Maydon tekis, to‘p esa yumaloq: Gretsiyaning Yevro—2004 dagi sensatsion chempionligini eslab

Xayoliy hikoya: unutiladigan o‘yin uslubi, yodda qoladigan g‘alaba.

2004-yil Gretsiya sporti o‘zgacha kechgan. Avgust oyining o‘rtalarida mamlakatda XXVII yozgi Olimpiada o‘yinlari o‘tkaziladi. To‘rt yillikning eng yirik musobaqasini o‘tkazish davlatga katta iqtisodiy zarar yetkazadi, shunga qaramay bu juda katta ahamiyat kasb etmasdi. Boisi mazkur musobaqaning mamlakatda o‘tkazilishining o‘ziyoq katta sharaf edi. Gretsiya aholisining kayfiyati ham o‘zgacha edi, boisi bir oy avval futbol bo‘yicha mamlakat milliy terma jamoasi Yevropada eng yaxshisiga aylangandi.

Musobaqa boshlanishidan avval Gretsiyaning imkoniyatlari past baholangan edi. Greklar g‘alaba qozonishidan ko‘ra Devid Bekhemning yangi Jeyms Bond bo‘lishi haqiqatga yaqinroq edi.

Jamoaning eng mashhur futbolchisi “Inter”da to‘p suradigan Giorgios Karagunis hamda “Roma”dan tashrif buyurgan Trayanos Dellas edi. Ammo ularning ahvoli ham klublariniki kabi havas qilarli darajada emasdi. Italiya futboli o‘sha paytda bir necha yillar davom etadigan inqiroz bilan yuzlashayotgandi. Qolgan futbolchilar mahalliy jamoa vakillari edi. Muvaffaqiyatga eng katta hissa qo‘shgan inson nemis “tulkisi” — Otto Rexagel edi. Va bu bekorga emas.

Gretsiyaning Yevro—2004 dagi g‘alabasi bilan “Lester”ning APLda chempion bo‘lishi — juda kam ro‘y beradigan holatlar. Portugaliya maydonlarida shunga o‘xshash voqea sodir bo‘lsa ham — bu Otto Rexagel qo‘l ostida bo‘ladi. 1996/97-yilgi mavsumda nemis mutaxassisi kamtarona “Kayzerslautern”ni boshqarardi. U boshchiligida jamoa ikkinchi Bundesligada g‘alaba qozongan. Keyingi mavsumda esa sobiq jamoasi “Bavariya”ni ortda qoldirib, chempionga aylandi. Nemis futboli bunga o‘xshash vaziyatni avval ko‘rmagandi.

Otto Rexagel greklar uchun ideal variant edi. U atrofidagilarni chetlab o‘tadigan mo‘jizalarga doim ishongan. Saralash o‘yinlarida Ukraina va Ispaniyani kichik hisobda mag‘lub etgan murabbiy futbol gigantlari bilan kurashish strategiyasiga ishongan edi. “1:0” hisobi tez orada Yevropa chempionatida mashhurlikka erishadi. Gretsiya Portugaliyadagi chempionatga: “Balki, nimadir o‘xshab qolar, aksincha bo‘lsa nima yo‘qotamiz?”, — degan o‘yda tashrif buyurgandi. Ishoning, bu juda katta impuls.

Ushbu impulsning boshlanishi kichik lavhalarga borib taqaladi. Karagunis tomonidan uzoqdan yo‘llangan zarbaning birinchi golga aylanishi Gretsiya terma jamoasining nima qilayotganiga ishonish uchun asos bo‘ladi. Otto Rexagel — kuchli taktik murabbiy, futbolchilarini raqib kuchiga qarshi ruhlantira oladigan mutaxassis. Bir qarashda hammasi oddiy edi: himoyani kuchaytirib, keyin hujum haqida o‘ylash. Buni amalga oshirish eng muhimi.

Guruh bosqichining birinchi turida Portugaliyani mag‘lub etgan greklar Ispaniya bilan durangga rozi bo‘ldi. Rossiyaga esa yutqazdi. Hujumkor vaziyatlari ispanlarnikidan yuqori bo‘lgan greklar ikkinchi o‘rinni egalladi va chorak finalda Fransiyaga qarshi o‘ynaydigan bo‘ldi. Fransuzlar 2003-yilgi Konfederatsiyalar Kubogini qo‘lga kiritib musobaqaga kelgan edi. Tyerri Anri, Rober Pires va Silven Viltor — yengilmas “Arsenal”ning yetakchi futbolchilari, Zinedin Zidan esa raqib himoyachilari uchun xavfli futbolchi edi. Otto Rexagel raqibning kuchli hujum dueti: Tyerri Anri va David Trezegeni yaxshiroq qo‘riqlashni maqsad qildi. Greklar iloji boricha chuqurroq o‘ynashga urinardi. Fransiya 1:0 hisobida mag‘lubiyatga uchradi.

Chexiyaga qarshi yarim finalda ham bu takrorlandi. Raqib futbolchisi Pavel Nedvedning darajasi grek himoyachilari uni yopishiga yo‘l qo‘ymasdi. 105-daqiqada Trayanos Dellasning yagona goli greklarga g‘alaba taqdim etdi. Finalda bir narsa muxlislarni hayratga soldi: to‘rtta futbolchidan iborat himoya chizig‘i. Boshqa jihatlar bo‘yicha Rixagel shogirdlari avvalgi o‘yinlardagi uslubda harakat qilardi. Finalning yulduzi Angelos Xaristeas bo‘ldi. Ikkinchi bo‘lim boshida burchakdan yetkazilgan to‘pni portugaliyaliklar darvozasiga joylab millat qahramoniga aylandi.

Otto Rexagelning Yevro—2004 dagi raqiblarni birin-ketin tuzoqqa tushirgan taktikasi keyinchalik ishlamadi. Zamonaviy futbol yanada hujumkorroq ko‘rinish oldi. Chuqur himoyaviy o‘ynaydigan jamoalar muvaffaqiyatsizlikka uchray boshladi. Portugaliya maydonlaridagi muvaffaqiyatdan keyin murabbiyni omadsizliklar kutardi. Raqiblar uning o‘yin uslubini o‘rganib oldi. 2012-yilda Otto “Herta” bosh murabbiyiga aylandi. Jamoa quyi divizionga tushib ketgach, Rexagel boshqa murabbiylik qilmadi.

Bu kabi voqealar futbolda juda kam ro‘y beradi. Bunday holatlar maydonda hamma tengligini eslatib turadi. Gretsiyaning Yevro—2004 dagi g‘alabasi barcha jamoalarda imkoniyat mavjud ekanligini yana bir bor eslatib qo‘ydi. Hozirda buni uddalash qiyin bo‘lsa ham, iloji bor narsa ekanligini barcha biladi.