Qirg‘iziston Tojikiston bilan chegarada vaziyatni yumshatish uchun uning yaqinda nizo yuzaga kelgan qismiga Kollektiv xavfsizlik shartnomasi tashkiloti (KXSHT) harbiy kontingentini joylashtirishni maqsadga muvofiq deb hisoblaydi. Bu haqda 19-oktabr kuni Bishkekda bo‘lib o‘tgan matbuot anjumanida Qirg‘iziston mudofaa vaziri Baktibek Bekbolotov ma’lum qildi, deb yozadi “TASS”.
“Qirg‘izlar va tojiklar o‘rtasiga hakamlik sudyasi kirmagunicha, Tojikiston bilan chegarada tinchlik va xotirjamlik bo‘lmaydi. Bahsli hududlarga KXSHTning kichik kontingentini joylashtirish mumkinki, ular texnikaning chegara yaqinidan olib ketilishini va o‘t ochishni to‘xtatish rejimini nazorat qilsin”, — dedi u.
Mudofaa vaziri so‘zlariga ko‘ra, bahsli hududlar bo‘yicha Dushanbe bilan murosaga kelish ancha qiyin bo‘ladi, chunki tomonlarning har biri “o‘z haqiqatiga ega”.
Qirg‘iz-tojik chegarasida KXSHT harbiylari paydo bo‘lganidan keyingina, vazirning fikricha, chegarani demarkatsiya va delimitatsiya qilish jarayonini davom ettirish mumkin bo‘ladi.
“Chegarada bahsli vaziyat anchadan buyon davom etmoqda, bu sizga 30 yil emas, balki 98 yil”, — deya eslatdi vazir.
Avvalroq Qirg‘iziston prezidenti Sadir Japarov Rossiya rahbari Vladimir Putindan Tojikiston bilan chegarani delimitatsiya qilish masalasini hal etishda yordam so‘ragani ma’lum qilingandi. Rossiya prezidenti bu haqda o‘ylab ko‘rishga, hujjatlarni ko‘tarishga, tomonlarning variantlarini ko‘rib chiqib, ularni baholashga va’da bergan.
Qirg‘iziston prezidenti Sadir Japarov, Rossiya prezidenti Vladimir Putin va Qojikiston rahbari Emomali Rahmonning uchrashuvi o‘tgan hafta Ostonada bo‘lib o‘tdi. Ular qirg‘iz-tojik davlat chegarasini delimitatsiya qilish masalasini muhokama etdi.
Chegaradagi ziddiyat
Tojikiston va Qirg‘iziston chegarasidagi katta ko‘lamli jangovar to‘qnashuvlar 14—17-sentabr kunlari sodir bo‘ldi. Tomonlar haligacha bir-birini otishmalarda ayblamoqda.Qirg‘iziston to‘qnashuvlar natijasida 62 nafar fuqarosi halok bo‘lib, 198 nafari jabrlanganini ma’lum qildi. Tojikiston esa rasman 41 nafar qurbon va 30 nafar yarador haqida bayonot berdi.
25-sentabr kuni ikki mamlakat vakillari vaziyatni tartibga solish haqida bayonnoma imzolab, chegaradagi nizoni to‘xtatishga hamda uni delimitatsiya va demarkatsiya qilish jarayonini tezlashtirishga kelishib oldi.
KXSHT nima?
Kollektiv xavfsizlik shartnomasi tashkiloti — ayni paytda Armaniston, Belarus, Qozog‘iston, Qirg‘iziston, Rossiya va Tojikistonni o‘z ichiga olgan Yevrosiyo hukumatlararo harbiy ittifoqi. Tashkilotni tuzish haqidagi shartnoma 1992-yil 15-mayda imzolangan.KXSHT maqsadlari tinchlikni, xalqaro va mintaqaviy xavfsizlik va barqarorlikni mustahkamlash, a’zo davlatlar mustaqilligi, hududiy yaxlitligi va suverenitetini kollektiv asosda himoyalashdan iborat.
Izoh (0)