Estoniya Ukrainada urush boshlangach Markaziy Osiyoga eksportni keskin oshirdi. G‘arb bundan shubhalanmoqda

2022-yilda Estoniya bilan Markaziy Osiyodagi Qozog‘iston, O‘zbekiston va Qirg‘iziston kabi davlatlar o‘rtasidagi savdo hajmi keskin o‘sdi. Bu haqda ERR xabar bermoqda. 

Estoniyaning Qozog‘istonga eksporti 2021-yilda Rossiya—Ukraina urushigacha 11 million yevroni tashkil etgan bo‘lsa, urush yilida bu ko‘rsatkich olti baravar o‘sib, 78 million yevroga yetdi. 

Ushbu tendensiyani Rossiyaga yaqin bo‘lgan boshqa mamlakatlarda ham kuzatish mumkin. Qirg‘izistonga eksport qilinadigan mahsulotlar qiymati 55 barobar, Armanistonda 19 barobar, O‘zbekistonda esa 1,3 barobar oshdi.

Qozog‘istonga eksport qishloq xo‘jaligi texnikasi va avtomobil ehtiyot qismlaridan iborat. G‘arb sanksiyalari tufayli ularni Rossiyaga eksport qilish mumkin emas. 

Qirg‘izistonga eksport qilinadigan mahsulotlar ro‘yxatida ham avtomobillar yetakchilik qildi. Tovarlar Estoniyadan Markaziy Osiyo mamlakatlariga asosan Rossiya orqali yuk yoki poyezdda olib o‘tiladi.

Eksport hajmidagi bu o‘sishni Finlyandiyada ham kuzatish mumkin. Mart oyi boshida Finlyandiyadan Qirg‘izistonga eksport qilinadigan tovarlar qiymati sakkiz baravarga o‘sgan. 

Yevropa tiklanish va taraqqiyot banki (YTTB) fevral oyi oxirida hisobot eʼlon qildi, unga ko‘ra, Yevropa Ittifoqi mamlakatlari va Buyuk Britaniyaning Qozog‘iston, Qirg‘iziston va Armanistonga eksporti bir yilda 30 foizga oshgan.

G‘arb bu darajada o‘sishdan shubhalanmoqda

Estoniyaning Markaziy Osiyodagi elchisi Tomas Tirsning aytishicha, G‘arb Markaziy Osiyoga jo‘natilayotgan tovarlarning qancha qismi Rossiyaga tushishini bilmaydi, chunki buni aniqlash juda qiyin.

“Bular ulkan davlatlar. Qozog‘iston va Rossiya o‘rtasidagi chegara 7 500 kilometrdan oshadi. Bizda buni kuzatishning imkoni yo‘q, Yevropa Ittifoqi va AQSh Qozog‘iston, O‘zbekiston va Qirg‘iziston rasmiylari bilan doimiy muloqotda. Rasmiy maʼlumotlar almashiladi. Masalan, kompyuter chiplari bilan bog‘liq alohida xavotirlar bildirildi va bularning Rossiyaga tushmasligiga ishonch hosil qilish uchun shaffoflik talab qilinmoqda”, — deydi Tirs. 

Qozog‘iston, Qirg‘iziston, Rossiya, Belarus va Armaniston Yevrosiyo iqtisodiy ittifoqiga kiradi va ular o‘rtasida tovarlar bemalol harakatlanadi.

Markaziy Osiyo davlatlari sanksiyalarni chetlab o‘tishni qo‘llab-quvvatlamasliklarini ma‘lum qilgan. 

Tirsning so‘zlariga ko‘ra, Qozog‘iston ham, O‘zbekiston ham sanksiyalarni chetlab o‘tishga yordam bermayotganini va G‘arb davlatlari bilan hamkorlik qilayotganini aniq taʼkidlagan.