“Tojikistonga Kollektiv xavfsizlik shartnomasi tashkiloti qo‘shinlari kiritilishi mumkin” — ekspert

Agar Tojikiston Tog‘li Badaxshon muxtor viloyatidagi vaziyat tashqi terrorchilar tomonidan beqarorlashtirilayotganini isbotlasa, u Kollektiv xavfsizlik shartnomasi tashkiloti (KXSHT)dan yordam so‘rashi mumkin. Ya’ni mamlakat hududidagi vaziyatni tartibga solish uchun KXSHT harbiy kontingenti kiritilishi mumkin. Bu haqda Qirg‘iziston Milliy xavfsizlik davlat qo‘mitasi raisi sobiq o‘rinbosari, xavfsizlik bo‘yicha ekspert Artur Medetbekov ma’lum qildi, deb yozadi Tengrinews.

Uning so‘zlariga ko‘ra, Qozog‘iston bunday vaziyatda KXSHTning barcha a’zolari uchun namunaga aylangan.

“Tog‘li Badaxshon muxtor viloyatidan so‘nggi bir necha kun davomida ommaviy norozilik aksiyalari haqida xabarlar kelib tushdi. Shuning uchun Tojikistonda Emomali Rahmon rejimini saqlash uchun KXSHTdan foydalanish mumkinligi istisno qilinmaydi. Asos savol shuki: bular haqiqatan ham terrorchilarmi yoki ular o‘z hokimiyatini himoya qilish uchun xalqni shunday deb atayaptimi? Ayni paytda oddiy fuqarolar orasida Afg‘oniston ekstremistlari va terrorchilariga aloqador narkoguruhlar bo‘lishi ehtimoldan xoli emas. Shu sababli hozir hammasi Tojikiston hukumati qanchalik tezkor ish olib borishiga bog‘liq. Shu ma’noda KXSHT qo‘shinlarining Tojikiston hududiga kiritilishini istisno qilib bo‘lmaydi”, — dedi Medetbekov.

KXSHT tarkibiga olti davlat — Armaniston, Belarus, Qozog‘iston, Qirg‘iziston, Rossiya va Tojikiston kiradi.

Tojikistondagi Tog‘li Badaxshon muxtor viloyatining Xorug‘ shahrida 14-may kuni bir necha yuzlab aholi norozilik aksiyasiga chiqib, viloyat rahbari Alisher Mirzonabot va Xorug‘ meri Rizo Nazarzodaning iste’fosini talab qildi. Ular, shuningdek, Xorug‘dagi barcha blokpostlar olib tashlanishini va Badaxshon aholisini ta’qib qilish to‘xtatilishini talab qildi.

Tog‘li Badaxshon muxtor viloyatidagi vaziyat so‘nggi kunlarda sudlar aktivist Amriddin Alovatshoyevni 18 yil koloniyaga va MMA jangchisi Chorshanbe Chorshanbiyevni 5,5 yil ozodlikdan mahrum qilishga hukm qilganidan keyin murakkablashdi.

Hukumat iste’foga chiqish masalasini ko‘rib chiqishdan bosh tortdi, shu tufayli 16-may kuni mahalliy yoshlardan iborat katta guruh viloyat ma’muriyati tomonga qarab yo‘l oldi. Chinoq qishlog‘i yaqinida ularni Tojikiston xavfsizlik kuchlari idoralari xodimlari qarshi oldi. Badaxshon huquq-tartibot organlari xodimlari norozilik namoyishi ishtirokchilariga qarshi rezina o‘qlar va ko‘zni yoshlantiruvchi gaz qo‘lladi. Bir necha kishi jabrlangani aytildi.

18-may kuni Tojikiston Ichki ishlar vazirligi mamlakatda aksilterrorchilik operatsiyasini e’lon qildi.

Idora ma’lumotlariga ko‘ra, “200 kishidan iborat uyushgan jinoiy guruhlar barcha turdagi qurollarni qo‘llagan holda” Rushon tumani markazida uchta nuqtada Dushanbe—Xorug‘ avtotrassasini va chegara komendaturasiga olib boruvchi yo‘lni to‘sib qo‘ygan. Xabarda aytilishicha, “jinoiy guruhlar oldindan bu harakatlarni amalga oshirishga tayyorlangan va shu maqsadda chet eldan qurol-yarog‘ va o‘q-dorilarni keltirgan”.

“Fuqarolar xavfsizligi va jamoatchilik huquqiy tartibini ta’minlash maqsadida mamlakat huquq-tartibot organlari aksilterrorchilik operatsiyasini boshladi. Natijada 8 jangari xavfsizlantirildi (o‘ldirildi), 11 kishi yarador qilindi va terrorchilik guruhining 70 dan ortiq faol a’zolari qo‘lga olindi”, — deyiladi xabarda.

Uyushgan jinoiy guruhlar mamlakat Milliy xavfsizlik davlat qo‘mitasining maxsus aksilterrorchilik bo‘linmasi avtomashinalari karvoniga hujum qilgani, bunda turli qurollar va Molotov kokteyllaridan foydalanilgani, oqibatda bir ofitser halok bo‘lib, 13 jangchi yaralangani xabar qilingan.

Ayni vaqtda Rushon tumanidagi vaziyat barqarorlashgan. Uyushgan jinoiy guruhning qolgan a’zolariga imkoniyat boride qurollarni huquq-tartibot organlariga topshirish haqida ultimatum e’lon qilingan, “aks holda kech bo‘lishi” aytilgan.

Tog‘li Badaxshondagi voqealarni yoritayotgan ba’zi yangiliklar saytlari to‘qnashuvlarda og‘ir qurollardan foydalanilganini ma’lum qilmoqda. Hududda internet uzib qo‘yilgani tufayli bunday ma’lumotlar tekshirish imkoni bo‘lmayapti.

Eslatib o‘tamiz, Qozog‘istonda 2-yanvar kuni gaz narxi keskin oshishi sababli ommaviy norozilik namoyishlari boshlanib, bir necha kundan so‘ng ular tartibsizliklarga aylandi. 4 va 5-yanvar kunlari Olmaotada namoyishchilarning xavfsizlik xodimlari bilan to‘qnashuvi kuzatildi. Qozog‘istondagi tartibsizliklar fonida mamlakat bo‘ylab favqulodda holat e’lon qilindi. Mamlakat prezidenti Qosim-Jo‘mart To‘qayev KXShTdan tinchlikparvar kuchlarini yuborishni so‘radi. 6-yanvardan Qozog‘istonga KXSHT harbiylarini jo‘natish boshlandi.

11-yanvar kuni To‘qayev mamlakatdagi vaziyat barqarorlashgani, ikki kundan keyin tinchlikparvar kuchlarni olib chiqish boshlanishi mumkinligini ma’lum qildi. 19-may kuni Rossiya Qozog‘istondan tinchlikparvar kuchlarini olib chiqishni yakunladi.