Ўзбекистонда кузатилаётган ноқулай об-ҳаво шароитида мевали дарахтларни ҳимоя қилиш бўйича тавсиялар эълон қилинди

Қишлоқ хўжалиги вазирлиги «Дарё»га эрта баҳорда кузатиладиган совуқ ҳаво ҳароратининг қишлоқ хўжалиги экинларига таъсири тўғрисида маълумот берди.

«Гидрометеорология» хизмати маркази маълумотларига кўра, сўнгги кунларда кузатилаётган давомли ёғингарчиликлар билан бирга жорий йилнинг 17—20 март кунлари республиканинг барча минтақалари, жумладан, Қорақалпоғистон Республикаси ва Хоразм вилоятининг шимолий ва чўл ҳудудларига совуқ ҳаво ҳарорати (-2—6 даражадан -7—10 даражагача) бўлиши прогноз қилинмоқда.

Ушбу ҳолатда қишлоқ хўжалиги экинларига таъсири ва уларга қўлланиладиган илмий асосланган агротехник тадбирлар қуйидагилардан иборат. Мевали боғлар ва узумзорлар бўйича эрта гуллайдиган мевали – бодом, ўрик дарахтларига зарар етказади, баъзан, шафтоли, олхўри, олча, гилос, ёнғоқни ва кеч гуллайдиган дарахтлардан нок ва олмада ҳам кузатиш мумкин.

Лекин бугунги кунда республиканинг шимолий ҳудудларида мевали боғлар марказий ҳудудларга нисбатан 15—20 кун кеч уйғонади, яъни дарахтларда куртак, ғунча, гул ва тугунчалар кеч шаклланади. Бу ўз навбатида шимолий ҳудудлардаги мевали боғларга ҳеч қандай салбий тасири бўлмайди. Маълумот учун: олча, шафтоли ва ўрик гуллари совуққа бирмунча чидамли бўлади. Мева дарахтларининг гулларини 2—3 Ц ҳароратда 5 соат давомида совуққа қолдирилганда уларнинг нобуд бўлиши қуйидагича бўлган:

• хитой хурмоси (унаби), хурмо, ёнғоқ ва дўлана – 100 фоиз;
• ўрик, тоғолча ва беҳи – 94—96 фоиз;
• олча ва олма 89-90 фоиз;
• олхўри – 77 фоиз;
• шафтоли -70 фоиз;
• нок – 65 фоиз.
• нок, олхўри, олма ва ёнғоқ гуллари қисқа муддатли – 2,2-2,8 фоиз;
• нос, ўрик – 4 Ц,
• шафтоли, бодом – 4,5 Ц ҳароратга бардош беради.

Мевали дарахтлар гулларининг айрим қисмлари паст ҳароратга чидамлилиги турлича бўлади. Гулнинг геницейи (уруғчи ва оғизчали тугунчаси) совуққа жуда таъсирчан бўлади. Баъзан тугунчалар ҳарорат -1 Ц дан пасайганда ҳам зарарланади.

Тоғолча, нок, олма ва олхўрининг тугунчаси паст ҳароратларга бирмунча чидамли бўлади. Чангчи тугунчаларга нисбатан анча паст ҳароратга ҳам чидайди. Масалан, гул чанги, ҳатто -20 Ц ҳароратда ҳам унувчанлигини сақлайди.

Ҳаво очиқ бўлиб, ҳарорат +1 Ц га тушиши билан уюмлар тутатилади. Бунда уюмларнинг алангаланмай, тутаб ёнишига алоҳида аҳамият бериш лозим. Совуқ такрорланишини ҳисобга олиб, уюмлар оралатиб тутатилади. Агар совуқ бўлмаса уюмлар ўғит сифатида фойдаланилади. Боғ ва узумзорларда замбуруғ ва бактерия микрорганизмлари қўзғатадиган касалликларни олдини олиш учун профилактик тарзда биологик ва кимёвий препаратлар билан ишлов бериш ҳамда белгиланган агротехник тадбирларни сифатли ўтказиш тавсия этилади.

Маълумот учун, Ўзбекистонда март ойи бошларидан буён ёмғирли об-ҳаво давом этмоқда. «Ўзгидромет» хабарига кўра, 17—20 март кунлари Ўзбекистон ҳудудига Эрондан илиқ ва нам ҳаво, сўнгра Волгабўйи ҳудудларидан совуқ ҳаво массаси кириб келиши кутилмоқда. Кучли ёмғирлар сабабли Ўзбекистоннинг 9 та вилоятида сел келиш хавфи эълон қилинган.