Prezident Shavkat Mirziyoyev 18-19-may kunlari Xitoy Xalq Respublikasida davlat tashrifi bilan bo‘ldi. Ushbu tashrif davomida ikki mamlakatning qator vazirlik va idoralari o‘rtasida ko‘plab kelishuvlarga erishildi. Xususan, energetika, taʼlim, telekommunikatsiya tarmoqlari, avtomobilsozlik va boshqa qator sohalarga doir 41 ta hujjat imzolandi. Shuningdek, tashrif davomida Shavkat Mirziyoyev “Xitoy—Markaziy Osiyo” sammitida ham ishtirok etdi.
“Daryo” ushbu tashrifning ahamiyati, undagi kelishuvlar mohiyati va sammit xususida so‘z yuritadi.
25 mlrd dollarlik loyihalar kelishib olingan biznes-forum
17-may kuni ertalab Sian shahrida joylashgan ekspo-markazda O‘zbekiston—Xitoy biznes-forumi bo‘lib o‘tdi. Unda O‘zbekiston bilan hamkorlikni yo‘lga qo‘yishdan manfaatdor Xitoyning 400 dan ortiq yirik kompaniyalari ham ishtirok etdi. Xitoy ishbilarmon doiralari vakillari O‘zbekistonda ijobiy tarkibiy o‘zgarishlar va biznes yuritish uchun yaratilgan qulay sharoitlar bilan atroflicha tanishtirildi.
Forum yakunlari yuzasidan “Daryo” muxbiri transport vaziri Ilhom Mahkamov bilan suhbatlashdi. Vazirning so‘zlariga ko‘ra, Xitoyning qator transport logistika kompaniyalari bilan shartnomalar imzolanmoqda. “Bu kompaniyalar nafaqat O‘zbekiston orqali mahsulotlarini ayirboshlash yoki transport xizmatlarini respublikamiz orqali ko‘rsatadi, balki qo‘shma korxonalar tuzib, O‘zbekiston Respublikasi hududida logistika markazlarini yaratadi. Bu chegaraoldi logistika markazlari bo‘ladi”, deydi u.
Bundan tashqari, viloyat markazlariga avtobuslar yetkazilishi, jumladan, Samarqand va Nukus shaharlariga 2 oy ichida 100 tadan avtobuslar olib kelinishini aytdi.
BGI Genomics kompaniyasi bosh direktori Jun Cheng Sirdaryodagi skrining markazidagi eskirgan tibbiy uskunalarni yangilariga almashtirish bo‘yicha o‘zaro hamkorlik rejalari tuzilganini aytdi.
Sirdaryo viloyati hokimi Akmaljon Mahmudaliyev may oyi yakunigacha Sirdaryoda Exeed brendli avtomobillar ishlab chiqarish boshlanishini taʼkidladi. “Qator kompaniyalar bilan birgalikda agrologistika bo‘yicha 500 mln dollarlik kelishuvlar imzolandi. Bundan tashqari, istiqbolda Sirdaryoni innovatsion hududga aylantirish hamda Xitoy—O‘zbekiston munosabatida Sirdaryoning roli alohida bo‘lishini taʼminlash bo‘yicha ish olib borilmoqda”, — deydi hokim.
Qishloq xo‘jaligi sohasida ham erishilgan kelishuvlar ham talaygina. Xususan, vazir Aziz Voitov qoramol yetishtirish bilan shug‘ullanuvchi Shinjon Xualin Indastri end treyd bosh direktori Guo Siangyang bilan kelishuvni imzoladi. O‘zbekistonda Xualin Indastri chorvachilik sohasiga asos solmoqchi. Bu go‘sht yetishtirish va uni qayta ishlash majmualarini o‘z ichiga olgan klaster ko‘rinishida bo‘lishi rejaga olingan.
Shuningdek, Voitov Okeanologiya universiteti rektori Pan Sinsyan bilan yuqoridagi masalalarda hamkorlik aloqalarini yo‘lga qo‘yishni ko‘zda tutuvchi hamkorlik memorandumini imzoladi. O‘zbek-xitoy laboratoriyasini tashkil etib, tekshiruvlar natijasida O‘zbekistonda sho‘rlangan yerlarda qaysi mahsulot yetishtirish mumkin, talab va taklifdan kelib chiqib iqlimiy sharoitlarni hisobga olgan holda 2-3 marotaba hosil olish, takroriy ekinlardan samarali foydalanish masalalariga qaratildi.
O‘zbekiston oliy taʼlim, fan va innovatsiyalar vazirligi Xitoy kompaniyalari bilan birga Covid va gripp uchun yangi vaksina yaratish, yuqumli kasalliklarni aniqlaydigan 10 mingta test ishlab chiqarish va Samarqandda energetika yo‘nalishida yangi universitet ochish bo‘yicha kelishuvlarga erishdi.
Iliq kutib olish va ikki davlat rahbarining muzokaralari
17-may kuni O‘zbekistonning 1-borti Xitoyning Sian shahri tomon yo‘l oldi. 4 soatdan ortiq parvozdan so‘ng Sian shahri vaqti bilan tunda samolyot aeroportga kelib qo‘ndi. Ko‘hna Sian shahrining xalqaro aeroportida ikki davlat bayroqlari ko‘tarildi, oliy martabali mehmonlar sharafiga faxriy qorovul saf tortdi, milliy qo‘shiq va raqslardan iborat tantanali marosim bo‘lib o‘tdi.
O‘zbekiston yetakchisini XXR madaniyat va turizm vaziri Xu Xepin, Shensi muzofoti gubernatori Chjao Gan va boshqa rasmiy shaxslar kutib oldi.
18-may kuni “Shensi” qarorgohida Shavkat Mirziyovning XXR raisi Si Szinpin bilan ikki tomonlama muzokaralari boshlandi.
Mazkur muloqotlarda taʼkidlangan ikki mavzu eʼtiborga loyiq:
- Sirdaryo viloyatini “Ilg‘or texnologiyalar hududi”ga aylantirish bo‘yicha qo‘shma chora-tadbirlar belgilab olingani;
- “Xitoy – Qirg‘iziston - O‘zbekiston” temir yo‘lini qurish bo‘yicha amaliy ishlarni tez fursatda boshlash.
Shavkat Mirziyoyev kambag‘allikni qisqartirish bo‘yicha Xitoy tajribasini qo‘llash yuzasidan ko‘rsatmalar berib keladi. 7-aprel kuni Sirdaryo viloyatiga tashrif davomida prezident bu borada viloyat rahbariyatiga aniq topshiriqlarni bergan edi.
Xitoy—Qirg‘iziston—O‘zbekiston temiryo‘li esa savdo-iqtisodiy jihatdan o‘ta muhim bo‘lgan loyiha hisoblanadi. Ushbu loyiha amalga oshirilishi va bitishi uch mamlakat uchun ham manfaatli bo‘lishi aniq.
Muloqotda 2023-yilda O‘zbekistonda ikki mamlakat shahar va hududlarining birinchi forumini o‘tkazish masalasi o‘rganilishi xususida ham so‘z bordi. O‘zbekiston yetakchisi Xitoy rahbarini mamlakatimizga tashrif bilan kelishga taklif etdi. Taklif minnatdorlik bilan qabul qilindi.
Muzokaralar yakunida Shavkat Mirziyoyev va Si Szinpin Qo‘shma bayonotni imzolashdi hamda 2023-2027-yillarga mo‘ljallangan O‘zbekiston Respublikasi bilan XXR o‘rtasida yangi davrdagi har tomonlama strategik sheriklikni rivojlantirish dasturini qabul qilishdi (jami imzolangan 41 ta hujjat ro‘yxati).
Shavkat Mirziyoyev tashabbusi bilan start berilgan “Markaziy Osiyo va Xitoy xalqlari madaniyati va sanʼati yili”
18-may kuni kechqurun Sian shahridagi Tan sulolasi bog‘ida “Markaziy Osiyo – Xitoy” birinchi sammitida ishtirok etayotgan davlatlar rahbarlarini rasman kutib olish marosimi bo‘lib o‘tdi. Marosimda Markaziy Osiyo mamlakatlari rahbarlari hamda XXR Raisi ishtirok etdi.
Oliy martabali mehmonlarga saroy oldidagi maydonda Xitoyning boy tarixi va madaniyatini o‘zida aks ettirgan yorqin sahnalashtirilgan chiqishlar va konsert dasturi namoyish etildi.
Shu bilan O‘zbekiston prezidenti tashabbusi bo‘lgan “Markaziy Osiyo va Xitoy xalqlari madaniyati va sanʼati yili”ga start berildi.
Shavkat Mirziyoyevning “Xitoy – Markaziy Osiyo” sammitida ilgari surgan tashabbuslari
19-may kuni erta tongdan boshlab sammitning asosiy tadbirlari boshlandi. Kun tartibiga muvofiq, Markaziy Osiyo mamlakatlari va Xitoy o‘rtasidagi o‘zaro manfaatli hamkorlikni yanada kengaytirishga oid hamda xalqaro va mintaqaviy ahamiyatga molik dolzarb masalalar muhokama qilindi.
Shavkat Mirziyoyev sammitda nutq so‘zlab, quyidagi tashabbuslarni ilgari surdi:
- 2024-yili Samarqandda milliy strategiyalarni uyg‘unlashtirish masalalari bo‘yicha birinchi Xalqaro ekspertlar konferensiyasini o‘tkazish;
- Yangi iqtisodiy muloqotni shakllantirish va o‘zaro bog‘liqlikni kuchaytirish, 2030-yilga borib mintaqa mamlakatlarining Xitoy bilan tovar ayirboshlash hajmini ikki baravar oshirish;
- Qulay sharoitlar va zarur huquqiy asoslarni shakllantirish uchun O‘zaro savdoga ko‘maklashish va investitsiyalarni rag‘batlantirish to‘g‘risida ko‘p tomonlama bitimni qabul qilish imkoniyatini ko‘rib chiqish;
- 2023-yilda O‘zbekistonda olti mamlakat shahar va hududlarining forumi va ko‘rgazmasini o‘tkazish;
- Xitoy quyosh, shamol va suv energetikasida texnologik jihatdan yetakchi ekanini hamda mavjud moliyaviy vositalarni hisobga olib, muqobil energetika sohasida yanada yaqin ilmiy-amaliy sheriklikni yo‘lga qo‘yish;
- 2024-yili Yosh isteʼdodlar forumini birgalikda o‘tkazish.
Shavkat Mirziyoyev Xitoy tomonining Markaziy Osiyo davlatlari va Xitoy o‘rtasidagi do‘stlik va sheriklikni mustahkamlash uchun bunday uchrashuvlarni muntazam o‘tkazib borish tashabbusini qo‘llab-quvvatladi.
Og‘abek Samisov, Sian-Toshkent
Izoh (0)