«Аёллар ‘биздан гўнг ҳиди келади’ деяпти». Сенатор вилоятлардаги газсизлик ва таппи ёқишга мажбур одамлар ҳақида гапирди

30 октябрда Сенатнинг Мудофаа ва хавфсизлик масалалари қўмитасида табиий газ қувурлари тизимининг ҳолати ва ушбу соҳага оид қонун ҳужжатларининг ижро этилиши юзасидан Вазирлар Маҳкамасига юборилган парламент сўрови натижалари муҳокама қилинди.

Йиғилишда «Ҳудудгазтаъминот» компанияси тасарруфида республика бўйича жами 89172,1 километрлик газ қувурлари мавжудлиги, ушбу газ қувурларининг 20 525,3 километр қисми 10 йилгача, 25 729,2 километр қисми 10-25 йилгача, 42 917,5 километр қисми эса 25-30 йиллар ва ундан ортиқ муддат фойдаланиб келинаётгани таъкидланди.

Сенатнинг Мудофаа ва хавфсизлик масалалари қўмитаси раиси Толибжон Мадумаров компания раҳбариятига газ қувурлари нима сабабдан 25-30 йил давомида алмаштирилмагани юзасидан савол билан мурожаат қилди.

«30 йил давомида нима иш қилдик? Газ учун тўланган пуллар қани? Қанча одам газ учун тўлов қилмоқда, Мажбурий ижро бюроси муддатида тўлов қилмаганлардан пул ундирилишини таъминламоқда, машиналар мусодара қилиняпти, қарзлар ундириляпти. Ўша пуллар қаерда?», — деган сенатор.

Шунингдек, йиғилишда 766,4 километрли газ қувурлари ўз вақтида алмаштирилмаганлиги сабабли мукаммал таъмирталаб, яъни тўлиқ янгилаш ҳолатига келиб қолгани маълум қилинган. Ушбу қувурларни зудлик билан алмаштириш чоралари кўрилмаган тақдирда, табиий газ исрофгарчилиги кундан кун ортиб бориши, турли авариялар ва бахтсиз ҳодисалар содир бўлиши мумкинлиги айтилган.

Қолаверса, «Ҳудудгазтаъминот» АЖ тасарруфидаги 16 757,6 километрли ер ости пўлат газ қувурларини электро-кимёвий ҳимоя учун фақатгина 1305 та электркимё ҳимоялаш воситалари ишлатилаётгани, ушбу воситаларни лойиҳа асосида тахминан ҳар 2-3 километрга ишлатилиши ҳисобга олинса, ер ости пўлат газ қувурларининг бор йўғи 2610 километр қисми, яъни 16 фоизи электро-кимёвий ҳимояланган, дейилади Сенат ахборот хизматининг хабарида.

«Энг ачинарлиси, 25-30 йиллик газ қувурларини алмаштириш имкони бўлмаётган пайтда фойдаланувга яроқли бўлган газ қувурларини асраш чоралари кўрилмаган», – дейилган хабарда.

Шу билан бирга, бугунги кунда «Ҳудудгазтаъминот» АЖ тасарруфидаги газ ростлаш пунктларининг сони 80 334 тани ташкил этиши, улардан 40 мингга яқини 20-30 йилдан ортиқ муддат фойдаланиб келинаётгани билдирилган. Ушбу газ ростлаш пунктларига хизмат кўрсатувчи чилангарларнинг штат жадвали қисқартирилиши натижасида газ ростлаш пунктларига ўз вақтида техник хизматлар кўрсатилмаслиги танқид қилинди.

Сенат берган маълумотларга кўра, фойдаланишдаги аксарият магистрал газ қувурларининг техник ва маънан эскирганлиги, уларнинг диагностикаси ва техник соз ҳолатда сақлаш ишларини лозим даражада олиб борилмаётганлиги натижасида авария содир бўлиш эҳтимоли жуда юқори бўлишига қарамасдан, захира қувурлар билан таъминлаш режаси ҳам тўлиқ бажарилмаган.

Толибжон Мадумаров газ ва электр таъминоти борасида муаммоларни бартараф этиш чоралари ҳақида аҳолини хабардор қилиш лозимлигини таъкидлаган.

Сенатнинг Мудофаа ва хавфсизлик масалалари қўмитаси раиси Қутбиддин Бурҳонов Тошкент вилоятининг Ўрта Чирчиқ туманида уйини иситиш учун тезак ёқаётган аёл билан учрашгани ҳақида гапирган.

«Катта ёшли аёл: ‘Менга яқинроқ келиб, ҳидлаб кўринг. Биз аёллардан гўнг ҳиди келади. Тезак ёқамиз. Истаган уйга кириб кўришингиз мумкин’. Минглаб одамлар билан учрашувлар ўтказганмиз. Қувурлар бор. Аввал газ таъминоти ҳам бўлган, ҳозир йўқ», — деган сенатор «Менинг юртим» телеканалида эфирга берилган лавҳада.

Сенаторнинг айтишича, ҳудудларда газ йўқлиги ҳақида парламент сўровига «Ҳудудгазтаъминот» томонидан газ баллонларда суюлтирилган газ етказиб бериш имкони борлиги ҳақида маълум қилинади.

Шунингдек, сенатор 2020 йил январь – февраль ойларида Ўрта Чирчиқ туманидан ҳар бир оилага ойига 20 килограмм сиқилган газ етказиб берилиши керак бўлган. Аммо ҳар бир оилага 12,2 килограмм газ етказиб берилган.

«Ҳудудгазтаъминот» раисининг биринчи ўринбосари Абдусамат Саидвалиев камчиликларнинг бартараф қилиниши ҳақида ваъда берган.

«Бугун бизни ҳам мамлакат ресурсларини асраб-авайлаш масаласи хавотирга солмоқда, бироқ бу борада тегишли чоралар кўрамиз. Ҳар бир хонадон муаммоларини ўрганиб, юқорида қайд этилган камчиликларни бартараф эта оламиз деб ўйлайман», — деган у.

Шунингдек, Тошкентдаги тадбиркорлар газ таъминоти органи ходимларидан 1 ноябрдан бошлаб газ узатилиши ўчириб қўйилиши тўғрисида огоҳлантириш олаётгани хабар қилинганди. Ундан аввал Тошкент ва бошқа вилоятларда автомобилларга газ қуйиш компрессор шохобчаларига (АГҚШ) газ етказиб бериш жадвалига вақтинча чекловлар киритилиши режалаштирилгани маълум бўлган.

Октябрь ойида Россиянинг «Газпром» компанияси 2020 йилдан буён камида июнь охирига қадар Ўзбекистондан табиий газ сотиб олмагани маълум бўлган. Аввалроқ бошқа бир компания — «Лукойл» Ўзбекистонда газ қазиб олишни қисқартирганди. Иккала ҳолатга ҳам Хитой томонидан талабнинг кам бўлаётгани сабаб бўлган. Шу сабабли «Лукойл» 5 миллиард метр куб газни Ўзбекистоннинг ички бозорига йўналтирган.