Quddus va Maale Adumim shaharlari orasidagi E1 deb nomlangan loyiha xalqaro miqyosda keskin qarshilik tufayli o‘n yillardan buyon muzlatib qo‘yilgan edi. Bu yerda qurilish olib borish G‘arbiy Sohilni bosib olingan Sharqiy Quddusdan de-fakto ajratib qo‘yadi. Bu esa Falastin davlatining hududiy yaxlitligiga jiddiy to‘sqinlik qiladi. Bu haqda BBC nashri xabar berdi.
Isroil moliya vaziri Betsalel Smotrich so‘zlariga ko‘ra, bu reja Falastin davlati g‘oyasini barbod qiladi. Smotrich loyiha amalga oshsa, tan olinadigan davlat qolmasligiga ishonadi.
Turar joylar xalqaro huquq bo‘yicha noqonuniy hisoblanadi. Biroq Isroil uy-joy qurilishi bo‘yicha xalqaro norozilik to‘lqiniga e’tibor bermaydi va ularning keltirgan vajlarini inkor etadi. Bu Isroil va Falastin o‘rtasidagi eng bahsli masalalardan biridir.
Peace Now nomli Isroilning turar joylariga qarshi tashkilotiga ko‘ra, G‘arbiy Sohil va Sharqiy Quddusda qariyb 700 ming isroillik taxminan 160 posyolkada yashaydi. Bu yer Falastinliklar kelajakdagi mustaqil davlat uchun da’vo qilayotgan hududdir.
“O‘n yillab davom etgan xalqaro bosim va muzlatishlardan so‘ng biz konvensiyalarni buzmoqdamiz va Maale Adumimni Quddus bilan bog‘layapmiz. Bu sionizmning eng yaxshi namunasidir — qurish, joylashish va Isroil yerida suverenitetimizni mustahkamlash,” degan moliya vaziri.
Vazirning bunday bema’ni va kulgili bayonoti Falastin davlatining xalqaro miqyosda tan olinishi borasidagi fikrlar kuchaygani fonida yangradi. Chunki Isroil Falastinni tan olish borasidagi harakatlarni qoralab kelmoqda.
BBC muxbiri Smotrichning bu rejalar Buyuk Britaniya va Fransiya kabi Falastin davlatini tan olishni rejalashtirayotgan davlatlarga qanday xabar berishini so‘raganda, u: “Bu sodir bo‘lmaydi. Tan olinadigan davlat bo‘lmaydi,” deb javob bergan.
Peace Now tashkilotining bayonotiga ko‘ra, HAMAS ozodlik harakatini mag‘lub etishning yagona yo‘li Isroil bilan yonma-yon Falastin davlatini tuzishdir.
“Netanyaxu hukumati har daqiqadan foydalanib, G‘arbiy Sohilni qo‘shib olishni chuqurlashtirmoqda va ikki davlat yechimi imkoniyatini yo‘q qilmoqda. Hamma yaxshi tushunadiki, mojaroga yagona yechim va HAMASni mag‘lub etishning yagona yo‘li — Isroil bilan yonma-yon Falastin davlatini tuzishdir. Isroil hukumati qon to‘kilishini to‘xtatish o‘rniga uni davom ettirishni tanlamoqda.”
Falastin tashqi ishlar vazirligi yangi posyolka rejasini “genotsid, majburiy ko‘chirish va qo‘shib olish jinoyatlarining davomi” deb atagan.
Isroil uzoq vaqtdan beri bunday ayblovlarni rad etib keladi. Biroq isroillik inson huquqlari bo‘yicha yetakchi tashkilotlar mamlakatning G‘azodagi harakatlarini falastinliklar ustidan genotsid ekanini ta’kidlaydi.
Smotrich va milliy xavfsizlik vaziri Itamar Ben-Gvir iyun oyida Buyuk Britaniya tomonidan G‘arbiy Sohilda falastinliklarga qarshi zo‘ravonlikka muntazam da’vat qilganlari uchun sanksiyaga uchragan.
Ma’lumot uchun, E1 hududida 3 401 ta uy qurish 20 yildan beri muzlatib qo‘yilgan. Bu hududni rivojlantirish strategik joylashuvi sababli Falastin davlatini tuzish imkoniyatini amalda to‘sib qo‘yish deb qaraladi. E1 loyihasi Quddus janubidagi hududlarni shimolidagilardan ajratadi. Isroil bu loyihani amalga oshirsa, Ramallo, Sharqiy Quddus va Baytlahm kabi Falastin shaharlarini birlashtirish imkonsiz bo‘lib qoladi.
2023-yil 7-oktabrda HAMASning Isroilga hujumidan so‘ng, Isroil G‘arbiy Sohildagi falastinliklarga bosimni keskin kuchaytirdi, buni qonuniy xavfsizlik chorasi sifatida izohladi.
Xalqaro hamjamiyatning katta qismi turar joylarni xalqaro huquq bo‘yicha noqonuniy deb hisoblaydi. Bu pozitsiyani 2024-yili Xalqaro sudning maslahat xulosasi ham tasdiqlagan.
Izoh (0)