Butun dunyoda 1970-yillardan beri kuzatilmagan energiya inqirozi kuzatilmoqda. Bu haqda Bloomberg xabar berdi.
Ukrainadagi urush pandemiya sabab bo‘lgan bosimlar bilan birgalikda energiyaning barcha turlari narxining o‘sishiga sabab bo‘ldi. Masalan, 2022-yilning birinchi yarmida neft narxi 50 foizdan ko‘proqqa oshdi.
Nima uchun energiya inqirozi kuzatilmoqda?
Ikki yil oldin pandemiya global iqtisodiyotni cho‘ktirgani sababli, AQSHning benchmark neft narxi qisqa vaqt ichida noldan pastga tushdi.
Bir yil o‘tgach narx pandemiyadan oldingi darajaga ko‘tarildi va o‘sishda davom etdi, chunki qayta tiklangan talab xomashyo yetkazib berishning o‘sishidan oshib ketdi.
Keyin dunyo neftining 10 foiz manbayi bo‘lgan Rossiya sanksiyalarga uchradi. Mamlakat neft eksportining yarmidan ko‘pi Yevropa mamlakatlariga to‘g‘ri keladi, ammo energiya bozorlari globaldir, shuning uchun talab va taklifning o‘zgarishi butun dunyoda seziladi.
Kimlar zarar ko‘rdi?
Energiya sarfini kamaytirish qiyinligi sabab iste’molchilar qattiq zarba oldi. Buyuk Britaniyada aholi tabiiy gaz narxlari o‘sayotgan bir paytda, oktabr oyida uy xo‘jaliklarining energiya uchun o‘rtacha hisobini yana 42 foizga oshirilishi haqida ogohlantirildi.
Dunyoning aksariyat mamlakatlarida chakana yoqilg‘i narxi xom neftga qaraganda tezroq ko‘tarildi. Iyun oyida AQSHda benzin o‘rtacha 5 dollardan (3,79 litr) oshib ketdi.
Yakuniy natija o‘nlab yillar davomida kuzatilmagan inflyatsiyaning o‘sishi bo‘ldi. Narxlar bilan bog‘liq muammolardan tashqari, iqlim o‘zgarishi tufayli global elektr tarmoqlari yanada zaiflashib, odamlarning hayotini xavf ostiga qo‘yishi mumkin bo‘lgan elektr uzilishlariga olib kelishi haqida xavotirlar ham kuchaydi.
Buning oqibatlari qanday?
Yevropa bosqichma-bosqich Rossiya neftiga taqiq qo‘ydi va ta’minotning 40 foizini tashkil etgan Rossiya gaz quvurlaridan voz kechish uchun jahon bozorlarida ko‘proq suyultirilgan gaz sotib oldi.
Iyun oyining o‘rtalariga kelib, Rossiya o‘z navbatida Yevropaning to‘rtta davlatiga gaz oqimini to‘xtatadi.
Endilikda Ukrainadagi dahshatli, qonli urushga chek qo‘yilishi haqida biror belgi va energiya ishlab chiqarishda katta o‘sishga umid yo‘q.
Neftga boy OPEK davlatlari neft qazib olish hajmini biroz oshirishga rozi bo‘ldi. G‘arbiy Texas oraliq neft fyucherslarining narxi bir barrel uchun 120 dollardan oshdi.
Avvalroq CNN dunyoda energiya inqirozi boshlangani haqida xabar bergan edi.
Izoh (0)