Rossiyaning Ukrainaga keng ko‘lamli bosqini oqibatida Yevropada harbiy sanoat so‘nggi o‘n yilliklarda kuzatilmagan darajada rivojlandi. Qurol-yarog‘ ishlab chiqarish korxonalaridagi qurilish sur’atlari 2022-yilgacha bo‘lgan davrga nisbatan uch baravar oshdi. Yetti million kvadrat metr maydonda yangi ishlab chiqarish sexlari, yo‘llar va butun boshli zavodlar barpo etildi. Bu haqda Financial Times xabar berdi.
Nashrning hisob-kitoblari 37 kompaniyaga tegishli 150 zavodning sun’iy yo‘ldosh suratlarini tahlil qilishga asoslangan. Shulardan 88 tasi Yevropa Ittifoqining ASAP (Act in Support of Ammunition Production — “O‘q-dorilar ishlab chiqarishni qo‘llab-quvvatlash to‘g‘risidagi qonun”) dasturida qatnashmoqda. Dastur doirasida mudofaa sanoatiga 500 million yevro miqdorida investitsiya kiritilishi rejalashtirilgan. Bundan tashqari, ko‘plab korxonalar katta miqdorda davlat subsidiyalarini olmoqda.
2020–2021-yillardan beri mudofaa obyektlaridagi qurilish ishlari maydoni 790 ming kvadrat metrdan 2,8 million kvadrat metrga oshdi. ASAP mablag‘lari ajratilgan 20 obyekt katta hajmda kengaytirildi, yana 14 ta obyekt esa kichikroq o‘zgarishlar (masalan, yangi avtoturargohlar) bilan cheklangan. Moliyaviy yordam olmagan kompaniyalarning o‘sishi sekinroq kechmoqda.
Eng yirik loyihalardan biri Germaniyaning Rheinmetall kompaniyasi va Vengriyaning N7 Holding qo‘shma korxonasi bo‘lib, u Varpalota shahrida joylashgan. 2024-yil iyulida bu yerda birinchi zavod ishga tushirilgan bo‘lib, u Lynx piyoda jangovar mashinalari uchun o‘q-dorilar ishlab chiqarmoqda. Keyingi bosqichlarda 155 millimetrli artilleriya snaryadlari, Leopard 2 va Panther tanklari uchun 120 millimetrli o‘q-dorilar, shuningdek, portlovchi moddalar ishlab chiqarish sexi qurilishi rejalashtirilgan. Rheinmetall 2027-yilga borib 155 millimetrli snaryadlar ishlab chiqarishni yiliga 70 ming donadan 1,1 million donagacha oshirishni maqsad qilgan.
Germaniyada raketa ishlab chiqaruvchi MBDA kompaniyasi ikki yil ichida qariyb 100 ming kvadrat metr hududni rekonstruksiya qildi. Bu yerda Enforcer ko‘tarma raketalari va NATOning 5,6 milliard dollarlik buyurtmasi doirasida yiliga mingtagacha Patriot GEM-T zenit raketalari ishlab chiqarilishi rejalashtirilgan.
Norvegiyaning Kongsberg shahrida 2024-yilda yangi raketa zavodi ochildi. Buyuk Britaniyada esa BAE Systems Janubiy Uelsdagi 155 millimetrli snaryad ishlab chiqaruvchi zavod quvvatini kengaytirish hamda boshqa o‘q-dori ishlab chiqarish obyektlariga jami 150 million funt sterling sarmoya kiritmoqda. Finlyandiyadagi Nammo zavodi o‘nlab million yevro ajratilishi evaziga snaryad va porox ishlab chiqarishni kengaytirayotganini ma’lum qildi.
Yevropa Ittifoqining mudofaa bo‘yicha komissari Andryus Kubilyusning so‘zlariga ko‘ra, 2022-yildan beri Yevropada yillik o‘q-dori ishlab chiqarish hajmi 300 ming donadan qariyb 2 million donagacha oshdi. Bunda ASAP va boshqa shunga o‘xshash dasturlar muhim rol o‘ynagan. Hozirda Yevrokomissiya 1,5 milliard yevrolik yangi mudofaa fondini muhokama qilmoqda. U xuddi shu tamoyil asosida ishlashi va raketalar, havo hujumidan mudofaa vositalari, artilleriya hamda dronlar ishlab chiqarishni yanada kengaytirishga yordam berishi kutilmoqda.
Financial Times bilan suhbatlashgan ekspertlar eng katta tashvish Yevropaning raketa qurollari bo‘yicha imkoniyatlariga oid ekanini ta’kidladi. Ularning fikricha, aynan shu turdagi qurollar Rossiyani tiyib turishning asosiy omili bo‘lishi mumkin. Biroq Yevropa mudofaa sanoati hali ham raketa dvigatellari va ularga mo‘ljallangan portlovchi moddalar ishlab chiqarishda ortda qolmoqda.
Izoh (0)