«Тожикистонга Коллектив хавфсизлик шартномаси ташкилоти қўшинлари киритилиши мумкин» — эксперт

Агар Тожикистон Тоғли Бадахшон мухтор вилоятидаги вазият ташқи террорчилар томонидан беқарорлаштирилаётганини исботласа, у Коллектив хавфсизлик шартномаси ташкилоти (КХШТ)дан ёрдам сўраши мумкин. Яъни мамлакат ҳудудидаги вазиятни тартибга солиш учун КХШТ ҳарбий контингенти киритилиши мумкин. Бу ҳақда Қирғизистон Миллий хавфсизлик давлат қўмитаси раиси собиқ ўринбосари, хавфсизлик бўйича эксперт Артур Медетбеков маълум қилди, деб ёзади Tengrinews.

Унинг сўзларига кўра, Қозоғистон бундай вазиятда КХШТнинг барча аъзолари учун намунага айланган.

«Тоғли Бадахшон мухтор вилоятидан сўнгги бир неча кун давомида оммавий норозилик акциялари ҳақида хабарлар келиб тушди. Шунинг учун Тожикистонда Эмомали Раҳмон режимини сақлаш учун КХШТдан фойдаланиш мумкинлиги истисно қилинмайди. Асос савол шуки: булар ҳақиқатан ҳам террорчиларми ёки улар ўз ҳокимиятини ҳимоя қилиш учун халқни шундай деб атаяптими? Айни пайтда оддий фуқаролар орасида Афғонистон экстремистлари ва террорчиларига алоқадор наркогуруҳлар бўлиши эҳтимолдан холи эмас. Шу сабабли ҳозир ҳаммаси Тожикистон ҳукумати қанчалик тезкор иш олиб боришига боғлиқ. Шу маънода КХШТ қўшинларининг Тожикистон ҳудудига киритилишини истисно қилиб бўлмайди», — деди Медетбеков.

КХШТ таркибига олти давлат — Арманистон, Беларусь, Қозоғистон, Қирғизистон, Россия ва Тожикистон киради.

Тожикистондаги Тоғли Бадахшон мухтор вилоятининг Хоруғ шаҳрида 14 май куни бир неча юзлаб аҳоли норозилик акциясига чиқиб, вилоят раҳбари Алишер Мирзонабот ва Хоруғ мери Ризо Назарзоданинг истеъфосини талаб қилди. Улар, шунингдек, Хоруғдаги барча блокпостлар олиб ташланишини ва Бадахшон аҳолисини таъқиб қилиш тўхтатилишини талаб қилди.

Тоғли Бадахшон мухтор вилоятидаги вазият сўнгги кунларда судлар активист Амриддин Аловацҳоевни 18 йил колонияга ва MMA жангчиси Чоршанбе Чоршанбиевни 5,5 йил озодликдан маҳрум қилишга ҳукм қилганидан кейин мураккаблашди.

Ҳукумат истеъфога чиқиш масаласини кўриб чиқишдан бош тортди, шу туфайли 16 май куни маҳаллий ёшлардан иборат катта гуруҳ вилоят маъмурияти томонга қараб йўл олди. Чиноқ қишлоғи яқинида уларни Тожикистон хавфсизлик кучлари идоралари ходимлари қарши олди. Бадахшон ҳуқуқ-тартибот органлари ходимлари норозилик намойиши иштирокчиларига қарши резина ўқлар ва кўзни ёшлантирувчи газ қўллади. Бир неча киши жабрлангани айтилди.

18 май куни Тожикистон Ички ишлар вазирлиги мамлакатда аксилтеррорчилик операциясини эълон қилди.

Идора маълумотларига кўра, «200 кишидан иборат уюшган жиноий гуруҳлар барча турдаги қуролларни қўллаган ҳолда» Рушон тумани марказида учта нуқтада Душанбе—Хоруғ автотрассасини ва чегара комендатурасига олиб борувчи йўлни тўсиб қўйган. Хабарда айтилишича, «жиноий гуруҳлар олдиндан бу ҳаракатларни амалга оширишга тайёрланган ва шу мақсадда чет элдан қурол-яроғ ва ўқ-дориларни келтирган».

«Фуқаролар хавфсизлиги ва жамоатчилик ҳуқуқий тартибини таъминлаш мақсадида мамлакат ҳуқуқ-тартибот органлари аксилтеррорчилик операциясини бошлади. Натижада 8 жангари хавфсизлантирилди (ўлдирилди), 11 киши ярадор қилинди ва террорчилик гуруҳининг 70 дан ортиқ фаол аъзолари қўлга олинди», — дейилади хабарда.

Уюшган жиноий гуруҳлар мамлакат Миллий хавфсизлик давлат қўмитасининг махсус аксилтеррорчилик бўлинмаси автомашиналари карвонига ҳужум қилгани, бунда турли қуроллар ва Молотов коктейлларидан фойдаланилгани, оқибатда бир офицер ҳалок бўлиб, 13 жангчи яралангани хабар қилинган.

Айни вақтда Рушон туманидаги вазият барқарорлашган. Уюшган жиноий гуруҳнинг қолган аъзоларига имконият бориде қуролларни ҳуқуқ-тартибот органларига топшириш ҳақида ультиматум эълон қилинган, «акс ҳолда кеч бўлиши» айтилган.

Тоғли Бадахшондаги воқеаларни ёритаётган баъзи янгиликлар сайтлари тўқнашувларда оғир қуроллардан фойдаланилганини маълум қилмоқда. Ҳудудда интернет узиб қўйилгани туфайли бундай маълумотлар текшириш имкони бўлмаяпти.

Эслатиб ўтамиз, Қозоғистонда 2 январь куни газ нархи кескин ошиши сабабли оммавий норозилик намойишлари бошланиб, бир неча кундан сўнг улар тартибсизликларга айланди. 4 ва 5 январь кунлари Олмаотада намойишчиларнинг хавфсизлик ходимлари билан тўқнашуви кузатилди. Қозоғистондаги тартибсизликлар фонида мамлакат бўйлаб фавқулодда ҳолат эълон қилинди. Мамлакат президенти Қосим-Жўмарт Тўқаев КХШТдан тинчликпарвар кучларини юборишни сўради. 6 январдан Қозоғистонга КХШТ ҳарбийларини жўнатиш бошланди.

11 январь куни Тўқаев мамлакатдаги вазият барқарорлашгани, икки кундан кейин тинчликпарвар кучларни олиб чиқиш бошланиши мумкинлигини маълум қилди. 19 май куни Россия Қозоғистондан тинчликпарвар кучларини олиб чиқишни якунлади.