Президент Шавкат Мирзиёев 25 май куни «Аҳолининг ижтимоий ҳимояга муҳтож қатламларини манзилли қўллаб-қувватлашга оид қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида»ги қарорни имзолади. Бухоро шаҳрида бўлиб ўтаётган Ўзбекистон камбағалликни қисқартириш халқаро форуми доирасида Молия вазири ўринбосари Жамшид Абрўев ОАВ вакилларининг мазкур қарорга оид саволларига жавоб берди.
— Ушбу бир марталик тўловни кимлар олади? Улар бунинг учун нималар қилиши керак?
— Президент қарорига асосан, давлат бюджети маблағлари ҳисобидан ижтимоий ҳимояга муҳтож аҳолининг бир қатор қатламларига бир марталик моддий ёрдам кўрсатилади.Хусусан, «Ижтимоий ҳимоя ягона реестри» ахборот тизими орқали кам таъминланган оилаларга моддий ёрдам ҳамда болалар нафақаси бериб келинади. Бу каби кам таъминланган оилаларнинг 4,5 миллионга яқин 18 ёшга тўлмаган боласи бор. 4,5 миллион боланинг ҳар бирига 200 минг сўмдан бир марталик моддий ёрдам кўрсатилади.
Бундан ташқари, ёшга доир, ногиронлик пенсияси ва нафақасини олувчиларга, болаликдан ногиронлик нафақасини ҳамда боқувчисини йўқотганлик пенсиясини ва нафақасини олувчи ҳар бир оила аъзосига ҳамда ўзгалар парваришига муҳтож ногиронлиги бўлган 18 ёшгача болаларнинг парваришлаш нафақасини олувчиларга Қорақалпоғистон Республикаси ва вилоятларда – 300 минг сўмдан, Тошкент шаҳрида – 400 минг сўмдан берилади.
Тўловлар фармон чиққан пайтдан бошлаб, яъни 25 майдан пенсия ва нафақалар тўланадиган тартибда автомат тарзда амалга оширилади. Бунинг учун ҳеч қандай ариза ва мурожаат талаб этилмайди.
Ҳозирда кам таъминланган оилалар нафақасини олувчиларнинг 70 фоизи банк карталарида пул олмоқда. Яқин кунларда бир марталик ёрдам ҳам уларнинг карталарига ўтказилади. Қолган 30 фоизи нафақани нақд пулда олади. «Халқ банки»нинг жойлардаги филиалларига нақд пул маблағларини икки ҳафта муддатда тарқатиш топширилди. Пенсия масаласида ҳам худди шундай ҳолат: пластик картаси борларга автомат тарзда туширилади, нақд пул оладиганларга эса филиаллар орқали тарқатилади.
— Ижтимоий тармоқларда «Нега вилоятдагилар 300 минг сўм, пойтахт аҳолисига 400 минг сўмдан берилади?», деган турли саволлар пайдо бўлмоқда. Бунга қандай изоҳ бера оласиз?
— Иқтисодий институтларимиз ҳудудлар кесимида истеъмол даражасини ўрганиб боришади. Ҳар доим юқори нархлар Тошкент шаҳрида кузатилади ва нархларнинг ўзгариши ҳам биринчи навбатда пойтахтга таъсир қилади. Олдинда бизни ун нархини эркинлаштириш турибди. Бу ҳам кўпроқ Тошкентга таъсир қилиши мумкин. Шу сабабли бир марталик тўлов 400 минг сўм этиб белгиланди.— 2022 йил охиригача яна бир марталик моддий ёрдам бериш кўзда тутиляптими? Умуман, бу анъанага айланиши мумкинми?
— 2020 йили Ўзбекистонда ҳам пандемия ҳолати кузатилганида аҳолининг бир қисми вақтинчалик даромади ва иш жойини йўқотди. Илк марта ўша йили Қурбон ҳайити арафасида бир марталик моддий ёрдам берилганди. Шундан кейин 2020—2021 йилларда кам таъминланган, ногиронлиги бўлган, боқувчисини йўқотган оилалар ва уларнинг аъзоларига бир неча мартадан ёрдам пуллари тўланди. Бутун дунёда бир марталик ижтимоий қўллаб-қувватлаш тизими бор.Йил охиригача янги тўловлар амалга ошириладими ёки йўқми, буни ҳозирча билмайман. Бу мамлакатимиздаги иқтисодий вазият ва аҳоли эҳтиёжларига боғлиқ. Олдиндан ҳеч нарса айтиб бўлмайди. Россия ва Украина ўртасидаги уруш, бозорлардаги иқтисодий ўзгаришлар ва аҳолига таъсир қилиши мумкин бўлган бошқа ҳолатларда давлат томонидан бир марталик ёрдам кўрсатилиши кейинчалик ҳам жорий қилиниши мумкин. Лекин бу қачонлигини айта олмайман.
— Бир марталик тўловлар мониторинг қилиб бориладими? Бу пуллар аҳоли қўлига ҳар доим етиб боряптими?
— Мазкур маблағларни жойларга манзилли етказиш бўйича назорат йўлга қўйилган. Аввалги амалиётдан келиб чиққан ҳолда, биз ҳудудларда қуйидагича назоратни амалга оширамиз. Биринчидан, «Ижтимоий ҳимоя ягона реестри»да нафақа ва пенсия олувчиларнинг рўйхати ва телефон рақамлари бор. Уларнинг ҳар бирига бир марталик моддий ёрдам тайинлангани ҳақида ҳам SMS хабар боради. Нақд пул олувчиларга уйма-уй пуллар тарқатилаётганда, фуқаро уйида бўлмай қолса, унга тўлов кейинги ойларда, албатта, берилади.Бир марталик тўловларни етказишга «Халқ банки» ва сектор раҳбарлари масъул. Бундан ташқари, молия, ғазна ва назорат-тафтиш бошқармалари вакилларидан иборат ишчи гуруҳлари шакллантирилади. Улар эҳтиёжмандлар учун маблағ тушаётганини назорат қилиб, сўровлар ўтказади. 2021 йилда қонунбузарликлар аниқлангани йўқ. Барча моддий ёрдам пуллари жойларга етказилган. Бу сафар ҳам барча белиганган пуллар фуқароларга етиб боради.
— Қарорда бир марталик моддий ёрдам учун давлат бюджетидан 2,2 триллион сўм ажратиляпти. Аммо бу харажатлар йил бошида бюджетга киритилмаганди. Бу маблағлар кейинчалик қандай қопланади?
— Тўғри савол. Жорий йилнинг олти ойида давлат бюджетига режалаштирилгандан кўра кўпроқ тушумлар тушиши кутиляпти ва мана шу тушумлар ҳисобидан қопланиши кўзда тутилмоқда. Жумладан, 600 миллиард сўм Пенсия жамғармасининг тушумларини ортган қисмидан, қолган 1,6 трлн сўм давлат бюджетининг қўшимча даромадлари ҳисобидан амалга ошириляпти.Ҳозирги пайтда ушбу пулларнинг тўланиши муносабати билан давлат харажатларининг бир қисмини кейинги йилга кўчириш режалаштирилган. Молия вазирлиги ва Ҳисоб палатаси биргаликда оптималлаштириладиган ёки ҳозир зарурати йўқ харажатларни кейинги йилга қолдириш бўйича ҳам ишлар олиб борилмоқда. Йил якунигача бюджет тақчиллигини йил бошида тасдиқланган параметрларда ушлаб қоламиз Худо хоҳласа.
Изоҳ (0)