Ўзбекистонда 2023/2024-ўқув йили учун давлат олийгоҳларининг барча йўналишлари бўйича тўлов-контракт миқдорлари оширилмайдиган бўлди. Яъни кетма-кет 3 йилдан бери контракт суммалари ўзгаришсиз қолмоқда. Ҳаттоки қоғозда молиявий мустақиллик берилган 35 та давлат ОТМларида ҳам контрактни оширишга рухсат берилмаяпти. Иқтисодчи Отабек Бакиров ўтган уч йил давомида ўзбек сўми қийматини 40 фоиз атрофида йўқотгани, нархлар ўзгармаслиги бир қатор салбий оқибатларга олиб келиши мумкинлигидан хавотирларини билдирди.
Иқтисодчининг ёзишича, айни пайтда давлат назоратидаги университетларнинг молиявий аҳволи таранглашиб бормоқда.
“Ўзи ўтган йилиёқ ўнлаб университетлар ё зарарга, ё нолга ишлашни бошлаган. Табиийки, бу университетларнинг моддий-техник базасини яхшилаш, профессорлар таркибини моддий рағбатлантириш, илмий изланишларни қўллаб-қувватлаш ишларига салбий таъсир кўрсатади ва кўрсатмоқда. Ҳамма талаб қилишни яхши кўрадиган таълим сифати бузилишни бошлайди ва бошламоқда”, — дея фикр билдирган мутахассис.
Отабек Бакиров фикрига кўра, нархлари ўзгармаётгани сабабли давлат университетларида харажатларни қоплаш учун супер контрактлар орқали талаба йиғишга мойиллик ортмоқда.
“Ўқишга кириш осон, битириш қийин бўлиши керак” қоидаси бу ерда амал қилмайди. Чунки давлат университетлари контракт асосида таълим олувчиларга сон жиҳатдан аллақачон қарам бўлиб улгурган. Энди улар ўзлари ўтирган шохни ўзлари кеса олмайдилар, ҳатто бу ҳақда шовқинли баёнотлар айтилаётган бўлса ҳам”, — деб ёзади у.
Иқтисодчи, шунингдек, контракт нархларини оширмаслик стипендиялар миқдорини ҳам оширмай туришга олиб келишига урғу берган.
“Чунки олий таълимда асосий харажатлардан бири — стипендия тўловлари. Эслатиб ўтамиз, охирги марта стипендиялар 2021 йилда индексация қилинган. Ҳаттоки махсус стипендиялар миқдори ҳам ўзгаришсиз қолмоқда. Бу йилдан базавий стипендия минимал истеъмол харажатларидан де факто ортда қолди. Демак, ҳар бир стипендия оладиган талабани энди расман камбағал деб ҳисоблаш ҳам мумкин.
Нархларни узоқ вақт сунъий равишда ўзгартирмай ушлаб туриш, бу электр ё газ бўладими, олий таълимда контракт бўладими, ё айтайлик, бу картошка бўлса ҳам, масала ечимини ва ўша товар-хизматни сиёсийлаштиради. Кейинги ҳар бир қадамни қўйишнинг ижтимоий нархи ошиб бораверади, оқибатлар қимматлашаверади. Яъни эзгу мақсад йўлида қопқонга тушилади. Биз олий таълимда контракт нархлари бўйича шунинг чегарасида турибмиз. Эртага нархларни ҳатто таннарх даражасига олиб чиқиш учун ҳам сиёсий қарор қабул қилишга тўғри келиб қолади. Ёки бўлмаса, субсидияланадиган, бюджетга қўшимча юклама бўладиган яна бир сегментни қабул қилиб оламиз. Ҳаммасини кўтара оламизми?” — дея ўз хавотирларини билдирган Отабек Бакиров.
Эслатиб ўтамиз, 2021/2022 ва 2022/2023-ўқув йилларида давлат ОТМларида тўлов-контракт миқдорлари оширилмаганди. Шу билан бирга, ўтган йили табақалаштирилган (супер) тўлов-контракт миқдорлари 10 фоизга камайтирилганди.
Изоҳ (0)