Qishloq xo‘jaligi vazirligi “Daryo”ga erta bahorda kuzatiladigan sovuq havo haroratining qishloq xo‘jaligi ekinlariga ta’siri to‘g‘risida ma’lumot berdi.
“Gidrometeorologiya” xizmati markazi ma’lumotlariga ko‘ra, so‘nggi kunlarda kuzatilayotgan davomli yog‘ingarchiliklar bilan birga joriy yilning 17—20-mart kunlari respublikaning barcha mintaqalari, jumladan, Qoraqalpog‘iston Respublikasi va Xorazm viloyatining shimoliy va cho‘l hududlariga sovuq havo harorati (-2—6 darajadan -7—10 darajagacha) bo‘lishi prognoz qilinmoqda.
Ushbu holatda qishloq xo‘jaligi ekinlariga ta’siri va ularga qo‘llaniladigan ilmiy asoslangan agrotexnik tadbirlar quyidagilardan iborat. Mevali bog‘lar va uzumzorlar bo‘yicha erta gullaydigan mevali – bodom, o‘rik daraxtlariga zarar yetkazadi, ba’zan, shaftoli, olxo‘ri, olcha, gilos, yong‘oqni va kech gullaydigan daraxtlardan nok va olmada ham kuzatish mumkin.
Lekin bugungi kunda respublikaning shimoliy hududlarida mevali bog‘lar markaziy hududlarga nisbatan 15—20 kun kech uyg‘onadi, ya’ni daraxtlarda kurtak, g‘uncha, gul va tugunchalar kech shakllanadi. Bu o‘z navbatida shimoliy hududlardagi mevali bog‘larga hech qanday salbiy tasiri bo‘lmaydi. Ma’lumot uchun: olcha, shaftoli va o‘rik gullari sovuqqa birmuncha chidamli bo‘ladi. Meva daraxtlarining gullarini 2—3 S haroratda 5 soat davomida sovuqqa qoldirilganda ularning nobud bo‘lishi quyidagicha bo‘lgan:
- xitoy xurmosi (unabi), xurmo, yong‘oq va do‘lana – 100 foiz;
- o‘rik, tog‘olcha va behi – 94—96 foiz;
- olcha va olma 89-90 foiz;
- olxo‘ri – 77 foiz;
- shaftoli -70 foiz;
- nok – 65 foiz.
- nok, olxo‘ri, olma va yong‘oq gullari qisqa muddatli – 2,2-2,8 foiz;
- nos, o‘rik – 4 S,
- shaftoli, bodom – 4,5 S haroratga bardosh beradi.
Tog‘olcha, nok, olma va olxo‘rining tugunchasi past haroratlarga birmuncha chidamli bo‘ladi. Changchi tugunchalarga nisbatan ancha past haroratga ham chidaydi. Masalan, gul changi, hatto -20 S haroratda ham unuvchanligini saqlaydi.
Ob-havodagi ushbu o‘zgarishlarning mevali bog‘ va uzumzorlar salbiy ta’sirini oldini olish va gullagan daraxtlarni himoyalash maqsadida bir qator tadbirlarni zudlik bilan amalga oshirish lozim. Mevali bog‘-tokzorlarning qator oralaridan sug‘orish ariqlari olinib, iloji boricha kam miqdorda suv oqiziladi, qator oralariga go‘ng aralash xashak, poxol, shox-shabbalar uyumlarini to‘plab, ular tutatiladi. Buning uchun bog‘ va tokzorlarga bir tekisda eni 1,25-1,5 m balandligi 0,5-0,75 m dan to‘p-to‘p qilib uyum qo‘yiladi. Daraxtlarning yoshi va qalin siyrakligiga qarab har bir gektarda 100-200 ta uyum hosil qilish kerak. Tutun bog‘ ichiga yaxshi yoyilishi uchun uyumlar bog‘ning shamol esadigan tomoniga qo‘yiladi havo harorati kuzatib boriladi.
Ma’lumot uchun, O‘zbekistonda mart oyi boshlaridan buyon yomg‘irli ob-havo davom etmoqda. “O‘zgidromet” xabariga ko‘ra, 17—20-mart kunlari O‘zbekiston hududiga Erondan iliq va nam havo, so‘ngra Volgabo‘yi hududlaridan sovuq havo massasi kirib kelishi kutilmoqda. Kuchli yomg‘irlar sababli O‘zbekistonning 9 ta viloyatida sel kelish xavfi e’lon qilingan.
Izoh (0)