Italiya parlamentidagi, hukmron koalitsiya tarkibiga kiruvchi eng yirik partiya — “Besh yulduz harakati”da bevosita Ukrainaga qurol-yarog‘ yetkazib berish masalasi bilan bog‘liq ixtilof yuzaga keldi, deb yozadi Meduza.
Iyun boshida partiya yetakchisi va sobiq bosh vazir Juzeppe Konte Italiya o‘z kuchlarini Rossiya va Ukraina o‘rtasidagi nizoni siyosiy yo‘l bilan hal qilishga erishishga qaratishi kerakligini aytgandi. “Biz qurol yuborishda uch marta ishtirok etdik, hozir esa diplomatiya sohasida qo‘shiladigan hissa qimmatliroq bo‘ladi, deb o‘ylayapmiz”, — dedi u. Partiyaning sobiq yetakchisi va amaldagi Italiya tashqi ishlar vaziri Luiji Di Mayo qurol yetkazishni to‘xtatishga qarshi chiqdi, uni Il Post nashri yevropalik siyosatchilar ichida Ukraina prezidenti Vladimir Zelenskiyning eng chinakam tarafdorlaridan biri deb atamoqda.
Ziddiyatlar 23—24-iyun kunlari o‘tkaziladigan va Ukrainaga Yevroittifoqqa a’zolik nomzodi berilishi kutilayotgan Yevropa kengashi majlisi oldidan Italiya hukumatiga “oq fotiha” beruvchi parlament rezolyutsiyasini tayyorlash chog‘ida yuzaga chiqdi. “Besh yulduz harakati” unga qurol yetkazib berishni davom ettirishga taqiqni kiritishni taklif qildi, ammo Di Mayo va uning safdoshlari bunga qarshi chiqdi. Tashqi ishlar vaziri, xususan, uning partiyasi rezolyutsiyaga Italiyani NATO va Yevroittifoqdan ajratuvchi va shu tariqa davlat xavfsizligini xatarga qo‘yuvchi narsalarni kiritishni taklif qilayotganini aytdi.
21-iyun kuni uzoq davom etgan muzokaralardan keyin Italiya senati rezolyutsiyani qurol yetkazib berishni taqiqlash haqidagi bandsiz qabul qildi. Shunga qaramay, Luiji Di Mayo bir necha o‘nlab boshqa parlament a’zolari bilan birga partiyadan chiqishini va “Kelajak uchun birga” nomli yangi parlament guruhi tuzishini e’lon qildi. Matbuot anjumanida siyosatchi o‘zining sobiq maslakdoshlarini ”reytingni bir necha foizga oshirish” uchungina hukumat faoliyatini shubha ostiga qo‘yishga urinishlarda aybladi. Uning so‘zlariga ko‘ra, partiya a’zolari kimni — hujumga uchragan Ukrainani yoki tajovuzkor Rossiyani qo‘llab-quvvatlash borasida tanlovni amalga oshirishi kerak edi.
“Urush — matbuot shousi emas. Bu urush o‘ta shafqatsiz, dahshatli ravishda real. Halok bo‘lgan odamlar esa haqiqiy. Shu oylarda parlamentning birinchi siyosiy kuchi butun hukumatning diplomatik faoliyatini qo‘llab-quvvatlashi va muhmallikdan qochishi kerak edi. Lekin bunday bo‘lmadi”, — dedi u. Di Mayo partiyadan chiqish haqidagi qaror og‘ir bo‘lganini aytib, bunday qarorni qabul qilishini hech qachon kutmaganini ta’kidladi.
Qiziqchi Beppe Grillo asos solgan “Besh yulduz harakati” 2010-yilda saylovchilar tomonidan keng qo‘llab-quvvatlangan edi. Bu korrupsiya va siyosiy isteblishment (siyosiy elita)ga qarshi chiquvchi populistik loyiha edi. 2018-yilda parlamentda eng ko‘p sonli partiyaga aylanib, u saylovlarda ikkinchi o‘rinni olgan natsionalistik “Liga” bilan birga koalitsion hukumatni shakllantirdi. Bosh vazir o‘sha payti hech qaysi partiyaga tegishli bo‘lmagan Konte bo‘ldi; Di Mayo va “Liga” yetakchisi Matteo Salvini bosh vazir o‘rinbosarlariga aylandi.
2021-yilda Konte parlament inqirozidan keyin iste’foga chiqdi; hukumat tepasiga Yevropa Markaziy banki sobiq rahbari Mario Dragi keldi. Sobiq bosh vazir “Besh yulduz harakati” rahbariga aylandi. Natijada Konte, Il Post yozishicha, partiyani ilgarigi radikalizm tomoniga yetaklay boshladi, o‘z karyerasini “Besh yulduz harakati”da qurgan Di Mayo esa mo‘tadilroq, hukumatparast qanot vakiliga aylandi.
Il Post yozishicha, “Besh yulduz harakati”dagi ixtilof hukumat ishiga turlicha ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Birinchidan, parlamentning yangi eng yirik partiyasi — “Liga” — o‘zining koalitsion hukumatdagi vakilligi kengaytirilishini so‘rashi mumkin. Ikkinchidan, hukumatdagi bir qator vakillari tomonidan tark etilgan “Besh yulduz harakati” koalitsiyadan chiqishi va muxolifatga o‘tishi mumkin. Norasmiy ma’lumotlarga ko‘ra, Juzeppe Konte bu variantni istisno qilmoqda, biroq bu kuzda budjetni muhokama qilish chog‘ida yuz berishi haqida taxminlar aytilmoqda. Il Post qayd etishicha, hatto bu holda ham Mario Dragi parlament ko‘pchiligiga tayanishi mumkin bo‘ladi, ammo u hukumat tarkibini o‘zgartirishiga to‘g‘ri keladi.
Saylovlardan keyingi to‘rt yil ichida “Besh yulduz harakati”ning parlament quyi palatasidagi fraksiyasi tarkibi 220 dan 105 deputatgacha kamaydi (oxirgi parchalanishni hisobga olganda). Partiya reytingi, Politico ma’lumotlari bo‘yicha, 2018-yildagi 34 foizdan 12 foizgacha tushib ketdi. Italiya parlamentiga navbatdagi saylovlar 2023-yilda bo‘lib o‘tishi kerak, Politico nashri fikricha, siyosatchilarning Ukrainadagi urushga va Vladimir Putinga nisbatan pozitsiyasi ovoz uchun kurashda ahamiyatga ega bo‘ladi.
Hozir mamlakatdagi eng yuqori reyting (22%) “Italiya birodarlari” o‘ng konservativ partiyasida, u 2018-yilda bor-yo‘g‘i 4 foizga yaqin ovoz to‘plagan bo‘lib, hozir muxolifat tarkibida. Politico qayd etishicha, partiya yetakchisi Jorja Meloni, italyanlarning qariyb yarmi unga qarshi chiqayotgan bo‘lsa-da, iqtisodiy masalalar bo‘yicha mo‘tadil fikr bildirmoqda va Ukrainaga qurol yetkazishni faol qo‘llab-quvvatlamoqda.
Jurnalistlar fikricha, hukumatning unchalik ommabop bo‘lmagan harakatini qo‘llab-quvvatlash orqali, Meloni o‘ziga kelajakda yordam beradigan salobatliroq imij yaratishga urinmoqda. Taqqoslash uchun, yetakchisi Matteo Salvini muhim masalalar bo‘yicha o‘z pozitsiyasini o‘zgartirgan va endi Ukrainaga qurol yuborishni qo‘llab-quvvatlamayotgan “Liga” reytingi 2019-yildagi 37 foizdan 15 foizgacha pasayib ketgan.
Mavzuga doir:
Izoh (0)