O‘zbekistonda kambag‘allikni qisqartirish sur’ati sekinlashdi. Bu “Daryo”ga Jahon bankining Uzbekistan: The Second Systematic Country Diagnostic hisobotidan ma’lum bo‘ldi.
Bugungi kunda o‘ta kambag‘allik holati kamdan-kam uchrasa-da, aholi jon boshiga yalpi ichki mahsulot darajasi va YIM o‘sish sur’atlari ko‘rsatkichlari hisobga olinsa, rivojlanish so‘nggi o‘n yil ichida juda sekinlashgan.
Aholi jon boshiga YIM bo‘yicha O‘zbekistonga o‘xshash davlatlar orasida kambag‘allikda yashovchi aholi soni odatda 3,3 foizga qisqaradi va aholi jon boshiga YIM 1 foizga oshadi.
Taqqoslash uchun, 2009—2014-yillarda O‘zbekistonda kambag‘allik darajasi deyarli ikki baravar sekin, uni qisqartirish sur’ati 2015—2019-yillarda atigi 1,1 foizgacha pasaygan.
Bu ko‘rsatkich bo‘yicha mamlakat Yevropa va Markaziy Osiyo shuningdek, Qozog‘iston va Rossiya kabi tovar eksport qiluvchi davlatlardagi o‘rtacha ko‘rsatkichlardan ham ortda qolmoqda.
Samarasiz mehnat bozori — eng zaif bo‘g‘in
Ish bilan ta’minlanganlikdan olinadigan daromad, odatda o‘rtacha uy xo‘jaligi budjetining eng ko‘p qismini tashkil qiladi.
Bandlikdan olinadigan daromad, hatto aholining eng kambag‘al 20 foizi orasida ham umumiy daromadning asosiy ulushini tashkil qiladi.
Biroq bandlik daromadi O‘zbekistonda milliy daromadning g‘ayritabiiy past ulushi hisoblanadi.
2017-yilda milliy daromadning atigi 41 foizi bandlikdan kelib tushgan, bu Xalqaro mehnat tashkiloti modellashtirish asosida mintaqaviy o‘rtacha 55 foiz va jahon bo‘yicha o‘rtacha 52 foizdan ancha past.
Yalpi ichki mahsulotning yuqori o‘sish sur’atlari va ish haqining biroz oshganidan kelib chiqib, o‘shandan beri mamlakat milliy daromadidagi daromad ulushi yanada kamayib ketganini taxmin qilish mumkin.
Mamlakatda xususiy sektorning ulushi nisbatan kichik bo‘lganligi sababli, mehnat bilan bog‘liq bo‘lmagan daromadlarning katta qismi davlatga soliqlar, kapital egalik va davlat korxonalaridan dividendlar shaklida tushadi.
O‘zbekistonda kambag‘allik asosan qishloq joylariga xos
2018-yilda, L2CU bazaviy so‘rovnomasiga ko‘ra, kambag‘allarning qariyb 79 foizi qishloq joylarda yashagan.
2018-yilda Qoraqalpog‘iston, Samarqand va Surxondaryo viloyatlarida kambag‘allik darajasi taxminan bir xil (15 foizdan yuqori) bo‘lgan, viloyat aholisining nisbatan ko‘pligi tufayli kam ta’minlanganlarning deyarli 20 foizi Samarqand viloyatida istiqomat qilgan.
Toshkent shahri va mamlakatning qolgan qismi o‘rtasidagi daromad darajasi va o‘sish sur’atlarini solishtirganda, daromadlar darajasida aniq farqlar seziladi.
Toshkent shahrida o‘rtacha ish haqi 2018-yilda respublika bo‘yicha o‘rtacha ko‘rsatkichdan 61 foizga, qishloqlardagi o‘rtacha ish haqiga nisbatan 88 foizga yuqori bo‘lgan.
2030-yilgacha bo‘lgan davrda mamlakatni rivojlantirishning asosiy maqsadlari kambag‘allikni qisqartirish va iqtisodiy o‘sishni jadallashtirish hisoblanadi.
2021-yilda rasmiylar 2030-yilga borib aholi jon boshiga yalpi milliy daromadni (YIM) 4200 dollarga yetkazish niyatida ekanliklarini e’lon qilgan.
Bu O‘zbekistonni aholi jon boshiga to‘g‘ri keladigan daromadli mamlakatlar, tasniflash bo‘yicha o‘rta daromadli mamlakatlar guruhi qatoriga qo‘shish imkonini beradi.
Ushbu yuqori ko‘rsatkichga erishish uchun har yili aholi jon boshiga milliy daromadning real ko‘rsatkichlarda 9-10 foizga o‘sishi talab qilinadi, hukumat buni faqat xususiy sektorga asoslangan o‘sish modeli doirasida amalga oshirish mumkinligini tan oladi.
Avvalroq O‘zbekiston va kambag‘allik: hozir vaziyat qanday ekanligi haqida xabar berilgan edi.
Izoh (0)