Yaponiyada dunyodagi zilzilalarning 20 foizi sodir bo‘lgan. Bu haqda Fanlar akademiyasi Seysmologiya instituti direktori o‘rinbosari Vohidxon Ismoilov “Daryo”ga bergan intervyusida aytdi.
Vohidxon Ismoilovning ta’kidlashicha, yapon xalqi bolalarni maktab davridan zilzilaga tayyorlab boradi.
“O‘tgan yili Yaponiyadagi universitetlar hamda seysmologik tadqiqotlar olib boradigan institutlarda bo‘ldik va u yerdagi mutaxassislar bilan muloqot qildik. Ochig‘ini aytganda, Yaponiya seysmik nuqtayi nazardan Turkiyadan ham og‘ir ahvolda. Chunki u yerda regional yoriqlar ko‘p va to‘rtta plitaning harakati mavjud.
Butun Yaponiyada bo‘lgan zilzilalar dunyodagi zilzilalarning 20 foizini tashkil qiladi. U yerda ko‘rsatkich shu darajada yuqori. Oxirgi 2011-yildagi Sinday provinsiyasidagi Fukusima zilzilasi 9 balldan oshiq magnitudada bo‘lgan. Yaponlar zilzilalarga moslashgani uchun u yerda binolarni mustahkam qurishga eʼtibor kuchli, odamlarni zilzilalar va sunamilarga yoshligidan, maktabdan tayyorlashadi. Yaponiyada binolar ostiga elastik fundamentlar qilinadi. Buning natijasida zilzila qisman bo‘lsa-da so‘nadi. Bino platformada turaveradi, ostki qismi esa qimirlayveradi” – dedi olim.
Professorning aytishcha, Yaponiyada qurilayotgan binolarda 800—1000 markali sementlar ishlatiladi.
“O‘sha beton bino qurishdan oldin sinab ko‘riladi. Sinov davrida beton zilziladan kattaroq kuchlanishga bardoshli bo‘lishi talab etiladi. Ular foydalanayotgan armaturalarni ko‘rib, qotib qoldik. Yaponiyada haqiqatan texnologiya juda kuchli rivojlangan”, – dedi seysmolog.
Avvalroq Vohidxon Ismoilov agar 11 ballik zilzila bo‘lsa, yer yuzida binolar umuman qolmasligi haqida gapirgandi.
“5 magnitudadan yuqori bo‘lgan zilzila kuchli hisoblanadi. Bu o‘rtacha 6–7 ballarga to‘g‘ri keladi. Eng yuqori magnituda 10 ball bo‘ladi. Bizning uskunalar maksimum 12 ballik shkalani hisoblaydi. Aslida 10 ballik zilzilada binolar qulab, atrof tep-tekis bo‘ladi. Anglash mumkinki, 11 ballik yer silkinishida binolar umuman qolmaydi. Bunda yer yuzida ko‘chkilar, yer relyefida o‘zgarishlar yuz beradi. Endi 12 ball deganimiz dahshatning o‘zi. Yer yuzida juda katta o‘zgarishlar bo‘ladi. Masalan, daryolarning o‘zanlari o‘zgarib ketadi. Tabiiy to‘g‘onlar paydo bo‘ladi”, – deydi mutaxassis.
Izoh (0)