“U xatlarni o‘qish mumkin emas, dodlab yuborasiz!” — akademik Naim Karimov qatag‘on qurbonlarining farzandlari yozgan xatlar haqida

Qatag‘on qilinganlarning farzandlari 16 yoshga to‘lishi bilan qamoqqa olingan va otalarining taqdiriga duchor bo‘lishgan. Bu haqda akademik Naim Karimov “Ular” loyihasiga bergan intervyusida aytib o‘tdi.

Akademik Naim Karimovning aytishicha, Sovet hukumati nafaqat Turkiston ziyolilarining o‘zlariga shafqatsizlarcha munosabatda bo‘lgan, balki ularning farzandlarini ham jismonan, ham ruhan qiynoqlarga solgan.

“Qatag‘on qilinganlarning farzandlari 16 yoshga to‘lgandan keyin hammasi qamoqqa olingan va otalarining taqdiriga duchor bo‘lgan. Bolalari uch yosh bo‘lsa, barchasi bolalar uyiga tashlangan. Agar bitta oiladan uchtagacha bola bo‘lsa, bittasi boshqa shaharga, bittasi boshqa shahardagi bolalar uyiga tashlangan. Agar farzandlari to‘rttadan ko‘p bo‘lsa, bittasi boshqa respublikadagi ‘detdom’ga, bittasi boshqa respublikadagi ‘detdom’ga tarqatilgan”, — deydi Naim Karimov.

Akademikning alohida ta’kidlashicha, qatag‘on qilinganlardan biri Fayzulla Xo‘jayevning farzandlari va jiyanlari bolalar uylaridan iztirobli maktublar yozib, bir-birlarini qidirgan.

“Fayzulla Xo‘jayevning o‘z bolalari ko‘p bo‘lgan, ukasining ham bolalarini o‘z qaramog‘iga olgan. O‘shalarning hammasi — 15 nafar bola ‘detdom’ga berilgan. O‘shalarning xatlarini ko‘rdim, bir-birini qidirib xat yozishardi — falonchi ukam, falonchi akam, sen qayerdasan, sen qayerdasan, deb. U xatlarni o‘qish mumkin emas! Dodlab yuborasiz! Mana shunday muhit bo‘lgan. Mana shunday sharoit bo‘lgan. Mana shunday dahshatli yovuz sharoitni Sovet davlati yaratgan”, — deydi akademik Naim Karimov.

Ma’lumot uchun, faqat 1937–1939-yillarda O‘zbekistonda hammasi bo‘lib 43 mingdan ziyod kishi qamoqqa olingan. Ulardan 6 ming 920 nafari otib tashlangan, 37 ming nafari esa turli muddatli qamoq va surgunlarga hukm etilgan. Mustabid tuzum jallodlarining bu bedodliklarini hech narsa bilan oqlab bo‘lmaydi. Yaqin milliy tariximizning bu qorong‘i zulmati xalqimiz dilida mangu o‘chmas armon bo‘lib qoldi.