Merkeldan keyingi kelajak: Germaniyada parlament saylovlari bo‘lib o‘tmoqda

Germaniyada Bundestag (parlament) saylovlari boshlandi, saylov uchastkalari 26-sentabr kuni 08:00 (Toshkent vaqti bilan 11:00) da butun mamlakat bo‘ylab ochildi.

Hukumat tepasida o‘tkazilgan 16 yildan keyin, Angela Merkel ushbu saylovlarga nomzodini qo‘ymadi va kansler lavozimini tark etadi.

Kansler lavozimiga asosiy nomzodlar — Merkelning XDI/XSI (“Germaniya xristian-demokratik ittifoqi”, “Bavariya xristian-sotsial ittifoqi”) partiya ittifoqi vakili Armin Lashet, Germaniya sotsial-demokratik partiyasidan Olaf Sholts va “Yashillar”dan Annalena Berbok.

Yangi bundestagda hukmron koalitsiya shakllantirish uchun 374 nafar deputat kerak bo‘ladi. Arifmetik nuqtayi nazardan, buni XDI/XSI va Germaniya sotsial-demokratik partiyasi birgalikda amalga oshirishi mumkin, bu esa hozirgi hukmron koalitsiyaning davomi bo‘lgan bo‘lardi. Shuningdek, nazariy jihatdan hukumatni XDI/XSI va Germaniya sotsial-demokratik partiyasi “Erkin demokratlar” bilan birga; XDI/XSI, “Yashillar” va “Erkin demokratlar” (“Yamayka” deb ataluvchi koalitsiya); Germaniya sotsial-demokratik partiyasi, “Yashillar” va “Erkin demokratlar” (“Svetofor” koalitsiyasi) ham tuzishi mumkin. So‘nggi ikkita koalitsiya variantini ekspertlar ehtimolga eng yaqin deb hisoblaydi.

So‘nggi haftalarda o‘tkazilgan so‘rovlar ko‘rsatishicha, saylovchilar sotsial-demokratlarni Afzal ko‘rmoqda. 23-sentabr kuni e’lon qilingan so‘nggi so‘rovda ma’lum bo‘lishicha, Germaniya sotsial-demokratik partiyasi 25 foiz saylovchilarning qo‘llab-quvvatlashi bilan yetakchilikni saqlab qolishda davom etmoqda. XDI/XSI partiya ittifoqi ovozlarning 23 foiziga, “Yashillar” esa 16,5 foiziga umid qilishi mumkin. Germaniya erkin demokratik partiyasi 11 foiz, o‘ng “Germaniya uchun alternativa” 10 foiz, “So‘llar” esa 6 foiz ovoz olishi mumkin.

Germaniya bundestagiga saylovlar to‘rt yilda bir marta o‘tkaziladi. Bugun, 26-sentabr kuni 20-chaqiriq Bundestag saylanmoqda. Saylovlar yakunlariga ko‘ra Germaniya prezidenti taklifi bilan yangi parlament kanslerni saylaydi.

Saylov bugun 18:00 (Toshkent vaqti bilan 21:00)ga qadar davom etadi, 18:00 da ilk ekzit-pollar paydo bo‘ladi. 14:00 holatiga esa saylovga tashrif buyurgan saylovchilar soni e’lon qilinadi.

Saylovda saylovchilar ikkita ovozga ega. Birinchisi ro‘yxatga olingan joy bo‘yicha saylov okrugi deputati uchun beriladi, bunday deputatlar soni jami 299 nafar. Ikkinchi ovoz siyosiy partiyaning mintaqaviy ro‘yxati uchun beriladi, shu tariqa yana 299 deputat saylanadi. Deputatlar soni farqlanishi mumkin — partiya qanchalik ko‘p “ikkinchi” ovozni qo‘lga kiritsa, yangi parlamentda unga shuncha ko‘p joy kafolatlanadi. Bundestagning “standart” tarkibi 598 nafar deputatni ko‘zda tutadi, ammo agar qaysidir partiya byulletenda ko‘proq “ikkinchi” ovozni qo‘lga kiritsa, bu raqam kattalashishi mumkin.

Amaldagi Bundestag 709 deputatdan iborat. 245 ta mandat bilan eng kuchli fraksiyani XDI/XSI ittifoqi tashkil qiladi. Parlamentda 152 ta ovozga ega Germaniya sotsial-demokratik partiyasi bilan birga ular “katta” hukmron partiyani tashkil etadi. U mamlakatdagi ikkita eng yirik siyosiy kuchdan iborat bo‘lgani uchun u shanday deb ataladi. “Germaniya uchun alternativa” o‘ng partiyasi parlamentda 87 ta, “Erkin demokratik partiya” — 80 ta, “So‘llar” — 69 ta mandatga ega. “Yashillar”ga joriy bundestagda 67 deputat vakillik qiladi.