Uy sharoitida tromboz paydo bo‘lishining oldini olish yo‘llari

Tromboz nima?

Tromboz — tomirlarda qon quyqalari – tromblarning paydo bo‘lishidir. Ular qonning erkin aylanishiga to‘sqinlik qiladi, natijada to‘qima va organlarning gipoksiyasiga, ya’ni kislorod yetishmasligiga, metabolik mahsulotlarning to‘planishiga olib kelishi mumkin. Agar tromb qon tomirlarning 90 foizini blokirovka qilsa, u hujayralar va organlarning to‘yib oziqlanmasligi (ishemiya) va o‘limga (nekroz) sabab bo‘lishi mumkin. Bu o‘z navbatida qon tomirlari kasalliklariga, miokard infarktiga, qorin va retroperitoneal organlarning ishemiyasiga, ekstremitalarning gangrenasiga va odam o‘limiga olib keladi.

Tromboz o‘tkir yoki surunkali bo‘lishi mumkin. Shifokorlar trombozni davolash samaradorligining 50 foizini insonning turmush tarzi bilan bog‘lashadi. Qonning yopishqoqligi, uning turg‘unligi, qon tomirlari devorlarining holati ko‘p jihatdan bizning qanday yashashimiz va ishlashimizga, nima yeyishimizga va o‘z sog‘ligimizga qanchalik e’tiborliligimizga bog‘liq.

Nima uchun tromboz paydo bo‘ladi?

Kasallikning ikki turi mavjud — arterial, venoz tromboz va uning rivojlanishining uchta asosiy sababi bor.

1. Qon tomirlari devorining shikastlanishi. Yallig‘lanish, yuqumli kasalliklar, xolesterin blyashkalari hosil bo‘lishi, og‘ir yuk ko‘tarish, tug‘ruq paytida yuzaga kelishi mumkin.
2. Qon yopishqoqligining o‘zgarishi, qon ivish tizimining buzilishi yoki trombofiliya, giperkoagulyatsiya. Bu noto‘g‘ri ovqatlanishdan, gormonlar muvozanati, metabolik kasalliklar va ba’zi bir autoimmun kasalliklar, genetik moyillik tufayli yuzaga keladi.
3. Qonning turg‘unligi va qon oqimining sekinlashishi. Bu harakatsiz odamlarda, uzoq vaqt yotoqda yotadigan, avtomobil, samolyot, kompyuterda ko‘p o‘tirishdan rivojlanadi.

• Oyoqlaringizni chalishtirib o‘tirmang: bu holat qon aylanishiga xalaqit beradi.
• Kuniga bir necha marta oyoqlarni ko‘tarib turish kerak. Buning eng oson yo‘li — yotganingizda oyoq ostiga yostiq, buklangan adyol qo‘ying.
• Uzoq vaqt davomida harakatsiz bo‘lmang: kun davomida yotmang va kompyuterda yoki televizor qarshisida bir soatdan ko‘p o‘tirmang. Tanaffus qiling va 10-15 daqiqa davomida xona bo‘ylab sayr qiling yoki oyoqlaringiz uchun mashq qiling.

• Tanani siqib turadigan kiyimlarni kiymagan ma’qul. Tromboz paydo bo‘lishiga juda qattiq jinsi va ko‘ylaklar, ichki kiyimlar, korsetlar, iplar va kamarlarni kiyish ham sabab bo‘ladi.
• Ish va uy poyabzallari past poshnali bo‘lishi yoki umuman poshnasiz bo‘lishi kerak. Poshnali poyabzallarni iloji boricha kamroq kiyishga harakat qiling.
• Agar oyoqlaringizda varikoz kengayishi bo‘lsa, unda trombozning oldini olish uchun siqilgan maxsus paypoq kiyish kerak. Shifokor sizga siqilish darajasini tanlashda yordam beradi.

Asta-sekin o‘zingizni kontrastli dushga o‘rgating: navbati bilan issiq va sovuq suda yuvinish qon tomirlari devorlarini va tonusini mustahkamlaydi. Ammo ehtiyot bo‘ling: dastlab kichik harorat farqlaridan boshlashingiz kerak! Avval tana va oyoqlarga iliq suv quying, so‘ngra sovuqroq suv. Buni har kuni bajaring va harorat farqini oshirib, suv haroratini asta-sekin nazorat qiling.

Issiq vanna va bug‘xonalarga odatlanmang — bu varikoz tomirlari kasalliklariga, varikoz kengayishiga olib kelishi mumkin.

Agar o‘zingizda bir yoki bir nechta alomatlarni sezsangiz, darhol shifokorga murojaat qiling. Flebolog, flebolog-jarroh bu borada sizga yordam beradi.

Arterial trombozning o‘ziga xos belgilari:

• bir joyda paydo bo‘ladigan va pulsatsiyalanuvchi oqim kabi tarqaladigan kuchli og‘riq;
• oyoqlar uvishishi, sezgirligini yo‘qotish, qo‘l-oyoqlar haroratining pasayishi (qon quyqasi joylashgan joyiga qarab);
• agar qon quyqasi o‘pka arteriyasini to‘sib qo‘ysa, u holda odam ko‘krak qafasidagi siqilishni sezadi, yurak ritmi buziladi va nafas qisilishi paydo bo‘ladi;
• agar tromboz miya tomirini to‘sib qo‘ygan bo‘lsa, unda bosh aylanishi, nutqning buzilishi paydo bo‘ladi.

Vena trombozining belgilari:

• zararlangan tana qismida kuchli og‘riq;
• tromb bor qismdagi vena qalinlashadi va shishadi;
• o‘sha yerdagi teri rangi ko‘karadi;
• vena yuzasi shishib ketadi.

• oyoqlardagi og‘irlik;
• harakatning cheklanishi;
• trombga yaqin qismning shishishi;
• teri qizarishi, sezuvchanligining oshishi;
• darmonsizlik, zaiflik, titroq, isitma.

• og‘riq, shish va og‘irlik;
• son va oyoqning ichki tomoni bo‘ylab og‘riq;
• butun oyoqning yoki bir qismining shishishi;
• oyoq terisi rangpar va ko‘karib qoladi;
• zararlangan oyoq harorati sog‘lom oyoq haroratidan 1,5-2 daraja yuqori bo‘ladi.