“Chegaradan o‘tishdagi muammo sabab 7 yillab qarindoshlar bilan ko‘risholmadik”. Fuqarolar osongina o‘tib-qaytayotgan Andijondagi “Do‘stlik” chegara postidan reportaj

Prezident Shavkat Mirziyoyevning 2017-yil sentabr oyida Qirg‘izistonga tashrifi doirasida imzolangan “O‘zbekiston Respublikasi bilan Qirg‘iziston Respublikasi o‘rtasida o‘zbek-qirg‘iz davlat chegarasi to‘g‘risida”gi shartnomaga muvofiq o‘sha yilning o‘zi Andijon viloyatidagi “Do‘stlik”, Namangan viloyatidagi “Kosonsoy” va “Baymoq” nazorat-o‘tkazish punktlari ishi qayta tiklangan. O‘tish tartibi yengillashtirildi. Natijada ikki qardosh xalqlar o‘rtasida uzilib qolgan qarindosh-urug‘lik va quda-andalik aloqalari yana qayta tiklandi. Har kuni ikki mamlakat fuqarolari hech qanday takliflarsiz chegarani kesib o‘tmoqda. 

“Daryo” muxbiri Umidjon Mamarasulov Xo‘jaobod tumanidagi Qirg‘iziston-O‘zbekiston chegarasidagi “Do‘stlik” chegara bojxona postida bo‘lib, u yerdagi u yerdagi vaziyat bilan yaqindan tanishdi.

“Do‘stlik” chegara bojxona posti katta inspektori O‘rinboy Mirzakarimovning aytishicha, post orqali har kuni o‘rtacha o‘n olti mingga yaqin fuqaro, 700 dan ortiq yuk va yengil avtotransport vositalari harakatlanmoqda. Avtotransport vositalari 5 daqiqadan 20 daqiqagacha bo‘lgan vaqt oralig‘ida nazoratdan o‘tkazilmoqda.

“Ushbu chegara bojxona postimiz orqali har kuni o‘rtacha 15-16 ming nafar fuqaro, shuningdek, 300 ga yaqin yuk hamda 400 dan ortiq yengil avtotransport vositalari o‘tmoqda. Yuk avtotransport vositalarini bojxona rasmiylashtiruvidan o‘tkazish uchun 15-20 daqiqa vaqt sarflanayotgan bo‘lsa, yengil avtomashinalar uchun 5-10 daqiqa yetarli bo‘lmoqda. Vazirlar Mahkamasining 2017-yilning 11-oktabrdagi qarori bilan O‘zbekiston Respublikasi bojxona chegaralari orqali o‘tkazish punktlarida ikki yo‘lakli tizimni qo‘llash tartibi to‘g‘risidagi Nizomga asosan “yashil” va “qizil” yo‘lakli tizim joriy etilgan. 

Agar haydovchida deklaratsiyalangan tovarlar yo‘q bo‘ladigan bo‘lsa tezlashtirilgan variantda o‘tib ketadi. Mabodo deklaratsiyalangan va bojxonaga olib kirish meʼyoridan ortiq tovarlar bo‘lsa ular belgilangan bojxona to‘lovlarini rasmiylashtirgan holda “qizil” yo‘lakdan harakatlanishlari mumkin bo‘ladi. Kelgusida transport vositalarini belgilangan tartibda manzil bojxona postiga yuborishni yanayam tezlashtirilgan tartibda yo‘lga qo‘yish rejalashtirilgan. Misol uchun yaqin orada yengil avtomashinalar 1-2 daqiqada o‘tib ketish imkoniyatlariga ega bo‘ladi”, — deydi O‘rinboy Mirzakarimov.

“Daryo” muxbiri bilan suhbatlashgan Safarali Yuvoshev va boshqa fuqarolar qo‘shni mamlakatga hech qanday qiyinchiliklarsiz bemalol o‘tib kelayotganligini bildirgan.

“O‘zim Xo‘jaobod tumanidanman. O‘shda qarindoshlarim bor. Masofa yaqin bo‘lsa-da 5-6 yil avval bemalol o‘tib kelolmasdik. Xudoga shukur mana hozir hech qanday qiyinchiliklar yo‘q. Davlat rahbarlari shunchalik yo‘llarni ochib qo‘yishdi. Opalarim, jiyanlarim bilan bemalol kelib ketyapmiz. Adashmasam o‘tishga 3-5 daqiqadan vaqtim ketdi”, — deydi Safarali Yuvoshev.

“Oldin katta mashinada — furada qatnaganman. O‘sha paytlarda ham tekshirib, kerakli amallarni bajarib, ancha vaqt ushlab keyin o‘tkazishar edi. Lekin hozir ancha qulay bo‘lib qoldi. Avvalgi paytlarga qaraganda ancha tez o‘tdim”, — deydi haydovchilaridan biri.

“Oldin chegaradan o‘tishda oz-moz qiyinchiliklar bo‘lardi, tekshiruvlar ko‘p edi. Bugun qarindoshlarimnikiga ketyapman. Hozir hammasi, o‘tish yo‘llari ancha yaxshi. Avval navbat kutib vaqtimiz o‘tardi. Mana hozir ikkala tomondan yarim soatda o‘tib ketdim”, — deydi O‘zbekistonga o‘tayotgan qirg‘izistonlik fuqaro.

“O‘zbekistonga oshpaz izlab keldim. Shahar markazida ikkita restoranim bor, shunga ishchi kerak edi. O‘tgan yil davomida uchinchi o‘tishim, uchalasida ham qiyinchilik bo‘lgani yo‘q. Oldin o‘tayotganimda odam ko‘pligi uchun biroz sekin o‘tgandim, bugun o‘tadiganlar kam ekan, qiyinchiliksiz o‘tdim. Avvallari o‘tishda qiyinchilik bo‘lganini aytishardi, ammo ishim tushib, ko‘zim bilan ko‘rmaganim uchun bir narsa deyolmayman”, — deydi qirg‘izistonlik tadbirkor.

“Do‘stlik” chegara bojxona posti inspektori Mahmudjon Mamajonovning aytishicha, postga “Z-Portal” rusumli ko‘rik majmuasi o‘rnatilgan bo‘lib, ushbu qurilma avtotransport vositalarini uch tomondan suratga olish salohiyatiga ega. Shuningdek, unda radiatsiya miqdori minimal bo‘lib, haydovchi mashinadan tushmasdan xizmatlardan foydalanishi mumkin. Ushbu qurilma bojxona xodimlari tomonidan noqonuniy harakatlarni aniqlashda muhim ahamiyatga ega hisoblanadi.

“O‘ch-to‘rt kun bo‘ldi, opam vafot etdi. Shu sababli aza marosimlarini o‘tkazib qaytyapmiz. Avvallari qiyinchiliklar va tiqilinchlar bo‘lardi, hozir qiynalmasdan bemalol o‘tib kelyapmiz”, — deydi o‘zbekistonlik ayollar. 

“Qorasuv tumanida qarindoshlarimiz bor. Chegara yopiq vaqtida ular ham, biz ham bir-birimizdan xabar olish uchun o‘tolmadik. Tog‘a-jiyanlarim bo‘lsa-da, familiyasi boshqaligi sababli o‘tkazilmaganmiz. Oramiz 25-30 kilometr bo‘lsa ham yetti yildan ortiq ko‘risholmadik. Chegara ochilgach, bordi-keldilar tiklandi. O‘tgan yili uchta nabiramga to‘y qildim, hammasiga qorasuvliklar kelishdi. Bugun biz ham ularnikiga borib, bemalol mehmon bo‘lib kelyapmiz”, — deydi jalaquduqlik Ibrohimjon Xolmatov.

O‘zbekiston va Qirg‘iziston fuqarolari ikki davlatga ID-karta orqali o‘tish mumkinligi haqidagi xabarni xursandchilik bilan kutib olishganini qayta-qayta taʼkidlab, bitim ijrosi tezroq amalga oshishini kutishayotganini bildirgan.

Eslatib o‘tamiz, Shavkat Mirziyoyevning yanvar oyida Qirg‘izistonga davlat tashrifi davomida “2006-yil 3-oktabrda imzolangan O‘zbekiston Respublikasi hukumati bilan Qirg‘iziston Respublikasi hukumati o‘rtasida imzolangan fuqarolarning o‘zaro borib-kelishlari to‘g‘risida”gi bitimga o‘zgartirishlar kiritish to‘g‘risida bayonnoma ham almashinilgan.

Unga ko‘ra, endilikda O‘zbekistonning barcha fuqarolari Qirg‘izistonga, xuddi shunday Qirg‘iziston fuqarolari O‘zbekistonga ID-karta orqali (ilgari faqat xorijga chiqish pasporti bilan mumkin edi) kirishlari mumkin bo‘ladi.