Шан Ҳейдернинг «CODA: кар ота-онанинг фарзанди» (CODA: Child of deaf adults, 2021) номли драмаси 2022 йилги «Оскар» тақдирлаш маросимининг энг яхши фильми деб топилди. «Дарё» шу фильм ҳақида сўз юритади.
«CODA: кар ота-онанинг фарзанди» премьераси 2021 йил «Санденс» фестивалида бўлиб ўтган. Бир неча кундан сўнг Apple TV+ стриминги фильмни тарқатиш ҳуқуқини 25 миллион долларга сотиб олади. Картина «Оскар»гача ҳам бошқа бир қатор мукофотларни қўлган киритганди. Жумладан, Gotham Awards, BAFTA, Critics’ Choice ва бошқалар.
Шунга қарамай, қарор кўпчиликни ажаблантирди: Жейн Кемпионнинг 12 номинация билан энг олдинда бораётган «Итнинг кучи» (The power of the dog, 2021) номли вестерни асосий номзод сифатида кўрилаётганди. Лекин Америка киноакадемияси карлар оиласида туғилган ягона соғлом қиз ҳақидаги мусиқий драмани танлади. Хўш, «CODA» чиндан ҳам бу эътирофга лойиқмиди? Бунга ҳар ким ўзича жавоб беради. Фақат бир нарса аниқ: режиссёр бир қарашда сийқа кўринган мавзу долзарблигини ўзига хос тарзда очиб бера олган.
Фильмнинг бош қаҳрамони Руби (Эмилия Жонс ижросида) эндигина 17 ёшда эканига қарамай, балиқчилик билан шуғулланувчи оиланинг энг муҳим аъзоси ҳисобланади. Ота-онаси ва акасидан фарқли ўлароқ, унинг эшитиш қобилиятида нуқсон йўқ. Шу сабабли қиз ўз яқинлари учун ташқи олам билан боғланишда асосий «кўприк» вазифасини ўтарди. Лекин кутилмаганда жиддий муаммо юзага келади: катта ҳаёт остонасида турган қиз ё қўшиқчи бўлиш орзусини амалга ошириши, ё оиласи билан қолиб, балиқчилик фаолиятини давом эттириши керак эди.
Руби оиласини чин дилдан севган, уларнинг оғирини енгил қилиш учун қўлидан келган ёрдамни ҳеч қачон аямаган. Яқинлари билан имо-ишора орқали гаплашгани, уст-бошидан балиқ иси келиб тургани учун тенгдошлари томонидан калака қилиниши ва четга чиқариб қўйилишига қарамай, ҳаётдан умуман нолимаган. Лекин қанчалик аччиқ бўлмасин, ҳақиқат битта: Руби жамиятнинг соғлом аъзоси сифатида ўз орзусини амалга ошириб, мустақил ҳаёт кечиришга ҳақли.
Фильмда қизнинг ота-онаси ва акасини ижро этган актёрлар ҳаётда ҳам кар-соқов. Ота ролини ўйнаган ва бу роль учун «Оскар»га муносиб кўрилган Трой Коцурнинг ёрқин имо-ишора тили оддий сўзлашув тилидан ҳам кўра тушунарлироқ кўринади. Оиладаги ўзаро ҳиссий тўқнашувлар эса ўта таъсирли экани билан ажралиб туради. Масалан, Жеки (Марли Мэтлин ижросида) қизининг ҳам кар бўлиб туғилишини истагани ҳақида унинг ўзига айтишдан тортинмаслиги юракни пора қилади.
Яқинлари Рубини қанчалик яхши кўрмасин, айни вазиятда уни қўллаб-қувватлашга ожиз эди. Биринчидан, инжиқ ва ноинсоф ҳамкорлар билан ораси бузулиб, балиқчилик ишини мустақил йўлга қўйишни истаган оила қизга ҳар қачонгидан кўра муҳтож. Мустақил иш бошлаган ота ва ака ўқиш ва мусиқа тўгарагидаги машғулотлардан ортмай қолган қизнинг ёрдамисиз жиддий муаммоларга дуч келмоқда. Иккинчидан, Рубидаги истеъдодни ҳис қилиш, айниқса, шундай қийин вазиятда, улар учун осон кечмайди. Концерт дастурида саҳнада қўшиқ куйлаётган қизини тинглай олмаётган отанинг изтиробли қиёфасидан ҳам буни сезиш мумкин.
Лекин шахсий ҳаётини оиласи учун қурбон қила олмаслигини тушунган қиз ота-онасига нияти қанчалик жиддий эканини англатишга ва улардан ажралиб, катта ҳаётга қадам қўйишга бурчли эди. Мусиқа тўгарагидаги устози Бернардо Вильялобос (Эуҳенио Дербес ижросида) бу ишни амалга оширишда катта ёрдам беради. Охири улар Рубига оқ йўл тилаб, катта ҳаёт томон кузатиб қўяди.
Шундай қилиб, Массачусетс штатидаги кичик бир шаҳарчада яшовчи ўрта мактаб ўқувчиси ўзига бўлган ишончсизлик ва оиласи билан ипсиз боғлиқлик ҳиссини енгиб ўтади.
Фильмда, шунингдек, бешафқат бозор шароитида ҳалол меҳнати билан кун кўришни уддалаган имконияти чекланган инсонлар тақдири таъсирли очиб берилган. «CODA» асли «Белиерлар оиласи» (La famille Bélier, 2014) номли кинокомедиянинг ремейки эканига қарамай, бунда кар-соқов актёрларнинг сохталикдан холи, табиий ижроси анча жонли чиққан. «Белиерлар оиласи» фильмида эса бунинг акси.
«CODA»нинг иккинчи маъноси ҳам бор: инглиз тилида мусиқий асарнинг якуний қисми шу атама билан ифодаланади. Дарвоқе, фильмда мусиқий асарлар нозик дид билан саралаб олинган. Масалан, Руби ёлғиз вақтларида Американинг машҳур протопанк гуруҳи The Shaggs’ни тинглайди; Жони Митчеллнинг «Both sides now» қўшиғини мароқ билан ижро этади.
Бир сўз билан айтганда, «CODA: кар ота-онанинг фарзанди» фильми, у муносиб кўрилган мукофотларни ҳисобга олмаган тақдирда ҳам, мириқиб томоша қилишга арзийди.
Изоҳ (0)