Pandemiya avtomobil kompaniyalarining global ta’minot zanjirlarini buzib tashladi. Avtomobil ishlab chiqaruvchi kompaniyalar elektrlashtrish, kompyuterlashtirish va ta’minot zanjirlarini yangilash maqsadida katta o‘zgarishlarni boshdan kechirmoqda. The Economist nashri avtomobil sanoatidagi o‘zgarishlarni tahlil qildi.
So‘nggi yillarda avtomobil kompaniyalari o‘z e’tiborini ishlab chiqarish jarayonidan ko‘ra ko‘proq yetkazib berish tizimini boshqarish va ehtiyot qismlarini yig‘ishga qaratmoqda.
Kompaniyalar har tarafdan elektromobil ishlab chiqaruvchi Tesla’ga o‘xshashga harakat qilmoqda. Biroq avtomobillarning Teslafikatsiyasi keskin o‘zgarishlarga sabab bo‘lishi mumkin.
Tesla’ning sanoat tizimi bir qarashda Silikon vodiysini eslatib yuboradi. Kompaniyada ishlab chiqarish AQSH va Xitoydagi zavodida amalga oshiriladi. Zavodlarda to‘liq tizimli ishlab chiqarish amalga oshiriladi.
Tesla litiy konchilari va grafit yetkazib beruvchilar bilan yaqinda shartnomalar tuzdi va o‘tgan oy Braziliyaning tog‘-kon giganti Vale bilan nikel sotib olish bo‘yicha kelishuvni tasdiqladi.
Reja litiyning katta qismini, kobaltning yarmidan ko‘prog‘ini va nikelning uchdan bir qismini to‘qqizta tog‘-kon kompaniyasidan to‘g‘ridan to‘g‘ri sotib olishdan iborat. Kompaniya ushbu minerallardan o‘zining “gigazavod”larida foydalanadi.
Bundan tashqari, Tesla o‘zining motorlari va ko‘plab elektronikalarini ishlab chiqaradi. Bu unga xarajatlar va texnologiya ustidan ko‘proq nazorat qilish imkonini beradi.
Zavodda yarimo‘tkazgichlar ham tayyorlanadi va Tesla boshqa avtomobil kompaniyalariga qaraganda yarimo‘tkazgich ishlab chiqaruvchilar bilan yaqinroq aloqaga ega.
Bu unga global chiplar tanqisligini raqobatchilarga qaraganda osonroq yengib o‘tishga yordam berdi. Tesla’ning dasturiy ta’minot muhandislari ushbu chiplarda ishlash uchun markazlashtirilgan hisoblash arxitekturasini yaratdi.
Kompaniya direktori Ilon Mask dillerlik asosidagi savdo modellaridan ham voz kechib, uning o‘rniga o‘zining Tesla do‘konlarini ochdi.
Tesla’ning 850 mlrd dollarlik bozor kapitallashuvi undan keyingi to‘qqizta eng yirik avtomobil ishlab chiqaruvchilari yig‘indisiga teng. Aynan shu raqamlar raqobatchilarni Ilon Mask kompaniyasiga taqlid qilishga undamoqda.
Ko‘plab avtomobil kompaniyalari Tesla’ning muvaffaqiyatini takrorlash uchun konlar va mineral yetkazib beruvchilariga sarmoya kiritmoqda.
Hatto Volkswagen o‘z zavodida batareya ishlab chiqarish quvvatini yaratib ulgurgan. U Germaniyadagi zavodi uchun 2 mlrd yevro ajratdi va 2030-yilgacha Yevropada 6 ta akkumulyator zavodini qurishni rejalashtirgan.
Bu kabi rejalar odatda kamdan kam amalga oshiriladi. Aksariyat kompaniyalar maxsus ishlab chiqaruvchilar bilan hamkorlik qilishni afzal ko‘radi.
Yetkazib beruvchilar va Qualcomm, Nvidia kabi chip dizayni bilan shug‘ullanuvchi kompaniyalar bilan aloqa o‘rnatish Tesla singari maxsus “kremniy” yaratish imkonini beradi.
Shu tariq avtomobil kompaniyalari ko‘proq texnik jihatlarga e’tibor qaratmoqda va bir qancha Apple hamda Microsoft kabi kompaniyalarda ishlagan yetakchi mutaxassislarni o‘z tomoniga og‘dirib olmoqda.
Tesla’ga o‘xshashga harakat qilayotgan avtomobil kompaniyalari orasida Volkswagen yaqqol ajralib turibdi. Kompaniya keyingi 5 yil ichida o‘zining to‘liq tizimini yaratish uchun 30 mlrd yevro sarmoya kiritmoqchi.
Savdoga kelsak, tashkil etilgan avtomobil firmalari dillerlik tizimidan voz kechish niyatida emas. U xizmat ko‘rsatishda foydali funksiyalarni bajaradi.
Kompaniyalar Tesla’ga yetib olish uchun nafaqat yetkazib beruvchi tarmoqlarni, balki boshqaruv tizimini ham soddalashtirishi kerak bo‘ladi.
Bularning barchasi minglab kompaniyalar, millionlab ishchilar va milliardlab xarajatlarni o‘z ichiga olgan butun dunyo bo‘ylab sanoat uchun ulkan to‘ntarishdir.
Yetkazib berish zanjirlarini qayta tiklash ko‘p vaqt va pul sarflashni talab etadi va muvaffaqiyatsizlik xavfi ham mavjud.
Hukumatlar va kasaba uyushmalari yuqori maoshli ish o‘rinlarini yo‘qotishidan norozi bo‘ladi. Biroq kompaniyalar o‘z resurslari va ko‘nikmalarini qanday qilib eng yaxshi tarzda ishlatish haqida o‘ylamoqda.
Teslafikatsiya davri o‘ta o‘zgaruvchan bo‘lishi kutilmoqda.
Izoh (0)