Тарихда Олимпия ўйинлари бор йўғи бир неча марта бекор қилинган. Ўйинларнинг бекор қилинишига деярли барча ҳолатда ҳарбий ҳаракатлар сабаб бўлган. 1940 йилнинг май ойи бошида Ҳелсинки шаҳрида ўтказилиши керак бўлган ёзги Олимпиада расман бекор қилинган. Қуйида уруш сабаб ўтказилмай қолган ўйинлар ҳақида сўз боради.
1916 йил, ёз
Халқаро Олимпия қўмитасининг 1912 йилда чиқарган қарорига кўра VI Олимпия ўйинлари 1916 йилда Берлин шаҳрида ўтказилиши керак эди. Германия империясининг (Иккинчи Рейх) пойтахти мезбонлик учун курашда Мисрнинг Искандария, Нидерландиянинг Амстердам, Бельгиянинг Брюссел, Австро-Венгрия империясининг иккинчи пойтахти Будапешт ва АҚШнинг саноат шаҳри бўлган Кливлендни ортда қолдирганди.
Биринчи жаҳон уруши бошланиши туфайли билан Олимпиада бекор қилинди. Фақатгина орадан 20 йил ўтиб, 1936 йилдагина Берлин тўрт йилликнинг нуфузли мусобақасига мезбонлик қилди. VI Олимпия ўйинлари бекор қилинганига қарамай, кейинги 1920 йилда ўтказилган турнирлар еттинчи рақамни олган.
1940 йил, қиш
Илк бор Осиёда ўтиши режалаштирилган қишки Олимпиаданинг мезбони Япониянинг Саппоро шаҳри эди. Лекин мусобақа бошланишидан икки йил аввал 1938 йилда Япония мезбонликдан бош тортади. Олимпия қўмитаси Саппоронинг ўрнига нисбатан тинч бўлган Санкт-Морис шаҳрини танлайди. Нейтрал Швейцарияда жойлашган шаҳарга мезбонлик бериш энг яхши ечимдек кўринганди, бироқ ташкилотчилар ўртасидаги можаро туфайли уни яна ўзгартиришга тўғри келди. Янги қарорга кўра Олимпия ўйинларини Германиядаги Гармиш-Партенкирхен чанғи курорти қабул қилиши керак эди. Аммо Германия жаҳон урушини бошлади ва Олимпия қўмитаси мусобақани расман бекор қилди.
1940 йил, ёз
Японияда Олимпиадани қабул қилиш учун иккинчи имконият бўлганди. Бироқ япон–хитой уруши сабаб Токиодаги ёзги Олимпиадани Ҳелсинки шаҳрига кўчиришга тўғри келди. Финляндия медалларни тайёрлашни бошлади, чунки 2-жаҳон уруши бошланган бўлса ҳам Олимпиадани ўтказиш тўғрисидаги қарор ўз кучида қолаётганди. Фақатгина 1940 йилнинг 2 май санасида қўмита ҳарбий ҳолатни қабул қилди ва 12-Олимпия ўйинларини бекор қилди.
Уруш туфайли халқаро тадбирлар бекор қилинди. Ҳатто Олимпия ўйинлари учун анъанавий бўлган муқаддас сулҳ ҳам шафқатсиз жанговар ҳаракатларни енгиб ўтолмади. Бироқ дунё спортни қадрлашни тўхтатмади, шунинг учун Олимпиада ўз фаолиятини якунламади ва уруш йилларидаги мусобақалар шунчаки бир неча йилга ортга сурилди.
1940 йилги ёзги Олимпия ўйинлари дастурига тарихда биринчи марта планеризм спорти киритилиши керак эди. Планеризм 1936 йилги мусобақада кўргазмали спорт тури сифатида намойиш этилганди. Урушдан кейинги Олимпиадаларга бу спорт тури киритилмаган.
Урушдан кейинги йилларда Токио ёзги Олимпиада ўйинларини 1964 йилда, Ҳелсинки шаҳри эса 1952 йилда ўзида қабул қилган.
1944 йил
Буюк Британиянинг Лондон шаҳри 1944 йилда 13-ёзги Олимпиадани қабул қилмоқчи эди. Бироқ мусобақа Англия пойтахтида 1948 йилга келиб ўтказилди ва Лондон урушдан кейин Олимпиада ўйинлари ўтказилган биринчи шаҳарга айланди. Атрофдаги вайронагарчиликлар туфайли турнирни “Оғир ўйинлар” деб ҳам аташган. Мусобақаларга Германия ва Япония урушдаги агрессор мақоми учун таклиф этилмаган. СССР давлати таклиф этилган бўлса ҳам мамлакат спортчиларини юбормаган.
Шунга ўхшаш ҳолат 1944 йилги қишки Олимпия ўйинлари билан ҳам юз берган. Италия курорти Кортина-дъАмпецсо аввал белгиланган вақтдан 12 йил ўтиб, 1956 йилда мусобақага мезбонлик қилган.
Номсиз Олимпия ўйинлари
Уруш вақтида 1940 йилнинг бошида Италия Алпда қишки Олимпия ўйинларини ўтказди. Унда Германия, унинг иттифоқчилари ва ўша пайтдаги баъзи нейтрал давлатлар иштирок этди. Ушбу мусобақа ҳақли равишда халқаро мақом ва эътирофга эга бўлмади, шунинг учун номсиз ва номаълумлигича қолди.
Қолдирилган Олимпиада
Япониянинг Токио шаҳрида ўтказилиши керак бўлган яна бир Олимпиадага коронавирус пандемияси тўсқинлик қилган. 2020 йилда ўтказилиши керак бўлган мусобақа COVID-19 вирусининг тарқалиши туфайли 1 йилга кечиктирилганди. 2021 йилда ҳам пандемия билан боғлиқ ҳолат беқарорлигича қолади. Бироқ Япония ҳукумати қатъий белгиланган эпидемиологик қоидалар асосида ўйинларни (2021 йилда 23 июлдан 8 августга қадар) муваффақиятли ўтказади.
Ўзбекистон делегацияси Токио ўйинларида учта олтин ва иккита бронза медалини қўлга киритади.
Изоҳ (0)