O‘zbekistonda 2023/2024-o‘quv yili uchun davlat oliygohlarining barcha yo‘nalishlari bo‘yicha to‘lov-kontrakt miqdorlari oshirilmaydigan bo‘ldi. Yaʼni ketma-ket 3 yildan beri kontrakt summalari o‘zgarishsiz qolmoqda. Hattoki qog‘ozda moliyaviy mustaqillik berilgan 35 ta davlat OTMlarida ham kontraktni oshirishga ruxsat berilmayapti. Iqtisodchi Otabek Bakirov o‘tgan uch yil davomida o‘zbek so‘mi qiymatini 40 foiz atrofida yo‘qotgani, narxlar o‘zgarmasligi bir qator salbiy oqibatlarga olib kelishi mumkinligidan xavotirlarini bildirdi.
Iqtisodchining yozishicha, ayni paytda davlat nazoratidagi universitetlarning moliyaviy ahvoli taranglashib bormoqda.
“O‘zi o‘tgan yiliyoq o‘nlab universitetlar yo zararga, yo nolga ishlashni boshlagan. Tabiiyki, bu universitetlarning moddiy-texnik bazasini yaxshilash, professorlar tarkibini moddiy rag‘batlantirish, ilmiy izlanishlarni qo‘llab-quvvatlash ishlariga salbiy taʼsir ko‘rsatadi va ko‘rsatmoqda. Hamma talab qilishni yaxshi ko‘radigan taʼlim sifati buzilishni boshlaydi va boshlamoqda”, — deya fikr bildirgan mutaxassis.
Otabek Bakirov fikriga ko‘ra, narxlari o‘zgarmayotgani sababli davlat universitetlarida xarajatlarni qoplash uchun super kontraktlar orqali talaba yig‘ishga moyillik ortmoqda.
“O‘qishga kirish oson, bitirish qiyin bo‘lishi kerak” qoidasi bu yerda amal qilmaydi. Chunki davlat universitetlari kontrakt asosida taʼlim oluvchilarga son jihatdan allaqachon qaram bo‘lib ulgurgan. Endi ular o‘zlari o‘tirgan shoxni o‘zlari kesa olmaydilar, hatto bu haqda shovqinli bayonotlar aytilayotgan bo‘lsa ham”, — deb yozadi u.
Iqtisodchi, shuningdek, kontrakt narxlarini oshirmaslik stipendiyalar miqdorini ham oshirmay turishga olib kelishiga urg‘u bergan.
“Chunki oliy taʼlimda asosiy xarajatlardan biri — stipendiya to‘lovlari. Eslatib o‘tamiz, oxirgi marta stipendiyalar 2021-yilda indeksatsiya qilingan. Hattoki maxsus stipendiyalar miqdori ham o‘zgarishsiz qolmoqda. Bu yildan bazaviy stipendiya minimal isteʼmol xarajatlaridan de fakto ortda qoldi. Demak, har bir stipendiya oladigan talabani endi rasman kambag‘al deb hisoblash ham mumkin.
Narxlarni uzoq vaqt sunʼiy ravishda o‘zgartirmay ushlab turish, bu elektr yo gaz bo‘ladimi, oliy taʼlimda kontrakt bo‘ladimi, yo aytaylik, bu kartoshka bo‘lsa ham, masala yechimini va o‘sha tovar-xizmatni siyosiylashtiradi. Keyingi har bir qadamni qo‘yishning ijtimoiy narxi oshib boraveradi, oqibatlar qimmatlashaveradi. Yaʼni ezgu maqsad yo‘lida qopqonga tushiladi. Biz oliy taʼlimda kontrakt narxlari bo‘yicha shuning chegarasida turibmiz. Ertaga narxlarni hatto tannarx darajasiga olib chiqish uchun ham siyosiy qaror qabul qilishga to‘g‘ri kelib qoladi. Yoki bo‘lmasa, subsidiyalanadigan, budjetga qo‘shimcha yuklama bo‘ladigan yana bir segmentni qabul qilib olamiz. Hammasini ko‘tara olamizmi?” — deya o‘z xavotirlarini bildirgan Otabek Bakirov.
Eslatib o‘tamiz, 2021/2022 va 2022/2023-o‘quv yillarida davlat OTMlarida to‘lov-kontrakt miqdorlari oshirilmagandi. Shu bilan birga, o‘tgan yili tabaqalashtirilgan (super) to‘lov-kontrakt miqdorlari 10 foizga kamaytirilgandi.
Izoh (0)