Yevroparlament tarixidagi eng yirik korrupsiya mojarosi — “Qatargeyt” qanday bormoqda?

Yevroparlament deputatlari 13-dekabr kuni deyarli bir ovozdan korrupsiyada gumon qilinayotgan spiker o‘rinbosari Yeva Kaylining vakolatlari muddatidan oldin tugatilishini yoqlab chiqdi. Kaylining o‘z lavozimidan chetlatilishiga faqat bir deputat qarshi chiqdi, ikki kishi esa betaraf qoldi. Bu Yevroparlament tarixidagi eng yirik deb atalayotgan korrupsiya mojarosi — “Qatargeyt”ning yangi bosqichidir, deb yozadi Politico.

Yevroparlamentning 14 nafar vitse-spikerlaridan biri Yeva Kayli 9-dekabr kuni qo‘lga olindi. OAVlar xabarlariga ko‘ra, u futbol bo‘yicha 2022-yilgi jahon chempionatini tashkillashtirishda Qatar manfaatlarini lobbilashtirishda ayblanmoqda. Xususan, Le Soir gazetasi ma’lumotlari bo‘yicha, gap chempionat uchun obyektlar qurilishida ishlagan muhojirlar huquqlarining muntazam buzilib kelishi bilan bog‘liq ayblovlar fonida mamlakat obro‘sini “yuvish” haqida bormoqda.

Surishtiruv chog‘ida Belgiya federal politsiyasi xodimlari 20 ta tintuv o‘tkazdi, natijada qariyb bir yarim million yevro naqd pul musodara qilindi. Korrupsiya va pul yuvish ayblovlari, Kaylidan tashqari, ishning yana kamida uch ishtirokchisiga nisbatan ilgari surildi, bular — Yevroparlament sobiq deputati va Fight Impunity huquqni himoya qilish assotsiatsiyasi rahbari Pyer Antonio Panseri, Xalqaro kasaba uyushmalari federatsiyasi bosh kotibi Luke Vizentini hamda Sotsialistlar va demokratlar progressive alyansi fraksiyasining parlamentdagi yordamchisi va Yeva Kaylining sherigi Franchesko Jorji. Jami esa ish bo‘yicha kamida o‘n kishi tekshirilmoqda.

Kaylining iste’fosi bo‘yicha ovoz berishdan avval Yevroparlament spikeri Roberta Metsola Yevropa demokratiyasiga nisbatan xavf haqida gapirdi. “Hech narsa jazosiz qolmaydi. Hatto eng mayda narsalar ham. Hech narsa xaspo‘shlanishiga ham yo‘l qo‘yilmaydi. Biz parlamentni tashqi ta’sirlardan yanada himoyalash uchun o‘z tekshiruvimizni boshlaymiz”, — dedi u va Yevroittifoq bu ishda Belgiya politsiyasiga yordam berishini ta’kidladi. Bloomberg ma’lumotlariga ko‘ra, Yevroparlamentning ichki tekshiruvi 15-dekabrdayoq boshlanishi mumkin.

Yevroparlament spikeri bir qator islohotlar o‘tkazilishi haqida ham e’lon qildi. Politivo ma’lumotlariga ko‘ra, korrupsiya va chetdan ta’sirlarga qarshi kurash uchun mas’ul bo‘lgan vitse-spiker lavozimini ta’sis etish rejalashtirilmoqda. Bundan tashqari, parlament va parlament a’zolari faoliyatining shaffofligini kuzatib boruvchi maxsus qo‘mita yaratish, shuningdek, Yevroittifoq doirasida axloq bo‘yicha mustaqil organ tuzish imkoniyati ham muhokama qilinmoqda.

Yevroparlamentda tayyorlanayotgan rezolyutsiya Qatar va “uning manfaatlariga vakillik qiluvchilar” uchun ba’zi cheklovlarni ham ko‘zda tutadi. Aynan qanday cheklovlar bo‘lishi hozircha noma’lum. Ammo shunisi aniqki, Yevroittifoq Qatar fuqarolari uchun vizasiz rejim kiritish masalasini ko‘rib chiqishni keyinga qoldirishga qaror qildi.

Qatar vakillari korrupsiyaviy sxemalarga aloqadorligi haqidagi ayblovlarni rad etmoqda. Qatarlik mansabdorlardan biri mamlakatni korrupsiya mojarolariga bog‘lashga urinishlarni asossiz deb atadi.

“Qatargeyt” yuzasidan yevropalik o‘ng siyosatchilar zudlik bilan o‘z munosabatlarini bildirdi. Fransiyaning “Milliy birlashuv” partiyasi sobiq yetakchisi Marin Le Pen Twitter’da shunday yozdi: “Ular Chexiya-Rossiya bankidan mutlaqo shaffof va qonuniy kredit tufayli bizni balchiqqa qorishtirdi. Ayni vaqtda esa Qatar naqd pul bilan to‘ldirilgan chamadonlarni ‘yaxshi tomon’dan bo‘lgan poraxo‘rlarga yetkazgan”. U tilga olgan kredit — to‘qqiz million yevro — uning partiyasi tomonidan 2014-yilda First Czech Russian Bank (Birinchi Chexiya-Rossiya banki)dan olingan edi.

Shunga o‘xshash bayonot bilan Yevroparlamentning “Milliy birlashuv”dan deputati Filipp Olivye ham chiqish qildi. “Yevroittifoq qolgan dunyoga aql o‘rgatishni yaxshi ko‘radi. U Vengriyaga o‘rgatadi, Polshaga o‘rgatadi. U hatto Frontex (Yevropa chegara agentligi)ga ham aql o‘rgatadi. Undan ko‘ra, avval o‘z hududida bo‘layotgan narsalarni eplab olsin”, — dedi siyosatchi va “Yevroittifoq — nazoratsiz ishlayotgan ulkan qonun chiqaruvchi mashina” deya qo‘shib qo‘ydi.

Yevroittifoq tomonidan korrupsiyaga qarshi yetarlicha kurashmayotganlikda ayblanayotgan Vengriya bosh vaziri Viktor Orban “Qatargeyt” boshlanganidan keyin “Yevropa parlamentiga xayrli tong” deya post e’lon qildi. Unga mem ilova qilib, Yevroparlamentning Vengiriyadagi korrupsiya yuzasidan “jiddiy xavotiri” ustidan kuldi.