Bugungi kunda Germaniyaning turli oliy taʼlim muassasalarida mingdan ortiq o‘zbekistonliklar tahsil olishmoqda. Taʼkidlash lozimki, ular o‘z bilimlarini oshirish, xorijiy taʼlimni olish va tajriba oshirish natijasida kelgusida O‘zbekiston uchun kerakli kadr bo‘lib yetishadi.
“Daryo” Germaniyaning Gamburg universitetida tahsil olib, bugungi kunda dasturiy taʼminot muhandisi bo‘lib ishlayotgan Shuhrat Haydarov bilan suhbatlashdi.
— Yoshligingizdan xorijga ketguningizga qadar bo‘lgan vaqtda qayerlarda taʼlim olgansiz? Umuman olganda, vaqtingiz nimalar bilan o‘tgan?
— Men Amir Temur xiyoboni yaqinidagi 50-maktabda o‘qiganman. Undan keyin turli litseylarga topshirganman – Turin politexnika universiteti qoshidagi akademik litsey, International House litseyi bor edi, keyin Vestminsterga topshirdim. Hamma imtihonlar o‘tgach, qaysi litseyda o‘qish borasida qaror qabul qilishga to‘g‘ri keldi. O‘shanda Vestminister litseyini tanlagandim, chunki nisbatan yaqin vaqtda ochilgan edi, o‘qitish sifati ancha yaxshi bo‘lgan. Hozir ham shunday degan umiddaman. Ingliz tili va matematikadan ko‘p darslar bo‘lardi, shunga ko‘proq eʼtibor berilardi. Universitetga topshirish fursati yetganida o‘qishimni Vestminstrda davom ettirishga qaror qilganman. Vestminstrda o‘qish unchalik yoqmagan, keyin chetda o‘qish uchun motivatsiyaga ega bo‘ldim. O‘shanda Avstraliyaga topshirganman, schoolarship berishdi, lekin faqat uchinchi semestr uchun berishgandi.
Germaniyaga topshirishimga sabab o‘qish ancha arzonligi, schoolarship berish ehtimoli katta bo‘lgani edi. Umuman olganda, xorijga ketishdan oldin ingliz tili va xitoy tillarini o‘rganib yurganman. Lekin Germaniyaga ketishdan oldin 3-4 oy nemis tilini intensiv tarzda o‘rganganman.
1-kursni tugatib, keyin Germaniyaning Gamburg universitetiga topshirganman. Qabul qilinganimdan so‘ng 2016-yil sentyabrdan boshlab, 2020-yilda bitirdim. Xudoga shukrki, 2020-yilda o‘qishni tugatib, hozir ishlab kelyapmiz. Germaniyada o‘qish ancha yaxshiroq, chunki bu yerda o‘qish masalasida talab juda katta.
— Xorijga o‘qishga ketish uchun harakatlar qanday bo‘ldi? Qancha vaqt mobaynida nimalar bilan mashg‘ul bo‘ldingiz?
— Ketish uchun IELTS bo‘yicha tayyorlanib, imtihon topshirganman va sertifikat olganman. Keyin universitetga topshirganman, yana motivatsion xatlar ham yuborish kerak edi. Shundan so‘ng sizni baholashadi. Yana anchagina sertifikatlar bor edi. Germaniyada har biriga jiddiy qaraydi.
Bu universitet uchun 10 oycha oldin harakatni boshlaganman. Qabul qilinganimdan keyin ketish taraddudini ko‘rdim. Undan 3-4 oy oldin intensiv nemis tili kursiga qatnadim. Nemis tilini bilganim menga ancha yordam berdi.
— Siz o‘qish uchun borgan shahar — Gamburg. Shaharga ilk bor qadam qo‘yganingizda nimalarni his qildingiz?
— Yangi davlatga kelganingizdan sizda boshqacha his-tuyg‘ular bo‘ladi. To‘g‘risi, bungacha chetga chiqmagandim. Universitetda unibody degan dastur bor. Unda universitetning kattaroq kursdagi talabalari sizni aeroportda kutib olishadi, keyin sizni turadigan joyingizgacha kuzatib qo‘yishadi. Ilk kunlarda siz bilan birga yurib, aylantirib, Gamburg shahrini ko‘rsatishadi. Shu narsa menga ancha yordam berdi. Boshida qiyin bo‘ldi, keyinroq ancha o‘rganib qoldim, boshqa iloji ham yo‘qda. Kelgandan keyin o‘qish va uni bitirib, ishlash lozim.
— O‘qish jarayonlari qanday kechdi? Qiyinchiliklar, ruhiy tushkunlik, moliyaviy qiyinchiliklar bo‘ldimi? Ularni qanday yengib o‘tgansiz?
— Germaniyada o‘qish juda qiyin. Tajribamdan kelib chiqib aytsam, bu yerda o‘qish bobida talablar katta. O‘zingizdan ancha harakat talab qiladi. Maʼlumotlarni o‘zingiz izlab topasiz. Imtihonda mavzular bo‘yicha qo‘shimcha savollar tushadi, o‘shanga tayyor bo‘lishingiz kerak. Ruhiy tushkunlik bo‘lgan, buni rad etib bo‘lmaydi. Bu narsani yurtdoshlarimiz yoki o‘zimizga yaqin millat vakillari bilan aloqada bo‘lib, ruhiyatingizni ko‘tarishingiz kerak. Qayergadir aylanishga chiqib, jamiyatga singish orqali sekin o‘rganasiz. Moliyaviy tomondan qiyinchiliklar ko‘p bo‘lmagan. Kelganimdan keyin 3-4 oy o‘tgach, talaba sifatida ishlab, ozgina pul topganman. Keyinchalik schoolarship olganimdan so‘ng ancha yaxshi bo‘ldi.
— Gamburg shahri, umuman Germaniya haqida qisqacha gapirib bersangiz. U yerda nima yo‘nalishda o‘qiysiz, sharoitlari qanday, kontraktlari qancha?
— Gamburg shahri juda chiroyli shahar deb ayta olaman. Chunki men bu paytgacha nafaqat Germaniya yoki boshqa Yevropa davlatlarini ham aylanib ko‘rganman. Misol uchun Fransiya, Shveysariya, Niderlandiya davlatlariga sayohat qilganman. Tajribamdan kelib chiqib aytishim mumkinki, Gamburgning o‘ziga xos chiroyi bor. Hanseatic shahar deyishadi. Gamburg port shahar bo‘lgani uchun suv bilan bog‘liq logistika davlatga ancha katta yordam beradi. Tovar ayirboshlash juda katta, shu bois bu yerda infrastruktura ancha rivojlangan. Masalan, Berlindan yaxshiroq deb aniq ayta olaman. Umuman olganda, Gamburgda hammasi chiroyli. Faqat havosi sal boshqacha, chunki bu yerda ko‘p yomg‘ir yog‘adi. Yozda havo juda ham zo‘r, Germaniyaning janubidan farq qiladi. Men Gamburgda Information engineering yo‘nalishida o‘qidim. Biz software and electronic engineering bo‘yicha o‘qiganmiz. Shu ikki yo‘nalishni bizga o‘rgatishgan. Ancha narsa o‘rgandim, bundan juda xursandman. Hozirgi kunda bu menga ancha qo‘l kelyapti. O‘z ishim va xobbi loyihalarimda menga qulaylik yaratadi. Chunki qanday yaratishni o‘zim bilaman, tushunaman. Hozirgi davrda butun hayotimiz deviceʼlarga bog‘liq bo‘lib qolgan.
O‘qishdagi sharoitlar yaxshi. Studentlarga turar joy ajratilgan, oshxonada talabalar uchun arzon narxdagi ovqatlar beriladi. Bundan tashqari, ijtimoiy loyihalar juda ko‘p. Universitet klublari juda ko‘p. Bizni universitetda ham mavjud edi. Klub aʼzolari yig‘ilib, turli tadbirlar uyushtirishadi. Ham axboriy, ham ijtimoiy ahamiyat kasb etadi. Talabalar turar joyida ham sport bo‘yicha turli chempionatlar o‘tkaziladi.
Bu yerda o‘qishda talab katta. Ayniqsa imtihonda bilinadi. Professorlar chuqur savollarga murojaat qilishadi. Imtihongacha qo‘shimcha bilimlar to‘plab, maʼlumotlar qidirilmasa, imtihonda o‘ta qiyin bo‘ladi.
Germaniyada taʼlim juda ham qattiq. Agar to‘g‘ri eslayotgan bo‘lsam, ikki yoki uch marta imtihondan yiqilsangiz, bu fan bo‘yicha universitetdan chetlashtirilasiz. Sizni chiqarib yuborishadi va siz bu yo‘nalishda boshqa tahsil ololmaysiz. Bu sizga juda ham katta motivatsiya beradi. Chunki agar imtihondan o‘tolmasangiz, keyingi safar xavf bundan-da katta bo‘ladi.
Men o‘qigan joyda professorlar katta kompaniyalarda ishlashardi. Masalan, Siyemens kabi. Yana Germaniyaning mashhur firmalarida ishlab kelib, sohani yaxshi bilgan o‘qituvchilar ishlashadi, shuning uchun amaliyot bilan chambarchas bo‘lgan va muhim bilimlarni berishadi. Bu bizga qulaylik yaratdi. Nazariya juda ko‘p bo‘lsa, odam uni o‘qiyveradi, lekin professorlar bizga ishingizda nima kerak bo‘lsa, o‘sha bilimlarni berishgan. Chunki ortiqcha nazariya berilsa, odam buni ishlatmasa, baribir esidan chiqib ketadi. Masalan, men xitoy tilini 2 yil o‘rganganman, ammo praktika qilmaganim uchun ancha esimdan chiqib ketgan. Birinchi semestrda olgan bilimingiz orqali anchagina rivojlanishga erishasiz.
Talabalar nafaqat akademik, balki ijtimoiy taraflama faol. Masalan, universitetning turli klublari loyihalarida faol bo‘lish. Bu orqali schoolarship olish oson kechadi.
— Nima deb o‘ylaysiz, O‘zbekistonning taʼlim sohasidagi yo‘li vaqt o‘tgach rivojlangan mamlakatlarnikiga yetib oladimi?
— Bir yaxshi ibora bor: Davlat kuchli bo‘lishi uchun taʼlim sohasi, universitetlar juda kuchli bo‘lishi kerak. Bugungi kunda mamlakatda bu harakatlar ketayotganini kuzatib turibmiz. Bunga yetib olishimizga ishonaman. O‘zim ham mamlakatga qaytib, taʼlimni rivojlantirish yo‘lida harakat qilaman.
— O‘zbekistonning turli viloyatlaridagi yoshlarga aytadigan so‘zlaringiz...
— G‘ayrat qilib, harakat qilish kerak. Har bir imkoniyatdan foydalanish lozim. Harakat qilganga tole yor deyishadi. Agar inson harakat qilmasa va faqat komfort zonada yursa, rivojlanish bo‘lmaydi. Bu narsaga o‘qish paytida amin bo‘lganman. Keyin har xil loyihalarda faol bo‘lish lozim. O‘qishingizda bo‘layotgan klub va olimpiadalarda qatnashish, bilimni charxlash kerak. Shunda hamma narsaga erishsa bo‘ladi.
Izoh (0)