Konstitutsiyaviy sud 5-dekabr kuni O‘zbekistondagi konstitutsiyaviy qonuniylikning holati to‘g‘risidagi axborotni ko‘rib chiqdi.
Unda Oliy Majlis palatalari, hukumat, Oliy sud, Bosh prokuratura, Adliya vazirligi, nodavlat notijorat tashkilotlari, ta’lim va ilmiy tashkilotlar vakillari hamda Konstitutsiyaviy sud Ilmiy-maslahat kengashi a’zolari qatnashdi.
Majlisda O‘zbekiston konstitutsiyasi va “O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyaviy sudi to‘g‘risida”gi Konstitutsiyaviy qonunga muvofiq Konstitutsiyaviy sudning mamlakatdagi konstitutsiyaviy qonuniylikning holati to‘g‘risidagi axboroti ko‘rib chiqildi.
2023-yil 30-aprel kuni referendumda umumxalq ovozi bilan qabul qilingan yangi tahrirdagi O‘zbekiston Konstitutsiyasi davlat va jamiyat hayotini modernizatsiya qilish va mamlakatda konstitutsiyaviy qonuniylik muhitini yanada mustahkamlash uchun mustahkam huquqiy asos bo‘lgani, asosiy qonun davlat organlarining faoliyatini demokratlashtirishga, inson huquq va erkinliklarini himoya qilishga qaratilgan yangicha konstitutsiyaviy-huquqiy sharoitlarni yaratgani qayd etildi.
Konstitutsiyaviy sud majlisida asosiy qonunning mamlakatning butun hududida to‘g‘ridan to‘g‘ri amal qilishi uning ijtimoiy munosabatlarni bevosita tartibga solishini, davlat organlari va mansabdor shaxslar tomonidan tegishli qonunlar va boshqa normativ-huquqiy hujjatlar qabul qilinishidan yoki mavjudligidan qat’i nazar qo‘llanilishini anglatishiga e’tibor qaratildi.
Majlisda Konstitutsiyaviy sud tomonidan 2022—2023-yillarda 119 ta qonun va 1384 ta boshqa normativ-huquqiy hujjatlar bo‘yicha murojaatlar va huquqni qo‘llash amaliyoti o‘rganilganligi, Konstitutsiyaviy sud birinchi navbatda huquqiy normalarni qo‘llashning konstitutsiyaviy-huquqiy masalalarini e’tiborga olishi ta’kidlandi.
Konstitutsiyaviy sud asosiy qonun uning normalarini to‘laqonli amalga oshirish bo‘yicha davlat organlari oldiga keng ko‘lamli va mas’uliyatli vazifalar qo‘yishi va ayni paytda uni to‘g‘ridan to‘g‘ri qo‘llash bilan bog‘liq ayrim masalalar ham mavjudligiga e’tibor qaratdi.
Konstitutsiya ustuvorligi, inson va fuqarolarning konstitutsiyaviy huquq va erkinliklarini ta’minlash o‘z navbatida qonuniylik va huquq ustuvorligiga ta’sir etayotgan omillarni vakolatli davlat organlari tomonidan o‘z vaqtida aniqlash va tezkor chora ko‘rishni taqozo etadi.
Shu munosabat bilan Konstitutsiyaviy sud aholi murojaatlarida ko‘tarilgan konstitutsiyaviy huquqlarni ta’minlash bilan bog‘liq quyidagi masalalarga alohida e’tibor qaratdi:
- bola huquqlari buzilishi holatlari kuzatilayotganligini inobatga olib, bolalarni turli ko‘rinishdagi zo‘ravonliklardan himoya qilish, bu borada ota-onalar, ta’lim muassasalari, boshqa mutasaddi idoralar mas’uliyatini oshirish, tegishli qonunchilik hujjatlarini yanada takomillashtirish maqsadga muvofiq;
- mulk huquqi kafolatlariga rioya etmaslik holatlari sezilarli kamaygan bo‘lsa-da, hali bu sohada muammolar saqlanib qolayotganligini inobatga olib, mahalliy davlat hokimiyatining ushbu masalalarda huquqiy madaniyatini oshirish, huquqni muhofaza qiluvchi organlarning mulq huquqi buzilishi holatiga mutlaqo toqatsiz munosabatini shakllantirish, bu borada profilaktik choralarni kuchaytirish zarur;
- ba’zi hududlarda tadbirkor o‘z mahsulotini viloyat hududidan erkin olib chiqib ketishda to‘sqinliklarga uchrashi holatlarini e’tiborga olib, barcha mas’ullardan tovar va xizmatlarning erkin harakatlanishi bo‘yicha konstitutsiyaviy kafolatlarga so‘zsiz rioya etish talab etiladi.
Majlisda konstitutsiyaviy huquqlarga rioya etmaslik holatlari vakolatli davlat organlari diqqat-e’tibori markazida bo‘lishi kerakligi, bu bilan bog‘liq har bir holat zudlik bilan o‘rganilishi hamda buzilgan huquqlarni tiklash bo‘yicha zarur choralar ko‘rilishi lozimligi ta’kidlandi.
Shu bilan birga Konstitutsiyaviy sud konstitutsiyaviy normalarga rioya etmaslik bo‘yicha tezkor choralar ko‘rish bilan cheklanmasdan, ularni yuzaga keltirgan sabab va shart-sharoitlarni aniqlash va bartaraf etish bo‘yicha tizimli choralarni ko‘rib borish zarurligini ham qayd etdi.
Fuqarolar va yuridik shaxslarning Konstitutsiyaviy sudga murojaat qilish institutini fuqarolar uchun yanada qulay qilish, konstitutsiyaviy odil sudlovga erishishni ta’minlash maqsadida fuqarolarga malakali yuridik yordam ko‘rsatish masalalari bo‘yicha qo‘shimcha choralar ko‘rilishi qayd etildi.
Konstitutsiyaviy sud o‘z axborotida barcha davlat organlarini asosiy qonunni amalga oshirish va mamlakatda konstitutsiyaviy qonuniylikni ta’minlashda mas’uliyatni to‘laqonli his qilishga, o‘z faoliyatida Konstitutsiyada kafolatlangan huquq va erkinliklarning cheklanishiga yo‘l qo‘ymaslikka, ularni buzishning har qanday holatlari bo‘yicha tezkor va qat’iy choralarni ko‘rib borishga chaqirdi.
Majlisda Konstitutsiyaviy sud Ilmiy-maslahat kengashi a’zolari va huquqshunos olimlarning ko‘rib chiqilayotgan masala yuzasidan fikr va mulohazalari ham tinglandi. Muzokaralarda so‘zga chiqqanlar tomonidan Konstitutsiyaviy sud axboroti mamlakat tarixida birinchi marta ochiq majlisda ko‘rib chiqilayotgani, unda ko‘tarilgan masalalar mamlakatda konstitutsiyaviy qonuniylik muhitini ta’minlashga xizmat qilishi qayd etildi.
Konstitutsiyaviy sud muhokama qilingan masalani har tomonlama o‘rganib chiqib, mutaxassis va ekspertlarning fikr-mulohazalarini hisobga olib, mamlakatdagi konstitutsiyaviy qonuniylikning holati to‘g‘risida axborotni tasdiqlash hamda uni konstitutsiya talablari asosida Oliy Majlis palatalari va prezidentga yuborish haqida qaror qabul qildi.
Izoh (0)