O‘zbekistonda xizmat ko‘rsatgan artist Zulxumor Mo‘minova kino va dublyaj sohasidagi faoliyati bilan tomoshabinlarga yaxshi tanish. Uning ishtirokidagi “Qor qo‘ynida lola”, “9 oy”, “Suv yoqalab”, “Hayotda...”, “Ibrat” kabi filmlar kinomuxlislar uchun hamon sevimli. “Qish sonatasi”, “Saroy javohiri” kabi chet el seriallarining bosh qahramonlariga bergan ovozi orqali ham minglab insonlar qalbiga kirib borgan. Quyida 12-noyabr kuni 61 yoshga to‘lgan Zulxumor Mo‘minovaning hayoti va ijodiy faoliyati haqida so‘z yuritamiz.
“Aktrisa bo‘lmaganimda, pedagogikani tanlardim”
Zulxumor Mo‘minova 1960-yili Toshkent shahrida tug‘ilgan. Ota-onasi savdo sohasida faoliyat yuritgan. Oilada ikki qiz, ikki o‘g‘il farzandning ikkinchisi bo‘lgan Zulxumor kichkinaligidan ko‘p kitob o‘qir, asar qahramonlarining hayoti bilan yashardi.
Og‘ir-bosiq, “ichimdagini top” deydiganlar toifasidan bo‘lgan qizaloq taniqli rejissor Ali Hamroyevning filmlaridan qattiq ta’sirlangani bois o‘n yoshidan aktrisa bo‘lish haqida jiddiy o‘ylay boshlaydi. Mahoratli va malohatli aktrisa Dilorom Qambarovaning ijrolarini ko‘rib, unga havas qiladi.
Poytaxtdagi 148- va 110-maktablarda tahsil olgan Zulxumor ijtimoiy fanlardan yaxshi baholarga o‘qiydi. O‘quvchilik davrida san’atga nisbatan qiziqishi sabab maktabda “Nafosat” to‘garagini tashkil qiladi. Til o‘rganishga ishtiyoqi balandligidan ingliz tili bo‘yicha o‘tkazilgan tanlovlarda muntazam ishtirok etardi.
“Gohida kasbimdan qiynalib ketsam, nega til bilan jiddiy shug‘ullanmading, deya o‘zimga o‘zim savol beraman. O‘sha vaqtdagi bilimim bilan O‘zbekiston davlat jahon tillari universitetiga o‘qishga kira olardim. Agar aktrisa bo‘lmaganimda, pedagog bo‘lardim, albatta, san’atshunoslikdan dars berardim”, — deydi Zulxumor Mo‘minova.
U 10-sinfni tamomlagach, bor imkoniyatlarini ko‘rsatishga o‘zida shijoat va ishonch yetishmagani tufayli hozirgi O‘zbekiston davlat san’at va madaniyat institutida o‘qish fikridan qaytadi. Shundan so‘ng Toshkent davlat sharqshunoslik institutining arab tili yo‘nalishiga hujjat topshiradi. Ammo yaqinlarining “Bu oliygoh talabasi bo‘lishing uchun katta mablag‘ing bo‘lishi kerak”, degan gaplaridan keyin hujjatlarini qaytarib oladi.
VGIK sari yo‘l...
Oradan ma’lum vaqt o‘tib, Moskvadagi Butunrossiya davlat kinematografiya instituti (VGIK)ning aktyorlik yo‘nalishida o‘qish imkonini beradigan tanlov e’lon qilinadi. Bundan xabar topgan Zulxumor uch bosqichli tanlovda qatnashish uchun bazo‘r o‘zida kuch topib, “O‘zbekfilm” kinostudiyasiga boradi.
“O‘shanda ilk bor Ali Hamroyev, Uchqun Nazarov kabi taniqli rejissorlarni yaqindan ko‘rishim edi. Hayajonim shu qadar kuchli bo‘lganidan vazifalarni bajarish vaqtida oyoq-qo‘lim sezilarli darajada qaltiragan. Chunki kinoga aloqador hech qanday to‘garaklarga qatnagan emasdim. Bolalikdan kino haqida o‘qigan jurnallarim, asarlarim imtihon paytida yordam bergan, nazarimda.
“Ali Hamroyev eng sevimli aktrisang kim, deb so‘raganida Dilorom Qambarova, deganman. Shunda Dilyaga juda o‘xshar ekansan, degani hali-hanuz qulog‘im ostida jaranglaydi. Tanlovdan muvaffaqiyatli o‘tgan 15 kishi Moskvaga o‘qishga ketganmiz”, — deydi aktrisa intervyularining birida.
O‘zbekistondan o‘qishga borgan o‘nlab yoshlar Gogol nomidagi Moskva drama teatri aktyorlari — Boris Chirkov, Lyudmila Genika-Chirkova, Robert Spirichevning guruhiga qabul qilinadi. Zulxumor og‘ir-bosiq fe’li sabab talabalikning birinchi yili kursdoshlari bilan kirishib, ko‘nikib ketishga qiynaladi. Keyinchalik esa ahil-inoq, yaqin do‘stga aylanishadi.
“Menga son emas, sifat muhim!”
1983-yili institutni tamomlab, Toshkentga qaytgan yoshlar talabalik davrida sahnalashtirilgan “Petrushka” spektaklini “Ilhom” teatrida qo‘yishadi. Lekin biroz vaqt o‘tib, Zulxumor Mo‘minova teatrdan ketishga qaror qiladi.
“O‘zimni kino uchun asrashim kerak”, degan noto‘g‘ri rejalarim sabab ma’lum vaqtdan keyin teatrni tark etganman. Biroq aktyorni aktyor qiladigan teatr ekan, buni kech tushunganman. Ammo dangasa aktrisa bo‘lganim uchun teatrga qaytmadim. Dublyaj bor kuchim va vaqtimni olib qo‘yayotgani ham sababdir, balki”, — deya ta’kidlagan edi u.
Teatr aktrisasi bo‘lish istagidan voz kechgan Zulxumor “O‘zbekfilm”da ish boshlaydi. Biroq unga tez-tez kinolarga taklif tushmadi, u puxta ssenariylarni kutdi. Vaqt o‘tib, “Sevgi afsonasi”, “Qora mushuk”, “Shaytanat”, “9 oy”, “Orzu ortida...” kabi filmlarda turli qiyofalarda namoyon bo‘ladi.
“O‘zbekfilm”da o‘ttiz yildan ortiq ishladim. To‘g‘ri, kinoyulduz emasdirman, lekin “O‘zbek kinosining kuchli aktrisalaridan biri”, degan ta’rifga loyiq bo‘lishga intilaman. Bu men uchun juda yuqori baho. Agar rejissor tanlamaganimda, hozirga qadar o‘nta emas, ellikta filmda rol o‘ynagan bo‘lardim.
Men ham Google’ga Zulxumor Mo‘minova deb qidiruv berganda, qator filmlar chiqishini istayman. Lekin fe’l-atvorimni o‘zgartirolmayman. Menga son emas, sifat muhim!”, — degan edi aktrisa.
“Dublyaj – og‘riqli nuqtam”
O‘zbekiston xalq artisti Mukambar Rahimova sabab dublyaj olamiga kirib kelgan Zulxumor Mo‘minova dastlab bolalarga ovoz berib yuradi. Keyinroq turli yoshdagi qahramonlarga ovoz bera boshlaydi. Aktrisa intervyularining birida dublyaj haqida gapirarkan, quyidagi fikrlarni aytgandi:
“Dublyajning ijodimdagi roli juda katta. Ushbu soha orqali xalqqa tanildim, farzandimni institutda o‘qitdim va tirikchilik qilyapman. Xontaxta filmlar va seriallarda suratga tushmayman, to‘ylarga xizmatga chiqmayman. Shuning uchun ham men faqat dublyaj sohasidan daromad topaman. Dublyajda men bilgan birga ishlagan va ishlayotgan yoshidan qat’iy nazar barcha rejissorlardan hamisha minnatdorman.
Afsuski, so‘nggi yillarda tezkorlik sabab dublyajning darajasi tushib ketdi. Dublyajda ham aktrisa sifatida borimni berib ishlashni istardim, biroq... Ochig‘i, dublyaj haqida gapirishni istamayman. Dublyaj — og‘riqli nuqtam”.
“U davrlar baxtli onlarim bo‘lgan”
Dublyaj sohasida turli tillardagi film va seriallarning minglab qahramonlarini o‘zbekcha gapirtirgan aktrisa ko‘proq “Qish sonatasi”dagi Yujin hamda “Saroy javohiri”dagi Tangemga bergan ovozi bilan tomoshabinlar ko‘ngil dunyosiga kirib borgan.
“Qish sonatasi”ning dublyajida qatnashayotgan paytim, ya’ni 2003-yilda bugungi o‘zbek kinosining mahoratli rejissorlari – Yolqin To‘ychiyev va Ayub Shahobiddinov bilan tanishganman. Ular o‘sha vaqtda Cho‘lpon asari asosida yozilgan ssenariy bo‘yicha yaratilgan “Qor qo‘ynida lola” filmiga aktrisa qidirishgan.
Ikkisining keyinchalik menga aytishicha, rolga munosib aktrisa topa olishmay yurgan vaqtida qaysidir telekanalda men bergan intervyuni ko‘rib qolishgan. Keyin yaqindan tanishganmiz va menga film ssenariysi ma’qul kelib, rol o‘ynashga rozilik bildirganman. Suratga olish davrida “Qish sonatasi”ning dublyaj jarayoni ham kechayotgan edi.
Bu loyihalar bir vaqtga to‘g‘ri kelganligi bois kuchli tuyg‘ular ichida qolib ketganman. Birinchidan, uzoq yil kutgan rejissorlarim va rolimni uchratganimdan o‘zimni baxtli his etganman. Ikkinchidan, baxtni qidirgan odamlar taqdiri aks etgan serialga ovoz berganimdan quvonganman. Bu, albatta, omadga bog‘liq. O‘sha paytda yillar davomida ichimda yig‘ilgan dardlar, tuyg‘ularim va bor kuchimni berib, ijod qilganman.
Yujinga ovoz berish orqali aytolmagan gaplarimni aytishga, tuyg‘ularimni singdirishga uringanman. Xotiralarimning hammasi esimda. Ammo o‘sha vaqtda barchasi tushdagidek kechgan, o‘zimni tushdagidek his etganman. U davrlar baxtli onlarim bo‘lgan, — deb o‘sha yillarni xotirlaydi aktrisa.
Shaxsiy hayot...
Zulxumor Mo‘minova Moskvada o‘qib yurgan kezlari kursdoshi Zokir Mo‘minov bilan yaqin munosabatda bo‘lib, bir-biriga ko‘ngil qo‘yishadi. 4-bosqichda tahsil olayotgan ikki talaba ham Toshkentda, ham Rossiyada to‘y qilishadi. Moskvadagi yotoqxonada o‘tgan to‘yda katta qozonda osh pishiriladi. 1985-yilda ular o‘g‘il farzand ko‘rishadi va Umid deb ism berishadi.
“Oltin devor”, “Kulol va usta”, “Olovli yo‘llar” kabi o‘nlab filmlardagi rollari bilan tanilgan aktyor Zokir Mo‘minov 2000-yilda 40 yoshga ham to‘lmay, kasallik sabab vafot etadi.
Aktrisa yolg‘iz farzandi uchun harakat qilib, uni halol mehnati bilan ulg‘aytirdi, oliy o‘quv yurtida o‘qitdi. O‘g‘li Umid bir necha yildan beri xorijda yashaydi.
“Yagona zurriyotim Moskva davlat turizm universitetida o‘qigan. Hozir Rossiyadagi nufuzli banklarning birida veb-dizayner bo‘lib ishlaydi. Uning yutuqlari, harakatidan hamisha quvonaman. Chunki farzandimning mendan boshqa qo‘llab-quvvatlaydigan hech kimi yo‘q.
“Ona sifatida oliy o‘quv yurtida o‘qib, biror kasb egasi bo‘lishida yordam berdim, qo‘limdan kelgani shu bo‘ldi. O‘z sohasida yaxshi mutaxassis sifatida e’tirof etilayotgani bu uning izlanish va mehnatlarining samarasi, o‘zining yutug‘i. Umid bilan birga bo‘lishni juda xohlayman. Balki bir kun Moskvaga ketarman. Buni esa vaqt ko‘rsatadi, axir inson ertaga nima bo‘lishini bilmaydi-ku”, — deydi aktrisa.
“Hech qachon yoshimni yashirmaganman”
Zulxumor Mo‘minova filmlarda juda kam suratga tushgani kabi jurnalistlarga ham ko‘p intervyu berishga odatlanmagan. U ma’lum muddat “Zamin FM” radiosida ham faoliyat yuritgan. O‘zbekistonda xizmat ko‘rsatgan artist Ulug‘bek Rahmatullayev bilan kuylagan “Bugun” dueti o‘z davrida ancha ommalashgan.
Asosan, sifatga ahamiyat qaratuvchi aktrisa shu paytga qadar “Suv yoqalab”, “Hayotda...”, “Kechikkan hayot”, “Said va Saida”, “Ibrat” kabi o‘nlab badiiy va tarixiy kinolarda ham ishtirok etgan.
Bugungi kunda ham kinolarning ovozlashtirish jarayonida faol qatnashayotgan, o‘ziga manzur kelgan loyihalarda suratga tushayotgan aktrisa yoshi haqida kam o‘ylashini aytdi.
“Hech qachon yoshimni yashirmaganman. Yosh — bu biologik oddiy birlik. Asosiysi, odamning kayfiyati a’lo, qalbi qanchalik uyg‘oq va toza bo‘lsa, yangi kashfiyotlarga tayyor yursa, u shunchalik yosh ko‘rinaveradi, deb o‘ylayman. Men bu holatlarni har doim o‘zimda his qilaman.
To‘g‘ri, ko‘pchilik 60 yoshdan oshganimga ishonmaydi. Bundan yigirma yil avval ham 40 yoshga kirganimga ishonmaydiganlar bisyor edi. Hatto o‘zim ham ishonmayman ba’zan. Lekin yosh haqida kam o‘ylashga va hayotga bo‘lgan chanqoqlikni so‘ndirmaslikka harakat qilaman”, — deydi Zulxumor Mo‘minova.
Mirolim Isajonov tayyorladi
Mavzuga doir:
Izoh (0)