Prognozlashtirish va makroiqtisodiy tadqiqotlar instituti (PMTI) ekspertlari aralash moliyalashtirishning jahon tajribasi va bu yo‘nalishda O‘zbekistonda amalga oshirilayotgan ishlarni tahlil qildi.
O‘zbekiston 2015-yildan buyon BMT tomonidan ilgari surilgan va 2030-yilga qadar global kun tartibida bo‘lgan barqaror rivojlanish maqsadlarini (BRM) amalga oshirib kelmoqda.
Taraqqiyot strategiyasida iqtisodiyotga 2026-yilga qadar jami 120 milliard dollar, jumladan 70 milliard dollar miqdorida xorijiy investitsiyalarni jalb etish belgilangan. Bu esa yangi innovatsion moliyalashtirish manbalaridan keng foydalanishni talab etadi.
Barqaror rivojlanish maqsadlarini moliyalashtirish uchun mablag‘larni jalb qilishda aralash moliyalashtirishdan foydalanish O‘zbekiston singari rivojlanayotgan mamlakatlar uchun muhim ahamiyatga ega.
Aralash moliyalashtirish — davlat va xususiy fond mablag‘larining umumiy investitsiya dasturi yoki bitimi orqali birlashishini anglatadi va bu jarayonda tomonlar o‘z tajribasidan bir-birini to‘ldirish.
Aralash moliyalashtirish yondashuvidan davlat va homiylik fondlari loyihaning xatarli jihatlarini kamaytirish (kafillik va xatarlarni sug‘urtalash, loyihalashtirishda texnik yordam ko‘rsatish) hamda moliyalashtirish hajmini oshirish va sarmoya qiymatini (tannarxini) kamaytirish (imtiyozli kreditlar, qo‘shma fondlar va moliyalashtirish) maqsadida foydalaniladi.
Masalan, tailandlik tadbirkor Vandi “quyosh fermasi” qurish uchun kreditorlarga murojaat qilganida, ular bunday tekshirilmagan bozorga pul ajratishni istamagandi.
2011-yilda tadbirkorga Xalqaro Moliya korporatsiyasi tomonidan jami 8 million dollar miqdorida tijorat krediti ,shu jumladan, Iqlim investitsiya fondi 4 million dollar hajmida imtiyozli kreditlarni (past foizda) taqdim etdi.
Buning natijasida ushbu sohaga bo‘lgan ishonch ortib, kompaniya 2015-yilda qo‘shimcha 800 million dollar miqdoridagi xususiy sektor mablag‘larini jalb qilishga erishdi.
Bugungi kunda rivojlanayotgan mamlakatlar aralash moliyalashtirishdan foydalanib, barqaror rivojlanish maqsadlariga qariyb 172 milliard dollar miqdorida investitsiya jalb qilgan.
Aralash moliyalashtirish bo‘yicha dunyoda yetarlicha tajriba to‘plangan bo‘lsa-da, O‘zbekistonda ushbu sohada dastlabki qadamlar endi qo‘yilmoqda.
“Yashil” energiya bo‘yicha BAAning yirik kompaniyalaridan biri Masdar O‘zbekistonda shamol va quyosh elektrostansiyalarini qurishda aralash moliyalashtirishdan foydalangan holda jami 154 million dollar miqdorida investitsiyalarni jalb qildi.
Ushbu mablag‘lar Xalqaro moliya korporatsiyasi (XMK), Osiyo taraqqiyot banki (OTB), Kanada iqlim fondi, Yaponiya xalqaro hamkorlik agentligi (JICA), Gollandiya tadbirkorlikni rivojlantirish banki tomonidan ajratilgan imtiyozli kreditlar asosida shakllantirildi.
BMTning Orolbo‘yi mintaqasi uchun Inson xavfsizligi bo‘yicha ko‘psheriklik trast fondiga Yevropa Ittifoqi, Finlyandiya, Norvegiya davlatlari va Yevropa investitsiya banki, Kreditanstalt fur Wiyederaufbau banki (Germaniya) tomonidan jami 163,5 million dollar miqdoridagi mablag‘lar aralash moliyalashtirish orqali ajratildi.
Ushbu moliyaviy resurslar aholini toza ichimlik suvi, sifatli tibbiy xizmat bilan ta’minlash hamda tadbirkorlikni rivojlantirish uchun yo‘naltiriladi.
Aralash moliyalashtirish tushunchasi paydo bo‘lganiga ko‘p vaqt o‘tmagan bo‘lsa-da, O‘zbekistonda jadal sur’atlarda rivojlanyapti.
Izoh (0)