бошқа қўллаб-қувватлайдиган ҳеч кими йўқ.
«Она сифатида олий ўқув юртида ўқиб, бирор касб эгаси бўлишида ёрдам бердим, қўлимдан келгани шу бўлди. Ўз соҳасида яхши мутахассис сифатида эътироф этилаётгани бу унинг изланиш ва меҳнатларининг самараси, ўзининг ютуғи. Умид билан бирга бўлишни жуда хоҳлайман. Балки бир кун Москвага кетарман. Буни эса вақт кўрсатади, ахир инсон эртага нима бўлишини билмайди-ку», — дейди актриса.
«Ҳеч қачон ёшимни яширмаганман»
Зулхумор Мўминова фильмларда жуда кам суратга тушгани каби журналистларга ҳам кўп интервью беришга одатланмаган. У маълум муддат «Замин ФМ» радиосида ҳам фаолият юритган. Ўзбекистонда хизмат кўрсатган артист Улуғбек Раҳматуллаев билан куйлаган «Бугун» дуэти ўз даврида анча оммалашган.
Асосан, сифатга аҳамият қаратувчи актриса шу пайтга қадар «Сув ёқалаб», «Ҳаётда...», «Кечиккан ҳаёт», «Саид ва Саида», «Ибрат» каби ўнлаб бадиий ва тарихий киноларда ҳам иштирок этган.
Бугунги кунда ҳам киноларнинг овозлаштириш жараёнида фаол қатнашаётган, ўзига манзур келган лойиҳаларда суратга тушаётган актриса ёши ҳақида кам ўйлашини айтди.
«Ҳеч қачон ёшимни яширмаганман. Ёш — бу биологик оддий бирлик. Асосийси, одамнинг кайфияти аъло, қалби қанчалик уйғоқ ва тоза бўлса, янги кашфиётларга тайёр юрса, у шунчалик ёш кўринаверади, деб ўйлайман. Мен бу ҳолатларни ҳар доим ўзимда ҳис қиламан.
Тўғри, кўпчилик 60 ёшдан ошганимга ишонмайди. Бундан йигирма йил аввал ҳам 40 ёшга кирганимга ишонмайдиганлар бисёр эди. Ҳатто ўзим ҳам ишонмайман баъзан. Лекин ёш ҳақида кам ўйлашга ва ҳаётга бўлган чанқоқликни сўндирмасликка ҳаракат қиламан», — дейди Зулхумор Мўминова.
Миролим Исажонов тайёрлади
Мавзуга доир:
Изоҳ (0)