Президент Шавкат Мирзиёев 18-19 май кунлари Хитой Халқ Республикасида давлат ташрифи билан бўлди. Ушбу ташриф давомида икки мамлакатнинг қатор вазирлик ва идоралари ўртасида кўплаб келишувларга эришилди. Хусусан, энергетика, таълим, телекоммуникация тармоқлари, автомобилсозлик ва бошқа қатор соҳаларга доир 41 та ҳужжат имзоланди. Шунингдек, ташриф давомида Шавкат Мирзиёев “Хитой—Марказий Осиё” саммитида ҳам иштирок этди.
“Дарё” ушбу ташрифнинг аҳамияти, ундаги келишувлар моҳияти ва саммит хусусида сўз юритади.
25 млрд долларлик лойиҳалар келишиб олинган бизнес-форум
17 май куни эрталаб Сиан шаҳрида жойлашган экспо-марказда Ўзбекистон—Хитой бизнес-форуми бўлиб ўтди. Унда Ўзбекистон билан ҳамкорликни йўлга қўйишдан манфаатдор Хитойнинг 400 дан ортиқ йирик компаниялари ҳам иштирок этди. Хитой ишбилармон доиралари вакиллари Ўзбекистонда ижобий таркибий ўзгаришлар ва бизнес юритиш учун яратилган қулай шароитлар билан атрофлича таништирилди.
Форум якунлари юзасидан “Дарё” мухбири транспорт вазири Илҳом Маҳкамов билан суҳбатлашди. Вазирнинг сўзларига кўра, Хитойнинг қатор транспорт логистика компаниялари билан шартномалар имзоланмоқда. “Бу компаниялар нафақат Ўзбекистон орқали маҳсулотларини айирбошлаш ёки транспорт хизматларини республикамиз орқали кўрсатади, балки қўшма корхоналар тузиб, Ўзбекистон Республикаси ҳудудида логистика марказларини яратади. Бу чегараолди логистика марказлари бўлади”, дейди у.
Бундан ташқари, вилоят марказларига автобуслар етказилиши, жумладан, Самарқанд ва Нукус шаҳарларига 2 ой ичида 100 тадан автобуслар олиб келинишини айтди.
BGI Genomics компанияси бош директори Жун Ченг Сирдарёдаги скрининг марказидаги эскирган тиббий ускуналарни янгиларига алмаштириш бўйича ўзаро ҳамкорлик режалари тузилганини айтди.
Сирдарё вилояти ҳокими Акмалжон Маҳмудалиев май ойи якунигача Сирдарёда Exeed брендли автомобиллар ишлаб чиқариш бошланишини таъкидлади. “Қатор компаниялар билан биргаликда агрологистика бўйича 500 млн долларлик келишувлар имзоланди. Бундан ташқари, истиқболда Сирдарёни инновацион ҳудудга айлантириш ҳамда Хитой—Ўзбекистон муносабатида Сирдарёнинг роли алоҳида бўлишини таъминлаш бўйича иш олиб борилмоқда”, — дейди ҳоким.
Қишлоқ хўжалиги соҳасида ҳам эришилган келишувлар ҳам талайгина. Хусусан, вазир Азиз Воитов қорамол етиштириш билан шуғулланувчи Шинжон Хуалин Индастри энд трейд бош директори Гуо Сиангянг билан келишувни имзолади. Ўзбекистонда Хуалин Индастри чорвачилик соҳасига асос солмоқчи. Бу гўшт етиштириш ва уни қайта ишлаш мажмуаларини ўз ичига олган кластер кўринишида бўлиши режага олинган.
Шунингдек, Воитов Океанология университети ректори Пан Синсян билан юқоридаги масалаларда ҳамкорлик алоқаларини йўлга қўйишни кўзда тутувчи ҳамкорлик меморандумини имзолади. Ўзбек-хитой лабораториясини ташкил этиб, текширувлар натижасида Ўзбекистонда шўрланган ерларда қайси маҳсулот етиштириш мумкин, талаб ва таклифдан келиб чиқиб иқлимий шароитларни ҳисобга олган ҳолда 2-3 маротаба ҳосил олиш, такрорий экинлардан самарали фойдаланиш масалаларига қаратилди.
Ўзбекистон олий таълим, фан ва инновациялар вазирлиги Хитой компаниялари билан бирга ковид ва грипп учун янги вакцина яратиш, юқумли касалликларни аниқлайдиган 10 мингта тест ишлаб чиқариш ва Самарқандда энергетика йўналишида янги университет очиш бўйича келишувларга эришди.
Илиқ кутиб олиш ва икки давлат раҳбарининг музокаралари
17 май куни Ўзбекистоннинг 1-борти Хитойнинг Сиан шаҳри томон йўл олди. 4 соатдан ортиқ парвоздан сўнг Сиан шаҳри вақти билан тунда самолёт аэропортга келиб қўнди. Кўҳна Сиан шаҳрининг халқаро аэропортида икки давлат байроқлари кўтарилди, олий мартабали меҳмонлар шарафига фахрий қоровул саф тортди, миллий қўшиқ ва рақслардан иборат тантанали маросим бўлиб ўтди.
Ўзбекистон етакчисини ХХР маданият ва туризм вазири Ху Хепин, Шенси музофоти губернатори Чжао Ган ва бошқа расмий шахслар кутиб олди.
18 май куни “Шенси” қароргоҳида Шавкат Мирзиёвнинг ХХР раиси Си Цзиньпин билан икки томонлама музокаралари бошланди.
Мазкур мулоқотларда таъкидланган икки мавзу эътиборга лойиқ:
- Сирдарё вилоятини “Илғор технологиялар ҳудуди”га айлантириш бўйича қўшма чора-тадбирлар белгилаб олингани;
- Хитой—Қирғизистон—Ўзбекистон темир йўлини қуриш бўйича амалий ишларни тез фурсатда бошлаш.
Шавкат Мирзиёев камбағалликни қисқартириш бўйича Хитой тажрибасини қўллаш юзасидан кўрсатмалар бериб келади. 7 апрель куни Сирдарё вилоятига ташриф давомида президент бу борада вилоят раҳбариятига аниқ топшириқларни берган эди.
Хитой—Қирғизистон—Ўзбекистон темирйўли эса савдо-иқтисодий жиҳатдан ўта муҳим бўлган лойиҳа ҳисобланади. Ушбу лойиҳа амалга оширилиши ва битиши уч мамлакат учун ҳам манфаатли бўлиши аниқ.
Мулоқотда 2023 йилда Ўзбекистонда икки мамлакат шаҳар ва ҳудудларининг биринчи форумини ўтказиш масаласи ўрганилиши хусусида ҳам сўз борди. Ўзбекистон етакчиси Хитой раҳбарини мамлакатимизга ташриф билан келишга таклиф этди. Таклиф миннатдорлик билан қабул қилинди.
Музокаралар якунида Шавкат Мирзиёев ва Си Цзиньпин Қўшма баёнотни имзолашди ҳамда 2023-2027 йилларга мўлжалланган Ўзбекистон Республикаси билан ХХР ўртасида янги даврдаги ҳар томонлама стратегик шерикликни ривожлантириш дастурини қабул қилишди (жами имзоланган 41 та ҳужжат рўйхати).
Шавкат Мирзиёев ташаббуси билан старт берилган “Марказий Осиё ва Хитой халқлари маданияти ва санъати йили”
18 май куни кечқурун Сиан шаҳридаги Тан сулоласи боғида “Марказий Осиё—Хитой” биринчи саммитида иштирок этаётган давлатлар раҳбарларини расман кутиб олиш маросими бўлиб ўтди. Маросимда Марказий Осиё мамлакатлари раҳбарлари ҳамда ХХР Раиси иштирок этди.
Олий мартабали меҳмонларга сарой олдидаги майдонда Хитойнинг бой тарихи ва маданиятини ўзида акс эттирган ёрқин саҳналаштирилган чиқишлар ва концерт дастури намойиш этилди.
Шу билан Ўзбекистон президенти ташаббуси бўлган “Марказий Осиё ва Хитой халқлари маданияти ва санъати йили”га старт берилди.
Шавкат Мирзиёевнинг “Хитой—Марказий Осиё” саммитида илгари сурган ташаббуслари
19 май куни эрта тонгдан бошлаб саммитнинг асосий тадбирлари бошланди. Кун тартибига мувофиқ, Марказий Осиё мамлакатлари ва Хитой ўртасидаги ўзаро манфаатли ҳамкорликни янада кенгайтиришга оид ҳамда халқаро ва минтақавий аҳамиятга молик долзарб масалалар муҳокама қилинди.
Шавкат Мирзиёев саммитда нутқ сўзлаб, қуйидаги ташаббусларни илгари сурди:
- 2024 йили Самарқандда миллий стратегияларни уйғунлаштириш масалалари бўйича биринчи Халқаро экспертлар конференциясини ўтказиш;
- Янги иқтисодий мулоқотни шакллантириш ва ўзаро боғлиқликни кучайтириш, 2030 йилга бориб минтақа мамлакатларининг Хитой билан товар айирбошлаш ҳажмини икки баравар ошириш;
- Қулай шароитлар ва зарур ҳуқуқий асосларни шакллантириш учун Ўзаро савдога кўмаклашиш ва инвестицияларни рағбатлантириш тўғрисида кўп томонлама битимни қабул қилиш имкониятини кўриб чиқиш;
- 2023 йилда Ўзбекистонда олти мамлакат шаҳар ва ҳудудларининг форуми ва кўргазмасини ўтказиш;
- Хитой қуёш, шамол ва сув энергетикасида технологик жиҳатдан етакчи эканини ҳамда мавжуд молиявий воситаларни ҳисобга олиб, муқобил энергетика соҳасида янада яқин илмий-амалий шерикликни йўлга қўйиш;
- 2024 йили Ёш истеъдодлар форумини биргаликда ўтказиш.
Шавкат Мирзиёев Хитой томонининг Марказий Осиё давлатлари ва Хитой ўртасидаги дўстлик ва шерикликни мустаҳкамлаш учун бундай учрашувларни мунтазам ўтказиб бориш ташаббусини қўллаб-қувватлади.
Оғабек Самисов, Сиан-Тошкент
Изоҳ (0)