Checheniston poytaxti Grozniyda respublika hukumati tomonidan tahdid qilinayotgan sobiq sudya Saydi Yangulbayevning oilasiga qarshi miting bo‘lib o‘tdi. Hukumatparast chechen matbuoti mitingda 400 mingdan ortiq odam qatnashganini xabar qildi. “Grozniy” davlat telekanalining ma’lumotlariga ko‘ra, mitingda faqat erkaklar ishtirok etgan; Shunga ko‘ra, namoyishchilar soni respublikadagi erkaklarning qariyb 50 foizini tashkil qilgan. Miting oldindan rejalashtirilmagan, deb e’lon qilindi, ammo unda chechen rasmiylari (jumladan, Checheniston rahbari Ramzan Qodirovning eng yaqin safdoshlaridan biri, respublika parlamenti spikeri Magomed Daudov) so‘zga chiqdi, politsiya esa hech kimni tarqatmadi.
Mitingda Yangulbayevlarga qarshi “la’natlar yog‘ildi”, odamlar bu oilaning portretlari tushirilgan plakatlarni yoqib yubordi, deya xabar beradi “Chechnya Segodnya”. “TASS” xabariga ko‘ra, mitingga internetda Shimoliy Kavkaz diniy arboblarini haqorat qiluvchi audioyozuvlar tarqalgani sabab bo‘lgan; Audiolarni go‘yoki Saydi Yangulboevning o‘g‘illari yozgan, ulardan birining muxolifatchi 1ADAT Telegram kanaliga aloqasi bor. Mitingda so‘zga chiqqan Checheniston muftiysi Salah-Xoji Mejiyev shunday dedi: “Yangulbayevlar bizning Avliyolarimiz, xalqimiz va chechenlar hurmat qiladigan barcha narsalar haqida juda ‘iflos’ audio yozishgan. Hech kim o‘ziga nisbatan bunday razillikka izn bermadi.”
Checheniston Jamoatchilik palatasi rahbari Ismoil Denilxonov “Qiynoqlarga qarshi qo‘mita”, “Novaya gazeta” va “Dojd” telekanalini yopishga chaqirdi. Mitingda so‘zga chiqqan Denilxonovning aytishicha, “Novaya gazeta” jurnalisti Yelena Milashina va “Qiynoqlarga qarshi qo‘mita” rahbari Igor Kalyapin “davlatga qarshi ekstremistik faoliyat” bilan shug‘ullanmoqda hamda “Checheniston aholisiga qarshi terrorizmni oqlaydigan va deyarli butun chechen xalqini yo‘q qilishga chaqirgan” Yangulbayevlar oilasini boshqarmoqda. Denilxanov Milashina va Kalyapinni “qamoqqa olish va javobgarlikka tortish”ga chaqirdi.
Avvalroq Rossiya Davlat dumasining Chechenistondan saylangan deputati Adam Delimxanov Yangulbayevlar oilasining boshini olishga va’da bergandi. “Boshingizni kesib, o‘ldirmagunimizcha jonimizni, molimizni, bola-chaqamizni ham ayamay tun-u kun ortingizdan qolmaymiz. Siz bilan haqiqatan adovat va xunli qasosimiz bor”, — degan Delimxanov chechen tilidagi murojaatida. Uning so‘zlarini chechen muxolifatining 1ADAT Telegram kanali tarjima qilgan. Kanaldagi postda, shuningdek, Delimxonov uning so‘zlarini rus tiliga o‘giradiganlarning boshini olish bilan tahdid qilgani aytilgan. Keyinroq Yangulbayevlarga nisbatan boshqa chechen rasmiylari tomonidan ham shu kabi tahdidlar bo‘lgan.
Kreml Delimxonovning gaplarini baholashdan bosh tortdi. “Bu bizning vazifamiz emas. Bu Davlat Dumasi va etika bilan shug‘ullanuvchi qo‘mitaning vazifasi”, — dedi Rossiya prezidenti matbuot kotibi Dmitriy Peskov. O‘z navbatida, Davlat Dumasining deputatlik etikasi komissiyasi rahbari o‘rinbosari Nikolay Arefyev bunday tahdidlarni “axloq komissiyasi emas, balki Bosh prokuratura ko‘rib chiqishi kerak”, dedi. Rossiya prezidenti huzuridagi Inson huquqlari kengashi ham Delimxonovning so‘zlarida haqiqatan tahdidlar bo‘lsa, bu bilan Bosh prokuratura shug‘ullanishi kerakligini ta’kidladi.
Saydi Yangulbayev — Checheniston Oliy sudining iste’fodagi sudyasi. Bir necha hafta oldin uning rafiqasi Zarema Musayeva hibsga olingandi. 20-yanvar kuni ularning Nijniy Novgoroddagi kvartirasiga qurollangan shaxslar bostirib kirib, Musayevani Chechenistonga olib ketgan. Uni oyoq kiyimsiz va ustki kiyimsiz uydan sudrab chiqishgan. Checheniston rasmiylari Musayeva hokimiyat vakilini haqorat qilgani uchun ma’muriy ish bo‘yicha maxsus hibsxonada saqlanayotganini xabar qilgan. Keyinroq unga nisbatan hokimiyat vakiliga nisbatan zo‘ravonlik qo‘llash bo‘yicha jinoiy ish qo‘zg‘atilgani ma’lum bo‘ldi. Checheniston rahbari Ramzan Qodirovning aytishicha, Musayeva “politsiya xodimiga hujum qilib, uning ko‘zini o‘yib olishiga oz qolgan”. 2-fevral kuni Musayeva ikki oylik qamoqqa tashlandi.
Qodirov Yangulboyevlar oilasini “terrorchilarning sheriklari” deb atagan, ularni hibsga olish va agar qarshilik ko‘rsatsa “yo‘q qilish”ni talab qilgan. Saydi Yangulbayev qizi bilan Rossiyani tark etgan. O‘g‘illari anchadan beri xorijda yashab keladi. Ulardan biri Ibragim Yangulbayev oilasining ta’qib qilinishini o‘zining Checheniston muxolifatining matbuot ishlarini yuritgani bilan bog‘ladi. Yanvar oyi oxirida unga nisbatan terrorizmga chaqirish aybi bilan jinoiy ish ochilgandi. Baza nashrining yozishicha, Tergov qo‘mitasi Ibragim Yangulbayevni 1ADAT ma’murlaridan biri deb biladi, ushbu kanalda ekspertiza Doku Umarov, Shamil Basayev va boshqa chechen jangarilarining faoliyatini oqlash belgilarini topgan.
Qodirov jurnalist Yelena Milashina va huquq himoyachisi Igor Kalyapinni ham “terrorchilar” va “terrorchilarning sheriklari” deb atagan. Checheniston rahbari Yangulbayevlarni yana bir bor tanqid qilib, Milashina va Kalyapin “Checheniston va chechenlar mavzusida ssenariylar ishlab chiqib, o‘z qahramonlarining qulog‘iga matn va xatti-harakatlarini pichirlab pul ishlashadi”, dedi. Rossiya prezidentining matbuot kotibi Dmitriy Peskov Qodirov “shaxsiy fikrini” bildirganini aytib, uning so‘zlariga boshqacha tarzda baho berishdan bosh tortdi. “Novaya gazeta” Kremlning pozitsiyasini qoraladi. “Exo Moskvi” gazetasi bosh muharriri Aleksey Venediktov va “Dojd” telekanali Rossiya rahbariyatini Qodirovning tahdidlariga javob berishga chaqirdi.
Izoh (0)