Prezident Shavkat Mirziyoyev 25-may kuni “Aholining ijtimoiy himoyaga muhtoj qatlamlarini manzilli qo‘llab-quvvatlashga oid qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi qarorni imzoladi. Buxoro shahrida bo‘lib o‘tayotgan O‘zbekiston kambag‘allikni qisqartirish xalqaro forumi doirasida Moliya vaziri o‘rinbosari Jamshid Abro‘yev OAV vakillarining mazkur qarorga oid savollariga javob berdi.
— Ushbu bir martalik to‘lovni kimlar oladi? Ular buning uchun nimalar qilishi kerak?
— Prezident qaroriga asosan, davlat budjeti mablag‘lari hisobidan ijtimoiy himoyaga muhtoj aholining bir qator qatlamlariga bir martalik moddiy yordam ko‘rsatiladi.Xususan, “Ijtimoiy himoya yagona reyestri” axborot tizimi orqali kam ta’minlangan oilalarga moddiy yordam hamda bolalar nafaqasi berib kelinadi. Bu kabi kam ta’minlangan oilalarning 4,5 millionga yaqin 18 yoshga to‘lmagan bolasi bor. 4,5 million bolaning har biriga 200 ming so‘mdan bir martalik moddiy yordam ko‘rsatiladi.
Bundan tashqari, yoshga doir, nogironlik pensiyasi va nafaqasini oluvchilarga, bolalikdan nogironlik nafaqasini hamda boquvchisini yo‘qotganlik pensiyasini va nafaqasini oluvchi har bir oila a’zosiga hamda o‘zgalar parvarishiga muhtoj nogironligi bo‘lgan 18 yoshgacha bolalarning parvarishlash nafaqasini oluvchilarga Qoraqalpog‘iston Respublikasi va viloyatlarda – 300 ming so‘mdan, Toshkent shahrida – 400 ming so‘mdan beriladi.
To‘lovlar farmon chiqqan paytdan boshlab, ya’ni 25-maydan pensiya va nafaqalar to‘lanadigan tartibda avtomat tarzda amalga oshiriladi. Buning uchun hech qanday ariza va murojaat talab etilmaydi.
Hozirda kam ta’minlangan oilalar nafaqasini oluvchilarning 70 foizi bank kartalarida pul olmoqda. Yaqin kunlarda bir martalik yordam ham ularning kartalariga o‘tkaziladi. Qolgan 30 foizi nafaqani naqd pulda oladi. “Xalq banki”ning joylardagi filiallariga naqd pul mablag‘larini ikki hafta muddatda tarqatish topshirildi. Pensiya masalasida ham xuddi shunday holat: plastik kartasi borlarga avtomat tarzda tushiriladi, naqd pul oladiganlarga esa filiallar orqali tarqatiladi.
— Ijtimoiy tarmoqlarda “Nega viloyatdagilar 300 ming so‘m, poytaxt aholisiga 400 ming so‘mdan beriladi?”, degan turli savollar paydo bo‘lmoqda. Bunga qanday izoh bera olasiz?
— Iqtisodiy institutlarimiz hududlar kesimida iste’mol darajasini o‘rganib borishadi. Har doim yuqori narxlar Toshkent shahrida kuzatiladi va narxlarning o‘zgarishi ham birinchi navbatda poytaxtga ta’sir qiladi. Oldinda bizni un narxini erkinlashtirish turibdi. Bu ham ko‘proq Toshkentga ta’sir qilishi mumkin. Shu sababli bir martalik to‘lov 400 ming so‘m etib belgilandi.— 2022-yil oxirigacha yana bir martalik moddiy yordam berish ko‘zda tutilyaptimi? Umuman, bu an’anaga aylanishi mumkinmi?
— 2020-yili O‘zbekistonda ham pandemiya holati kuzatilganida aholining bir qismi vaqtinchalik daromadi va ish joyini yo‘qotdi. Ilk marta o‘sha yili Qurbon hayiti arafasida bir martalik moddiy yordam berilgandi. Shundan keyin 2020—2021-yillarda kam ta’minlangan, nogironligi bo‘lgan, boquvchisini yo‘qotgan oilalar va ularning a’zolariga bir necha martadan yordam pullari to‘landi. Butun dunyoda bir martalik ijtimoiy qo‘llab-quvvatlash tizimi bor.Yil oxirigacha yangi to‘lovlar amalga oshiriladimi yoki yo‘qmi, buni hozircha bilmayman. Bu mamlakatimizdagi iqtisodiy vaziyat va aholi ehtiyojlariga bog‘liq. Oldindan hech narsa aytib bo‘lmaydi. Rossiya va Ukraina o‘rtasidagi urush, bozorlardagi iqtisodiy o‘zgarishlar va aholiga ta’sir qilishi mumkin bo‘lgan boshqa holatlarda davlat tomonidan bir martalik yordam ko‘rsatilishi keyinchalik ham joriy qilinishi mumkin. Lekin bu qachonligini ayta olmayman.
— Bir martalik to‘lovlar monitoring qilib boriladimi? Bu pullar aholi qo‘liga har doim yetib boryaptimi?
— Mazkur mablag‘larni joylarga manzilli yetkazish bo‘yicha nazorat yo‘lga qo‘yilgan. Avvalgi amaliyotdan kelib chiqqan holda, biz hududlarda quyidagicha nazoratni amalga oshiramiz. Birinchidan, “Ijtimoiy himoya yagona reyestri”da nafaqa va pensiya oluvchilarning ro‘yxati va telefon raqamlari bor. Ularning har biriga bir martalik moddiy yordam tayinlangani haqida ham SMS xabar boradi. Naqd pul oluvchilarga uyma-uy pullar tarqatilayotganda, fuqaro uyida bo‘lmay qolsa, unga to‘lov keyingi oylarda, albatta, beriladi.Bir martalik to‘lovlarni yetkazishga “Xalq banki” va sektor rahbarlari mas’ul. Bundan tashqari, moliya, g‘azna va nazorat-taftish boshqarmalari vakillaridan iborat ishchi guruhlari shakllantiriladi. Ular ehtiyojmandlar uchun mablag‘ tushayotganini nazorat qilib, so‘rovlar o‘tkazadi. 2021-yilda qonunbuzarliklar aniqlangani yo‘q. Barcha moddiy yordam pullari joylarga yetkazilgan. Bu safar ham barcha beligangan pullar fuqarolarga yetib boradi.
— Qarorda bir martalik moddiy yordam uchun davlat budjetidan 2,2 trillion so‘m ajratilyapti. Ammo bu xarajatlar yil boshida budjetga kiritilmagandi. Bu mablag‘lar keyinchalik qanday qoplanadi?
— To‘g‘ri savol. Joriy yilning olti oyida davlat budjetiga rejalashtirilgandan ko‘ra ko‘proq tushumlar tushishi kutilyapti va mana shu tushumlar hisobidan qoplanishi ko‘zda tutilmoqda. Jumladan, 600 milliard so‘m Pensiya jamg‘armasining tushumlarini ortgan qismidan, qolgan 1,6 trln so‘m davlat budjetining qo‘shimcha daromadlari hisobidan amalga oshirilyapti.Hozirgi paytda ushbu pullarning to‘lanishi munosabati bilan davlat xarajatlarining bir qismini keyingi yilga ko‘chirish rejalashtirilgan. Moliya vazirligi va Hisob palatasi birgalikda optimallashtiriladigan yoki hozir zarurati yo‘q xarajatlarni keyingi yilga qoldirish bo‘yicha ham ishlar olib borilmoqda. Yil yakunigacha byudjet taqchilligini yil boshida tasdiqlangan parametrlarda ushlab qolamiz Xudo xohlasa.
Izoh (0)