Saratonga qarshi vaksina 2030-yilgacha tayyor bo‘lishi mumkin, uni COVID-vaksinani yaratgan BioNTech kompaniyasi ishlab chiqmoqda

Germaniyaning BioNTech biotexnologik kompaniyasi asoschilari 2030-yilga qadar saratonning bir nechta turlariga qarshi vaksinani ro‘yxatdan o‘tkazmoqchi ekanini ma’lum qildi. Bunday dorini ishlab chiqish rejalari haqida ular BBC’s Sunday efirida teleboshlovchi Laura Kuyenssbergga gapirib berdi.

Er-xotin Ugur Shahin va Ozlem Tureji onkologik kasalliklarga nisbatan immunitet hosil qiluvchi dori ustida ishlashni pandemiyadan ancha avval boshlaganini, biroq Pfizer kompaniyasi bilan hamkorlikda COVID-19 ga qarshi vaksina yaratish ularni navbatdagi tibbiy kashfiyotga undaganini va farmatsevtik ixtiro muvaffaqiyatiga nisbatan umidni mustahkamlaganini aytdi.

Gap shundaki, professor Turiejining fikricha, ularning koronavirusga qarshi vaksinasiga asos bo‘lgan mRNK texnologiyasi saraton hujayralariga qarshi kurashda qo‘llanilishi mumkin. Algoritm antigen rolini bajaruvchi oqsilni hujayrada kodlashni ko‘zda tutadi, shu tariqa immun tizimi organizmda begona moddalar hosil qiluvchi hujayralar bilan kurashishga undaladi. Qo‘pol qilib aytganda, koronavirusga qarshi vaksinani qayta moslashtirib, immun tizimini koronavirus bilan zararlangan hujayralarni emas, balki saraton hujayralarini yo‘q qilishga “o‘rgatish” mumkin.

Kompaniya laboratoriyalarida onkologik kasalliklarga qarshi bir nechta vaksinalar sinovdan o‘tkazilmoqda. Birinchi navbatda immunologlar ichak saratoni, melanoma va boshqalar uchun dori yaratishni rejalashtirmoqda.

Qiyinchilik shundan iboratki, saratonning har xil turlarida o‘smalar turlicha oqsillar bilan qoplangan bo‘ladi — umumiy yagona vaksina yaratish imkonsiz, chunki u zarur hujayralarning yo‘q qilinishiga kafolat bera olmaydi. Bundan tashqari, har qanday noto‘g‘ri qadam immun tizimini organizmdagi hayotiy muhim elementlarni yo‘q qilishga undashi mumkin.

Tureji va Shahin bo‘lg‘usi vaksina borasida optimistik kayfiyatda bo‘lsa-da, eksperimentlar muvaffaqiyati bo‘yicha bayonotlar berishda ehtiyotkorlik qilmoqda. COVID-19 ga qarshi tezkorlik bilan vaksina yaratish va ishlab chiqarish ularni onkologiyaga qarshi kurash sohasida muvaffaqiyatga yaqinlashtirdi. Buning ustiga, ular odam organizmining mRNK-texnologiyaga reaksiyasi haqida ko‘p narsa bilib oldi. Biroq shoshilinch xulosalar chiqarish kerak emas, deb ta’kidlaydi olimlar.