Andijon viloyati, Andijon shahar tibbiyot birlashmasi boshlig‘ining davolash ishlari bo‘yicha o‘rinbosari Nilufar Tojiboyeva o‘ttiz yildan ortiq sog‘liqni saqlash sohasida ishlab keladi. “Daryo” muxbiri oddiy shifokorlikdan rahbarlik lavozimlarigacha ishlab kelgan Nilufar Tojiboyeva bilan tibbiyot xodimlarining paxta dalasida umri qanday o‘tgani, bugungi kunda paxta dalasidan qaytarilgani soha xodimlariga qanday imkoniyatlar yaratilayotgani xususida suhbatlashdi.
Noyabrning oxirigacha dalalarda paxta tergan kunlarimiz bo‘lgan
“Tibbiyot xodimi bo‘lganimdan, xalqimizning salomatligini mustahkamlashda qandaydir o‘z hissamni qo‘shib, ishlayotganimga doim shukrona keltiraman. Allohga shukur, bugungi kunga kelib, faqat o‘zimizning faoliyatimiz bilan shug‘ullanyapmiz. Negaki hayotim davomida bir necha davrlarni o‘tkazganman. Tibbiyot xodimi sifatida faoliyat boshlaganimga ham mana o‘ttiz yildan ortgan bo‘lsa, shu yillar davomida juda ham ko‘p narsalar boshimizdan o‘tdi.
Maktab davrida o‘quvchi bo‘lsak-da, o‘sha paytlarda dala ishlarida qatnashgan paytimiz bo‘lgan. Lekin biz majburiy mehnatga boryapmiz, deb o‘ylamaganmiz. Bu bir vatanparvarlik, xalqimizga, hukumatimizga yordam sifatida qilganmiz, deb ko‘tarinki ruhlarda borganmiz.
Sentabr oyi kelishi bilanoq, 2-3-sentabrlardan paxta terimiga chiqib ketganmiz. Va terimning oxirgi kunlari, yaʼni noyabr oxiri —dekabr boshlarigacha paxta terganmiz.
Maktabni bitirib, tibbiyot instituti talabasi bo‘ldim. Institutda o‘qib yurgan paytlarimizdayam dala mehnatlariga borganmiz, yagnalardan tortib, mevachilik “savxoz”larda meva tergan paytlarimiz bo‘lgan. Kuz oylarida, albatta, yig‘im-terim ishlarida qatnashganmiz”, — deydi Nilufar Tojiboyeva.
Hattoki homilador talabalarni ham hech kim paxtadan mustasno qilmagan
“Terimda norma qo‘yilardi. Biz o‘sha normalarni bajarishga majbur bo‘lganmiz. Paxta terimni boshida terishga qiynalganmiz. Majburiy kilogrammlarni termaganimiz bo‘yicha urish va so‘kishlar ham eshitganmiz. Keyinchalik zo‘r terimchi bo‘lib ketganmiz. Lekin o‘sha o‘qish davriga qaytganimizda o‘quv yili muddati qisqa qolgani uchun qo‘shimcha darslar bilan hamma mavzularni qamrab olishga harakat qilardik. Chunki tibbiyot oliygohi bo‘lganimiz uchun darslikka kiritilgan fanlarni o‘tishimiz majburiy, ularni o‘zlashtirishimiz shart bo‘lgan. Shu sababli kechalari o‘qishga, o‘zlashtirishib, imtihonlardan o‘tishga harakat qilardik.
Talabalik davrimizda turmushga chiqib, homilador bo‘lgan dugonalarimiz ham paxtaga borib terishga majbur bo‘lgan. Yigirma haftagacha homiladorlikda bo‘lgan qizlarimiz borib, paxta tergan kunlar bo‘lgan. Ularni hech kim paxtadan mustasno qilmagan”
Ijtimoiy soha xodimlari majburiy mehnatning barcha turiga jalb qilingan
“Oliygohni tugatganimdan keyin Andijon tumanidagi oilaviy poliklinikada ish boshladim. Bir necha yillar o‘sha poliklinikada terapevt-uchastka vrachi bo‘lib ishladim. Shunda ham faqat o‘zimizga yuklatilgan vazifalarni qilmaganmiz, balki jamiyatda bo‘layotgan barcha jarayonlarda ishtirok etganmiz. Barchamizga maʼlum avvallari ijtimoiy soha xodimlari bo‘lgan shifokor va o‘qituvchilar nafaqat paxta jarayonlarida, obodonlashtirish ishlarida ham ishtirok etgan. Ayniqsa, qurilish sohalariga ham mehnatlarimiz singdi.
O‘ttiz yillik faoliyatim davomida tizimda oddiy shifokor darajasidan mas’ul rahbar lavozimlarigacha ishlaganman. Ushbu lavozimlarda ishlaganimda baʼzida xodimlarimgayam achingan paytlarim bo‘lgan. Chunki kichik va o‘rta tibbiy xodimlarni topshiriqlarga binoan qayergadir ishga jo‘natayotgan paytimda yurak hovuchlab o‘tirganman. O‘sha joylardan eson-omon qaytishsin, ishqilib biror zarar yetmasin deb o‘tirganman. Negaki baʼzida obodonlashtirish joylari bo‘lib berilganda gullar ekishga ham borganmiz”,— deydi u.
Har kuni kechqurun hokimlikda tuzilgan shtabda rahbarlarni kunduzi bilan qilgan ishi bo‘yicha hisob kitob-qilingan
“Paxta terim mavsumida sanoqda odamlar aytiladi. Masalan, bitta tashkilotdan o‘nta yoki beshta paxta terimiga deb aytiladi. Lekin biz bir nechta joylarga berardik. Falon tumanga beshta jo‘natasiz, piston tumanga 10 ta jo‘natasiz deyilardi. O‘sha paytlarda kimdir kasal bo‘lib qoladi, kimningdir borishga imkoniyati yo‘q bo‘ladi yoki uyida taʼziya bo‘lishi mumkin edi.
Mana shunday paytlarda xodimlarni yetkazolmagan kunlarimiz bo‘lgan. Eng achinarlisi, faqat o‘zingni xodiming bo‘lsin derdi. Uni akasi yoki ukasi o‘rniga borib, uch-to‘rt kun yordam berib tursin, degan masalalar ham rad qilinardi. Faqat o‘sha tashkilotda ishlayotgan xodim bo‘lsin, deyilardi.
Paxta dalalarida xodim yoki bizga reja berilgan kilogrammlarga yetkazolmagan kunlarimiz bo‘lgan. O‘sha paytlarda paxta zavodlarida kechasigacha turardik.
Terilgan paxtamizni o‘tkazguncha qancha kilogramm chiqadi, endi nima qilamiz? Agar oz bo‘lsa qanday bo‘ladi? Bugungi xodim yetishmovchiligi masalasini qanday qilib yechamiz? Kech paytki yig‘ilishda bo‘ladigan so‘rovlarda shu savollarga javob izlardik. Chunki u paytlarda har kuni kechqurun hokimlikda tuzilgan shtablarda rahbarlardan kunduzi bilan qilgan ishi bo‘yicha hisob kitob-qilingan. Lekin o‘sha paytda ham tibbiyot xodimlari biz rahbarlarni gap eshitmasligimiz uchun harakat qilishardi.
Institut, tashkilot va otryadlarda tibbiy xizmatga biriktirilgan xodimlar kunduzi bilan paxta dalasida terimchilarga birinchi yordam ko‘rsatish bilan birga kechasi qaytgach, yarim tungacha terimchilarni qabul qilib chiqishardi”- deydi shifokor.
Paxta mavsumida tibbiyot xodimlari yetishmovchiligi bo‘lardi
“Shunaqa paytlar bo‘lganki, bo‘limlarda yoki oilaviy poliklinikalarda hatto muolajalarga qo‘ygani hamshira topolmay qolgan kunlarimiz bo‘lgan. Ikkita muolajada ishlab turgin, bugun ikki barobar ishlaysan. Birinchi va ikkinchi qavatdagi bemorlar holati sening zimmangda, degan kunlarimiz ham bo‘lgan. Chunki o‘sha paytlarda nafaqat paxta terimga, balki tibbiy xizmatlarga ham xodimlar berganmiz. Tibbiy xizmatga bir qancha xodim berilganidan keyin, yana terimga ham odam berishga majbur bo‘lgan kunlarimiz bo‘lgan. Ana shunda tibbiyot xodimlari yetishmovchiligi bo‘lardi.
Hatto palatalarni yuvib chiqqani sanitarkalar bo‘lmay qolardi. Boisi terimga ko‘proq shu kichik tibbiy xodimlar jalb qilinardi. Shunday paytlarda hamshiralar palatalarni yuvib, tozalab chiqishga to‘g‘ri kelgan kunlarni ham ko‘rdik. Oldin tozalab, yig‘ishtirib, undan keyin yuvinib, sanitariya meʼyor qoidalari bo‘yicha muolaja xonalariga kirib ish tashkillanardi.
O‘sha paytlarda shifokorlar bo‘lmay qolganda bosh vrachlar, davolash bo‘yicha o‘rinbosarlar, bo‘lim mudirlari o‘zlari o‘tirib, bemorlarni qabul qilib, kasallarni ko‘rib yurgan kunlarimiz bo‘lgan. Xonadonlarga chaqiruvlarga ham bosh vrachlar borib ko‘rgan. Chunki amaldagi hududga biriktirilgan shifokorlar tibbiy xizmatlar, paxta dalalariga yoki boshqa tashkiliy ishlarga jalb qilingan”,— deydi u.
Endi bizdan faqat o‘z ishimizni talab qilishyapti
“Paxta dalalariga borganimizda “Paxta — bizning milliy boyligimiz” deganmiz. Mana shu paxtani eʼzozlasak, xalqimiz boy bo‘ladi, biror narsaga zoriqmaydi, deb ishlaganmiz. Paxta dalalarida o‘zimizni qahramondek his qilganmiz. Mana shu xirmonga hissamiz qo‘shilyapti. Paxtani terganim uchun Vatanimga hissam qo‘shildi, degan fikrlarda bo‘lganmiz.
Endi esa biz va o‘qituvchilarga o‘z ishing bilan shug‘ullan, deyapti. Tibbiyot xodimimisan aholini sog‘lomlashtir, kasalliklarning oldini ol, profilaktikasi, bemorlarni davolash bilan shug‘ullan. Sening ishing faqat shu. O‘qituvchimisan bolalarni o‘qit, ularni ilmli, ziyoli bo‘lishi uchun ishla, boshqa sohalarning o‘z egalari bor degan narsani qo‘yib berdi. Sen o‘zing egalik qilayotgan sohalaring bilan shug‘ullan dedi. Men mana shunga juda ham xursandman”, — deydi tibbiyot birlashmasi boshlig‘i o‘rinbosari Nilufar Tojiboyeva.
“Menimcha” ko‘rsatuvining efirga uzatilgan navbatdagi sonida uzoq yillik paxta siyosati o‘zbek millatini ne ko‘ylarga solgani haqida so‘z bordi va unda ko‘rsatuv muallifi Cotton Campaign tomonidan O‘zbekiston paxtasiga qo‘yilgan 12 yillik boykot bekor bo‘lganiga bir yil to‘lganini yodga oldi.
Izoh (0)