Oksford lug‘ati “vax” so‘zini 2021-yil so‘zi deb topdi

Ingliz tilining Oksford lug‘ati (OED) 2021-yil so‘zini tanladi. OED saytida e’lon qilingan ma’lumotlarga ko‘ra, “vax”, ya’ni “vaksina” va “vaksinatsiya” 2021-yil so‘ziga aylangan.

Xabarda qayd etilishicha, 2021-yilda COVID-19 pandemiyasi tufayli vaksina bilan bog‘liq so‘zlar soni keskin oshgan, shu bilan birga, double-vaxxed, unvaxxed va anti-vaxxer kabi so‘zlardan foydalanish ko‘paygan.

OED katta muharriri Fiona Makfersonning so‘zlariga ko‘ra, “vax” so‘zining tanlanishiga shubha yo‘q edi, chunki u o‘tgan yil davomida “eng yorqin ta’sir ko‘rsatdi”.

“Ushbu so‘z kamida 1980-yillarga borib taqaladi, ammo bizning korpusimizga ko‘ra, shu yilgacha u kamdan-kam qo‘llanilgan. Agar bunga uning boshqa so‘zlarni – vaxxie, vax-a-thon, vaxinista’larni yasashdagi ko‘p qirraliligini qo‘shsak, vax’ning boshqa so‘zlardan ajralib turishi ayon bo‘ladi”, — dedi u.

Oksford lug‘atida bu yil g‘olib bo‘lgan “vax” so‘zi birinchi marta ingliz tilida 1799-yilda qayd etilgan, uning hosilalari vaccinate  va vaccination  birinchi marta 1800-yilda paydo bo‘lgan.

Bu so‘zlarning barchasi lotincha vacca so‘zidan kelib chiqqan bo‘lib, “sigir” degan ma’noni anglatadi. OED ma’lumotlariga ko‘ra, bu ingliz shifokori va olimi Edvard Jennerning 1790-yillar oxiri va 1800-yillar boshida suvchechakka qarshi emlash bo‘yicha olib borgan innovatsion ishlari bilan bog‘liq.

Oxford Languages ​​ta’kidlashicha, uning korpusi har kuni yangilanib turadigan, shuningdek, leksikograflar qidirib, tahlil qiladigan 14,5 milliarddan ortiq so‘zni o‘z ichiga olgan yangi materiallarni jamlaydi.

Shuni ta’kidlash kerakki, Oxford Languages ​​va Collins har yili o‘zining yil so‘zlarini belgilaydi, 2020-yilda Collins yil so‘zi sifatida lockdown’ni (lokdaun) tanlagandi.

Biroq Oksford lug‘ati 2020-yilning asosiy so‘zni aniqlay olmadi va har oy uchun asosiy so‘zlarni tanladi. Ularning soni 16 tani tashkil etadi, ular “2020-yil. Beqiyos yil so‘zlari” hisobotiga kiritildi. Ushbu so‘zlar orasida, jumladan, lockdown, bushfire (o‘rmon yong‘ini), COVID-19, Black Lives Matter (qoratanlilar hayoti muhim) WFH (work from home— uydan ishlash) kabilar bor.