Xalqaro fuqarolik aviatsiyasi tashkiloti (ICAO) Ryanair aviakompaniyasining 2021-yil may oyida Minsk aeroportiga favqulodda qo‘ndirilganligi yuzasidan surishtiruv hisobotini tayyorladi. 17-yanvar kuni hujjat ICAO’ga a’zo 193 ta mamlakatga yuborilgan. Bu haqda Meduza xabar berdi.
Hisobotda hodisaning texnik tafsilotlari, xususan, “ekspluatatsion tafsilotlar va qabul qilingan chora-tadbirlarning tahlili” aks etgan. 31-yanvarda ICAO hisobotni muhokama qiladi va keyinchalik qanday ishlarni amalga oshirish borasida bir qarorga keladi.
Hisobotning bir nusxasiga ega “Novaya gazeta” nashri ICAO tergov guruhining Belarus hukumati tomonidan samolyotning favqulodda qo‘ndirilishiga sabab bo‘lgan anonim xat haqidagi ko‘rsatmalarda asoslanmagan ma’lumotlar borligini aniqlagan. Maktubda Ryanair reysining minalashtirilgani xabar qilingan.
Portlash xavfi mavjudligi haqidagi elektron xat Minsk aeroportiga mahalliy vaqt bilan soat 12:56da kelib tushgan va bu vaqtda samolyotni favqulodda qo‘ndirish ishlari allaqachon boshlangandi. Biroq Minsk xalqaro tashkilotga maktubning soat 12:25 da kelib tushganligi haqidagi skrinshotni taqdim etgan. Skrinshot bilan real metama’lumotlarni tekshirishning imkoni yo‘q, deya qayd etilgan ICAO hisobotida.
Tashkilot bergan ma’lumotlarga ko‘ra jami oltita maktub hammasi deyarli bir xil tahdidlar bilan Vilnyus, Minsk, Sofiya, Buxarest, Kiyev va Afina aeroportlariga yuborilgan. Ukraina va Gretsiya poytaxtlariga mazkur anonim meyl xabarnoma yetib ham bormagan. Litvadagi Riga aeroporti rasmiylari yakshanba kuni pochtani tekshirmaganliklar uchun ushbu xatni voqeaning ertasiga, 24-may, dushanba kuni ko‘rishgan. Samolyotning qo‘ndirilishini boshqargan Belarus dispetcheri Ryanair ekipajiga soat taxminan 12:30 larda turli aeroportlarga yuborilgan elektron xatlar haqida gapirgan. Uning bu haqda qayerdan bilgani noma’lumligicha qolmoqda.
“Novaya gazeta”ning yozishicha ICAO hisobotida Minsk aeroportining bir nechta aviajarayonlar standartlariga rioya qilmagani keltirib o‘tilgan. Masalan, samolyot portlash xavfi ostida qolganida ekipaj va yo‘lovchilar xavfsizlik qoidalariga ko‘ra bortdan tezkorlik bilan chiqishlari lozim. Ammo Ryanair ekipaji bayonoti bo‘yicha samolyot yerga qo‘ngach, Minsk aeroporti rasmiylari uchuvchilar va boshqa bort a’zolaridan tintuv vaqtida ichkarida qolishni talab qildi. Shuningdek, Belarus maxsus xizmatlari bortda bomba borligi haqidagi xabarga qaramay aeroportda aksilterrorchilik operatsiyasi tartibini joriy qilmagan, deyilgan hisobotda.
Belarus prezidentligiga sobiq nomzod, muxolifat yetakchisi Svetlana Tixanovskayaning maslahatchisi Franak Vyachorka “Dojd” telekanaliga bergan intervyusida ICAO hisobotida voqea-hodisalarning texnik tafsilotlari xronologiyasini keltirishi, hodisa aybdorlarini jazoga tortmasligi va ularga qo‘shimcha tavsiyalar bermasligi haqida gapirgan. Uning aytishicha, hisobotdagi ma’lumotlarning aksar qismi avval maxfiy hisoblangan, biroq bu amalda hech narsani o‘zgartirmaydi.
“31-yanvarda hammasi batafsil muhokama qilinishiga va tergov yana davom etishiga umid qilamiz. Shuningdek, biz siyosiy qaror qabul qila oladigan boshqa instansiyalar, mazkur hisobotga xalqaro sudlar yuristlari ham e’tibor qaratishi hamda Lukashenko rejimiga qarshi surishtiruv boshlashiga qiziqish bildirishidan umidvormiz. Aynan shu hisobot bu kabi surishtiruv harakatlariga asos bo‘lib xizmat qiladi”, — degan u.
Hisobotda ICAO samolyot zo‘ravonlik bilan egallangani, kuch ishlatib, tahdid vositasida qo‘ndirilgani yoki MiG-29 samolyotidan aloqaga chiqib yo‘nalish o‘zgartirilgani haqida axborot bermagan, deydi mamlakat transport vazirligi aviatsiya departamenti rahbari Artyom Sikorskiy.
“Ekipaj kabinasidagi muzokaralar yozuvida Minsk qaroriga bo‘ysunish to‘g‘risida xulosa qilingani haqida gap-so‘zlar yo‘q, lekin samolyot Minsk aeroportida turgan vaqtida ekipaj avtomatik yozib olish funksiyasini o‘chirib qo‘ymagan”, — deya uning so‘zlarini keltiradi “ONT” telekanali.
Eslatib o‘tamiz, 23-may kuni Belarus hukumati Ryanair aviakompaniyasining Afinadan Vilnyusga uchayotgan samolyotini bortda bomba bor degan xabar bilan shoshilinch ravishda Minskka qo‘nishga majbur qilgandi. Samolyot yo‘lovchilari orasida Roman Protasevich ham bor edi. Protasevich va uning sevgilisi — Rossiya fuqarosi Sofya Sapega aeroportda qo‘lga olingan. Belarusda “Nexta” sobiq bosh muharriri tartibsizliklar uyushtirganlikda ayblangan.
25-iyunga qadar Protasevich va Sapega qamoqda edi, ammo keyin ular tergov bilan kelishuvga erishib uy qamog‘iga o‘tkazildi. 8-dekabr kuni Sapegaga ijtimoiy adovat va nifoq qo‘zg‘atish, axborot xavfsizligiga qarshi jinoyat, shaxsiy ma’lumotlar bilan ishlash qoidalarini buzish va huquq-tartibot organlari xodimlariga tahdid qilish moddalari bo‘yicha yakuniy ayblov qo‘yildi.
Audioyozuv e’lon qilinishidan oldin The New York Times manbalariga tayanib, bergan xabariga ko‘ra, samolyotni Minskka favqulodda qo‘ndirgan dispetcher buni Belarus maxsus xizmati tomonidan uyushtirilgan operatsiya deb aytgan.
Keyinchalik Belarus Tergov qo‘mitasi Minskka majburiy qo‘ndirilgan Rynair samolyotining uchuvchisi va dispetcher o‘rtasidagi suhbat audioyozuvini montaj deb atagan.
Izoh (0)