Shan Heyderning “CODA: kar ota-onaning farzandi” (CODA: Child of deaf adults, 2021) nomli dramasi 2022-yilgi “Oskar” taqdirlash marosimining eng yaxshi filmi deb topildi. “Daryo” shu film haqida so‘z yuritadi.
“CODA: kar ota-onaning farzandi” premyerasi 2021-yil “Sandens” festivalida bo‘lib o‘tgan. Bir necha kundan so‘ng Apple TV+ strimingi filmni tarqatish huquqini 25 million dollarga sotib oladi. Kartina “Oskar”gacha ham boshqa bir qator mukofotlarni qo‘lgan kiritgandi. Jumladan, Gotham Awards, BAFTA, Critics’ Choice va boshqalar.
Shunga qaramay, qaror ko‘pchilikni ajablantirdi: Jeyn Kempionning 12 nominatsiya bilan eng oldinda borayotgan “Itning kuchi” (The power of the dog, 2021) nomli vesterni asosiy nomzod sifatida ko‘rilayotgandi. Lekin Amerika kinoakademiyasi karlar oilasida tug‘ilgan yagona sog‘lom qiz haqidagi musiqiy dramani tanladi. Xo‘sh, “CODA” chindan ham bu e’tirofga loyiqmidi? Bunga har kim o‘zicha javob beradi. Faqat bir narsa aniq: rejissor bir qarashda siyqa ko‘ringan mavzu dolzarbligini o‘ziga xos tarzda ochib bera olgan.
Filmning bosh qahramoni Rubi (Emiliya Jons ijrosida) endigina 17 yoshda ekaniga qaramay, baliqchilik bilan shug‘ullanuvchi oilaning eng muhim a’zosi hisoblanadi. Ota-onasi va akasidan farqli o‘laroq, uning eshitish qobiliyatida nuqson yo‘q. Shu sababli qiz o‘z yaqinlari uchun tashqi olam bilan bog‘lanishda asosiy “ko‘prik” vazifasini o‘tardi. Lekin kutilmaganda jiddiy muammo yuzaga keladi: katta hayot ostonasida turgan qiz yo qo‘shiqchi bo‘lish orzusini amalga oshirishi, yo oilasi bilan qolib, baliqchilik faoliyatini davom ettirishi kerak edi.
Rubi oilasini chin dildan sevgan, ularning og‘irini yengil qilish uchun qo‘lidan kelgan yordamni hech qachon ayamagan. Yaqinlari bilan imo-ishora orqali gaplashgani, ust-boshidan baliq isi kelib turgani uchun tengdoshlari tomonidan kalaka qilinishi va chetga chiqarib qo‘yilishiga qaramay, hayotdan umuman nolimagan. Lekin qanchalik achchiq bo‘lmasin, haqiqat bitta: Rubi jamiyatning sog‘lom a’zosi sifatida o‘z orzusini amalga oshirib, mustaqil hayot kechirishga haqli.
Filmda qizning ota-onasi va akasini ijro etgan aktyorlar hayotda ham kar-soqov. Ota rolini o‘ynagan va bu rol uchun “Oskar”ga munosib ko‘rilgan Troy Kotsurning yorqin imo-ishora tili oddiy so‘zlashuv tilidan ham ko‘ra tushunarliroq ko‘rinadi. Oiladagi o‘zaro hissiy to‘qnashuvlar esa o‘ta ta’sirli ekani bilan ajralib turadi. Masalan, Jeki (Marli Metlin ijrosida) qizining ham kar bo‘lib tug‘ilishini istagani haqida uning o‘ziga aytishdan tortinmasligi yurakni pora qiladi.
Yaqinlari Rubini qanchalik yaxshi ko‘rmasin, ayni vaziyatda uni qo‘llab-quvvatlashga ojiz edi. Birinchidan, injiq va noinsof hamkorlar bilan orasi buzulib, baliqchilik ishini mustaqil yo‘lga qo‘yishni istagan oila qizga har qachongidan ko‘ra muhtoj. Mustaqil ish boshlagan ota va aka o‘qish va musiqa to‘garagidagi mashg‘ulotlardan ortmay qolgan qizning yordamisiz jiddiy muammolarga duch kelmoqda. Ikkinchidan, Rubidagi iste’dodni his qilish, ayniqsa, shunday qiyin vaziyatda, ular uchun oson kechmaydi. Konsert dasturida sahnada qo‘shiq kuylayotgan qizini tinglay olmayotgan otaning iztirobli qiyofasidan ham buni sezish mumkin.
Lekin shaxsiy hayotini oilasi uchun qurbon qila olmasligini tushungan qiz ota-onasiga niyati qanchalik jiddiy ekanini anglatishga va ulardan ajralib, katta hayotga qadam qo‘yishga burchli edi. Musiqa to‘garagidagi ustozi Bernardo Vilyalobos (Euhenio Derbes ijrosida) bu ishni amalga oshirishda katta yordam beradi. Oxiri ular Rubiga oq yo‘l tilab, katta hayot tomon kuzatib qo‘yadi.
Shunday qilib, Massachusets shtatidagi kichik bir shaharchada yashovchi o‘rta maktab o‘quvchisi o‘ziga bo‘lgan ishonchsizlik va oilasi bilan ipsiz bog‘liqlik hissini yengib o‘tadi.
Filmda, shuningdek, beshafqat bozor sharoitida halol mehnati bilan kun ko‘rishni uddalagan imkoniyati cheklangan insonlar taqdiri ta’sirli ochib berilgan. “CODA” asli “Beliyerlar oilasi” (La famille Bélier, 2014) nomli kinokomediyaning remeyki ekaniga qaramay, bunda kar-soqov aktyorlarning soxtalikdan xoli, tabiiy ijrosi ancha jonli chiqqan. “Beliyerlar oilasi” filmida esa buning aksi.
“CODA”ning ikkinchi ma’nosi ham bor: ingliz tilida musiqiy asarning yakuniy qismi shu atama bilan ifodalanadi. Darvoqe, filmda musiqiy asarlar nozik did bilan saralab olingan. Masalan, Rubi yolg‘iz vaqtlarida Amerikaning mashhur protopank guruhi The Shaggs’ni tinglaydi; Joni Mitchellning “Both sides now” qo‘shig‘ini maroq bilan ijro etadi.
Bir so‘z bilan aytganda, “CODA: kar ota-onaning farzandi” filmi, u munosib ko‘rilgan mukofotlarni hisobga olmagan taqdirda ham, miriqib tomosha qilishga arziydi.
Izoh (0)