Бугунги кунда Германиянинг турли олий таълим муассасаларида мингдан ортиқ ўзбекистонликлар таҳсил олишмоқда. Таъкидлаш лозимки, улар ўз билимларини ошириш, хорижий таълимни олиш ва тажриба ошириш натижасида келгусида Ўзбекистон учун керакли кадр бўлиб етишади.
“Дарё” Германиянинг Гамбург университетида таҳсил олиб, бугунги кунда дастурий таъминот муҳандиси бўлиб ишлаётган Шуҳрат Ҳайдаров билан суҳбатлашди.
— Ёшлигингиздан хорижга кетгунингизга қадар бўлган вақтда қаерларда таълим олгансиз? Умуман олганда, вақтингиз нималар билан ўтган?
— Мен Амир Темур хиёбони яқинидаги 50-мактабда ўқиганман. Ундан кейин турли лицейларга топширганман – Турин политехника университети қошидаги академик лицей, International House лицейи бор эди, кейин Вестминстерга топширдим. Ҳамма имтиҳонлар ўтгач, қайси лицейда ўқиш борасида қарор қабул қилишга тўғри келди. Ўшанда Вестминистер лицейини танлагандим, чунки нисбатан яқин вақтда очилган эди, ўқитиш сифати анча яхши бўлган. Ҳозир ҳам шундай деган умиддаман. Инглиз тили ва математикадан кўп дарслар бўларди, шунга кўпроқ эътибор бериларди. Университетга топшириш фурсати етганида ўқишимни Вестминстрда давом эттиришга қарор қилганман. Вестминстрда ўқиш унчалик ёқмаган, кейин четда ўқиш учун мотивацияга эга бўлдим. Ўшанда Австралияга топширганман, schoolаrship беришди, лекин фақат учинчи семестр учун беришганди.
Германияга топширишимга сабаб ўқиш анча арзонлиги, schoolarship бериш эҳтимоли катта бўлгани эди. Умуман олганда, хорижга кетишдан олдин инглиз тили ва хитой тилларини ўрганиб юрганман. Лекин Германияга кетишдан олдин 3-4 ой немис тилини интенсив тарзда ўрганганман.
1-курсни тугатиб, кейин Германиянинг Гамбург университетига топширганман. Қабул қилинганимдан сўнг 2016 йил сентябрдан бошлаб, 2020 йилда битирдим. Худога шукрки, 2020 йилда ўқишни тугатиб, ҳозир ишлаб келяпмиз. Германияда ўқиш анча яхшироқ, чунки бу ерда ўқиш масаласида талаб жуда катта.
— Хорижга ўқишга кетиш учун ҳаракатлар қандай бўлди? Қанча вақт мобайнида нималар билан машғул бўлдингиз?
— Кетиш учун IELTS бўйича тайёрланиб, имтиҳон топширганман ва сертификат олганман. Кейин университетга топширганман, яна мотивацион хатлар ҳам юбориш керак эди. Шундан сўнг сизни баҳолашади. Яна анчагина сертификатлар бор эди. Германияда ҳар бирига жиддий қарайди.
Бу университет учун 10 ойча олдин ҳаракатни бошлаганман. Қабул қилинганимдан кейин кетиш тараддудини кўрдим. Ундан 3-4 ой олдин интенсив немис тили курсига қатнадим. Немис тилини билганим менга анча ёрдам берди.
— Сиз ўқиш учун борган шаҳар — Гамбург. Шаҳарга илк бор қадам қўйганингизда нималарни ҳис қилдингиз?
— Янги давлатга келганингиздан сизда бошқача ҳис-туйғулар бўлади. Тўғриси, бунгача четга чиқмагандим. Университетда унибодй деган дастур бор. Унда университетнинг каттароқ курсдаги талабалари сизни аэропортда кутиб олишади, кейин сизни турадиган жойингизгача кузатиб қўйишади. Илк кунларда сиз билан бирга юриб, айлантириб, Гамбург шаҳрини кўрсатишади. Шу нарса менга анча ёрдам берди. Бошида қийин бўлди, кейинроқ анча ўрганиб қолдим, бошқа иложи ҳам йўқда. Келгандан кейин ўқиш ва уни битириб, ишлаш лозим.
— Ўқиш жараёнлари қандай кечди? Қийинчиликлар, руҳий тушкунлик, молиявий қийинчиликлар бўлдими? Уларни қандай енгиб ўтгансиз?
— Германияда ўқиш жуда қийин. Тажрибамдан келиб чиқиб айтсам, бу ерда ўқиш бобида талаблар катта. Ўзингиздан анча ҳаракат талаб қилади. Маълумотларни ўзингиз излаб топасиз. Имтиҳонда мавзулар бўйича қўшимча саволлар тушади, ўшанга тайёр бўлишингиз керак. Руҳий тушкунлик бўлган, буни рад этиб бўлмайди. Бу нарсани юртдошларимиз ёки ўзимизга яқин миллат вакиллари билан алоқада бўлиб, руҳиятингизни кўтаришингиз керак. Қаергадир айланишга чиқиб, жамиятга сингиш орқали секин ўрганасиз. Молиявий томондан қийинчиликлар кўп бўлмаган. Келганимдан кейин 3-4 ой ўтгач, талаба сифатида ишлаб, озгина пул топганман. Кейинчалик schoolаrship олганимдан сўнг анча яхши бўлди.
— Гамбург шаҳри, умуман Германия ҳақида қисқача гапириб берсангиз. У ерда нима йўналишда ўқийсиз, шароитлари қандай, контрактлари қанча?
— Гамбург шаҳри жуда чиройли шаҳар деб айта оламан. Чунки мен бу пайтгача нафақат Германия ёки бошқа Европа давлатларини ҳам айланиб кўрганман. Мисол учун Франция, Швейцария, Нидерландия давлатларига саёҳат қилганман. Тажрибамдан келиб чиқиб айтишим мумкинки, Гамбургнинг ўзига хос чиройи бор. Ҳансеатиc шаҳар дейишади. Гамбург порт шаҳар бўлгани учун сув билан боғлиқ логистика давлатга анча катта ёрдам беради. Товар айирбошлаш жуда катта, шу боис бу ерда инфраструктура анча ривожланган. Масалан, Берлиндан яхшироқ деб аниқ айта оламан. Умуман олганда, Гамбургда ҳаммаси чиройли. Фақат ҳавоси сал бошқача, чунки бу ерда кўп ёмғир ёғади. Ёзда ҳаво жуда ҳам зўр, Германиянинг жанубидан фарқ қилади. Мен Гамбургда Informаtion engineering йўналишида ўқидим. Биз software and electronic engineering бўйича ўқиганмиз. Шу икки йўналишни бизга ўргатишган. Анча нарса ўргандим, бундан жуда хурсандман. Ҳозирги кунда бу менга анча қўл келяпти. Ўз ишим ва хобби лойиҳаларимда менга қулайлик яратади. Чунки қандай яратишни ўзим биламан, тушунаман. Ҳозирги даврда бутун ҳаётимиз девиcеъларга боғлиқ бўлиб қолган.
Ўқишдаги шароитлар яхши. Студентларга турар жой ажратилган, ошхонада талабалар учун арзон нархдаги овқатлар берилади. Бундан ташқари, ижтимоий лойиҳалар жуда кўп. Университет клублари жуда кўп. Бизни университетда ҳам мавжуд эди. Клуб аъзолари йиғилиб, турли тадбирлар уюштиришади. Ҳам ахборий, ҳам ижтимоий аҳамият касб этади. Талабалар турар жойида ҳам спорт бўйича турли чемпионатлар ўтказилади.
Бу ерда ўқишда талаб катта. Айниқса имтиҳонда билинади. Профессорлар чуқур саволларга мурожаат қилишади. Имтиҳонгача қўшимча билимлар тўплаб, маълумотлар қидирилмаса, имтиҳонда ўта қийин бўлади.
Германияда таълим жуда ҳам қаттиқ. Агар тўғри эслаётган бўлсам, икки ёки уч марта имтиҳондан йиқилсангиз, бу фан бўйича университетдан четлаштириласиз. Сизни чиқариб юборишади ва сиз бу йўналишда бошқа таҳсил ололмайсиз. Бу сизга жуда ҳам катта мотивация беради. Чунки агар имтиҳондан ўтолмасангиз, кейинги сафар хавф бундан-да катта бўлади.
Мен ўқиган жойда профессорлар катта компанияларда ишлашарди. Масалан, Siemens каби. Яна Германиянинг машҳур фирмаларида ишлаб келиб, соҳани яхши билган ўқитувчилар ишлашади, шунинг учун амалиёт билан чамбарчас бўлган ва муҳим билимларни беришади. Бу бизга қулайлик яратди. Назария жуда кўп бўлса, одам уни ўқийверади, лекин профессорлар бизга ишингизда нима керак бўлса, ўша билимларни беришган. Чунки ортиқча назария берилса, одам буни ишлатмаса, барибир эсидан чиқиб кетади. Масалан, мен хитой тилини 2 йил ўрганганман, аммо практика қилмаганим учун анча эсимдан чиқиб кетган. Биринчи семестрда олган билимингиз орқали анчагина ривожланишга эришасиз.
Талабалар нафақат академик, балки ижтимоий тарафлама фаол. Масалан, университетнинг турли клублари лойиҳаларида фаол бўлиш. Бу орқали schoolаrship олиш осон кечади.
— Нима деб ўйлайсиз, Ўзбекистоннинг таълим соҳасидаги йўли вақт ўтгач ривожланган мамлакатларникига етиб оладими?
— Бир яхши ибора бор: Давлат кучли бўлиши учун таълим соҳаси, университетлар жуда кучли бўлиши керак. Бугунги кунда мамлакатда бу ҳаракатлар кетаётганини кузатиб турибмиз. Бунга етиб олишимизга ишонаман. Ўзим ҳам мамлакатга қайтиб, таълимни ривожлантириш йўлида ҳаракат қиламан.
— Ўзбекистоннинг турли вилоятларидаги ёшларга айтадиган сўзларингиз...
— Ғайрат қилиб, ҳаракат қилиш керак. Ҳар бир имкониятдан фойдаланиш лозим. Ҳаракат қилганга толе ёр дейишади. Агар инсон ҳаракат қилмаса ва фақат комфорт зонада юрса, ривожланиш бўлмайди. Бу нарсага ўқиш пайтида амин бўлганман. Кейин ҳар хил лойиҳаларда фаол бўлиш лозим. Ўқишингизда бўлаётган клуб ва олимпиадаларда қатнашиш, билимни чархлаш керак. Шунда ҳамма нарсага эришса бўлади.
Изоҳ (0)