Турк лираси шиддат билан қадрсизланмоқда, бунга Эрдўғон ва Марказий банк хатти-ҳаракатлари сабаб бўлди

Турк лираси йил бошидан буён 26 фоизга қадрсизланди, деб ёзади Spot. Бу ривожланаётган бозорларда Бразилия реалидан кейинги энг ёмон валютадир.

«Президент Ражаб Тоййиб Эрдўғон Ғарбга тажовузкорона ҳамлалар уюштириб, қуриган захиралар билан уч томонлама уруш олиб бораётган бир пайтда Туркия валюта бозори қулаб бормоқда», — дейилади Bloomberg хабарида.

Аввалроқ Туркия валютасининг 1999 йилдан буён энг давомий қулаши қайд этилган эди. 26 октябрдаги савдоларда лира тарихда биринчи марта бир долларга 8 лира қийматидан пасайиб, долларга нисбатан антирекордни янгилади.

Ўтган ҳафта Туркия Марказий банки кутилмаганда фоиз ставкаларини аввалги даражада қолдириб, инвесторларни ташвишга солди. Регулятор, валютани ушлаб қолишга интилиб, валюта захираларини бошқа ҳар қандай йирик ривожланаётган иқтисодиётдан кўра тезроқ сарфламоқда.

«Марказий банк трейдерлар кўз ўнгида ўз ишончини қайта тиклаш имкониятини қўлдан чиқарди. Инвесторлар регуляторнинг асосий ставкани кўтаришни истамаслигидан хавотирда», — дейилади хабарда.

Лондондаги Medley Global Advisors’нинг катта таҳлилчиси Найжел Ренделлнинг фикрича, Туркия МБ лиранинг пасайиб кетишида фақат ўзини айблаши керак, чунки марказий банклар доим нима экса, шуни ўради:

Хорижий инвесторларнинг турк активларига нисбатан қизиқиши ҳам бир қатор геосиёсий хавфлар туфайли сўнмоқда. Президент Ражаб Тоййиб Эрдўғон ҳукумати Россиядан ракета тизими сотиб олгани учун АҚШ санкцияларига учраши мумкин, шунингдек, шарқий Ўрта Ер денгизида ва Кавказда (Греция билан ҳамда Арманистон ва Озарбайжон ўртасидаги) ҳудудий баҳсларда қатнашмоқда.

Эрдўғон олиб бораётган дипломатик жанжаллар вазиятни ёмонлаштиряпти холос. 25 октябрь куни, масалан, у мамлакатга қарши санкциялар киритишни тезлаштиришга «чақирди».

«Санкцияларингиз қанақа бўлишидан қатъи назар, чўзманг. Киритинг», — деди Эрдўғон.

Аввалроқ Туркия президенти Франция президенти Эммануэль Макронга психиатр ёрдами кераклигини айтган бўлса, 26 октябрь куни туркларни француз маҳсулотларини бойкот қилишга чақирган эди.

«Франция билан муносабатлардаги муваффақиятсизлик — халқаро дўстлар орттириш ва одамларга таъсир ўтказиш учун яхши усул эмас. Бу инвесторлар яна лирага ишониш учун эшитишни истайдиган нарса эмаслиги аниқ», — деди эксперт Найжел Ренделл.

Moody’s қайд этишича, Туркиянинг соф олтин-валюта захиралари аллақачон деярли нолга тенг бўлиб қолган — январда МБда 74 миллиард доллар бўлган бўлса, сентябрда атиги 44,9 миллиард доллар қолган. Устига-устак, унинг 44 миллиард доллари — тижорат банклари захиралари.

Агентлик Туркиянинг суверен рейтингини B2 гача (бу Руанда ва Уганданинг даражаси) пасайтирди, шунингдек, мамлакатни «тўлов мувозанатига боғлиқ катта кўламли инқироз» кутаётгани ҳақида огоҳлантирди.