Tarixda Olimpiya o‘yinlari bor yo‘g‘i bir necha marta bekor qilingan. O‘yinlarning bekor qilinishiga deyarli barcha holatda harbiy harakatlar sabab bo‘lgan. 1940-yilning may oyi boshida Helsinki shahrida o‘tkazilishi kerak bo‘lgan yozgi Olimpiada rasman bekor qilingan. Quyida urush sabab o‘tkazilmay qolgan o‘yinlar haqida so‘z boradi.
1916-yil, yoz
Xalqaro Olimpiya qo‘mitasining 1912-yilda chiqargan qaroriga ko‘ra VI Olimpiya o‘yinlari 1916-yilda Berlin shahrida o‘tkazilishi kerak edi. Germaniya imperiyasining (Ikkinchi Reyx) poytaxti mezbonlik uchun kurashda Misrning Iskandariya, Niderlandiyaning Amsterdam, Belgiyaning Bryussel, Avstro-Vengriya imperiyasining ikkinchi poytaxti Budapesht va AQSHning sanoat shahri bo‘lgan Klivlendni ortda qoldirgandi.
Birinchi jahon urushi boshlanishi tufayli bilan Olimpiada bekor qilindi. Faqatgina oradan 20 yil o‘tib, 1936-yildagina Berlin to‘rt yillikning nufuzli musobaqasiga mezbonlik qildi. VI Olimpiya o’yinlari bekor qilinganiga qaramay, keyingi 1920-yilda o‘tkazilgan turnirlar yettinchi raqamni olgan.
1940-yil, qish
Ilk bor Osiyoda o‘tishi rejalashtirilgan qishki Olimpiadaning mezboni Yaponiyaning Sapporo shahri edi. Lekin musobaqa boshlanishidan ikki yil avval 1938-yilda Yaponiya mezbonlikdan bosh tortadi. Olimpiya qo‘mitasi Sapporoning o‘rniga nisbatan tinch bo‘lgan Sankt-Moris shahrini tanlaydi. Neytral Shveysariyada joylashgan shaharga mezbonlik berish eng yaxshi yechimdek ko‘ringandi, biroq tashkilotchilar o‘rtasidagi mojaro tufayli uni yana o‘zgartirishga to‘g‘ri keldi. Yangi qarorga ko‘ra Olimpiya o‘yinlarini Germaniyadagi Garmish-Partenkirxen chang‘i kurorti qabul qilishi kerak edi. Ammo Germaniya jahon urushini boshladi va Olimpiya qo‘mitasi musobaqani rasman bekor qildi.
1940-yil, yoz
Yaponiyada Olimpiadani qabul qilish uchun ikkinchi imkoniyat bo‘lgandi. Biroq yapon–xitoy urushi sabab Tokiodagi yozgi Olimpiadani Helsinki shahriga ko‘chirishga to‘g‘ri keldi. Finlyandiya medallarni tayyorlashni boshladi, chunki 2-jahon urushi boshlangan bo‘lsa ham Olimpiadani o‘tkazish to‘g‘risidagi qaror o‘z kuchida qolayotgandi. Faqatgina 1940-yilning 2-may sanasida qo‘mita harbiy holatni qabul qildi va 12-Olimpiya o‘yinlarini bekor qildi.
Urush tufayli xalqaro tadbirlar bekor qilindi. Hatto Olimpiya o‘yinlari uchun an’anaviy bo‘lgan muqaddas sulh ham shafqatsiz jangovar harakatlarni yengib o‘tolmadi. Biroq dunyo sportni qadrlashni to‘xtatmadi, shuning uchun Olimpiada o‘z faoliyatini yakunlamadi va urush yillaridagi musobaqalar shunchaki bir necha yilga ortga surildi.
1940-yilgi yozgi Olimpiya o‘yinlari dasturiga tarixda birinchi marta planerizm sporti kiritilishi kerak edi. Planerizm 1936-yilgi musobaqada ko‘rgazmali sport turi sifatida namoyish etilgandi. Urushdan keyingi Olimpiadalarga bu sport turi kiritilmagan.
Urushdan keyingi yillarda Tokio yozgi Olimpiada o‘yinlarini 1964-yilda, Helsinki shahri esa 1952-yilda o‘zida qabul qilgan.
1944-yil
Buyuk Britaniyaning London shahri 1944-yilda 13-yozgi Olimpiadani qabul qilmoqchi edi. Biroq musobaqa Angliya poytaxtida 1948-yilga kelib o‘tkazildi va London urushdan keyin Olimpiada o‘yinlari o‘tkazilgan birinchi shaharga aylandi. Atrofdagi vayronagarchiliklar tufayli turnirni “Og‘ir o‘yinlar” deb ham atashgan. Musobaqalarga Germaniya va Yaponiya urushdagi agressor maqomi uchun taklif etilmagan. SSSR davlati taklif etilgan bo‘lsa ham mamlakat sportchilarini yubormagan.
Shunga o‘xshash holat 1944-yilgi qishki Olimpiya o‘yinlari bilan ham yuz bergan. Italiya kurorti Kortina-d’Ampetsso avval belgilangan vaqtdan 12 yil o‘tib, 1956-yilda musobaqaga mezbonlik qilgan.
Nomsiz Olimpiya o‘yinlari
Urush vaqtida 1940-yilning boshida Italiya Alpda qishki Olimpiya o‘yinlarini o‘tkazdi. Unda Germaniya, uning ittifoqchilari va o‘sha paytdagi ba’zi neytral davlatlar ishtirok etdi. Ushbu musobaqa haqli ravishda xalqaro maqom va e’tirofga ega bo‘lmadi, shuning uchun nomsiz va noma’lumligicha qoldi.
Qoldirilgan Olimpiada
Yaponiyaning Tokio shahrida o‘tkazilishi kerak bo‘lgan yana bir Olimpiadaga koronavirus pandemiyasi to‘sqinlik qilgan. 2020-yilda o‘tkazilishi kerak bo‘lgan musobaqa COVID-19 virusining tarqalishi tufayli 1 yilga kechiktirilgandi. 2021-yilda ham pandemiya bilan bog‘liq holat beqarorligicha qoladi. Biroq Yaponiya hukumati qat’iy belgilangan epidemiologik qoidalar asosida o‘yinlarni (2021-yilda 23-iyuldan 8-avgustga qadar) muvaffaqiyatli o‘tkazadi.
O‘zbekiston delegatsiyasi Tokio o‘yinlarida uchta oltin va ikkita bronza medalini qo‘lga kiritadi.
Izoh (0)