Майдон текис, тўп эса юмалоқ: Грециянинг Евро—2004 даги сенсацион чемпионлигини эслаб

Хаёлий ҳикоя: унутиладиган ўйин услуби, ёдда қоладиган ғалаба.

2004 йил Греция спорти ўзгача кечган. Август ойининг ўрталарида мамлакатда XXVII ёзги Олимпиада ўйинлари ўтказилади. Тўрт йилликнинг энг йирик мусобақасини ўтказиш давлатга катта иқтисодий зарар етказади, шунга қарамай бу жуда катта аҳамият касб этмасди. Боиси мазкур мусобақанинг мамлакатда ўтказилишининг ўзиёқ катта шараф эди. Греция аҳолисининг кайфияти ҳам ўзгача эди, боиси бир ой аввал футбол бўйича мамлакат миллий терма жамоаси Европада энг яхшисига айланганди.

Мусобақа бошланишидан аввал Грециянинг имкониятлари паст баҳоланган эди. Греклар ғалаба қозонишидан кўра Дэвид Бекҳэмнинг янги Жеймс Бонд бўлиши ҳақиқатга яқинроқ эди.

Жамоанинг энг машҳур футболчиси «Интер»да тўп сурадиган Гиоргиос Карагунис ҳамда «Рома»дан ташриф буюрган Траянос Деллас эди. Аммо уларнинг аҳволи ҳам клублариники каби ҳавас қиларли даражада эмасди. Италия футболи ўша пайтда бир неча йиллар давом этадиган инқироз билан юзлашаётганди. Қолган футболчилар маҳаллий жамоа вакиллари эди. Муваффақиятга энг катта ҳисса қўшган инсон немис «тулкиси» — Отто Рехагел эди. Ва бу бекорга эмас.

Грециянинг Евро—2004 даги ғалабаси билан «Лестер»нинг АПЛда чемпион бўлиши — жуда кам рўй берадиган ҳолатлар. Португалия майдонларида шунга ўхшаш воқеа содир бўлса ҳам — бу Отто Рехагел қўл остида бўлади. 1996/97 йилги мавсумда немис мутахассиси камтарона «Кайзерслаутерн»ни бошқарарди. У бошчилигида жамоа иккинчи Бундеслигада ғалаба қозонган. Кейинги мавсумда эса собиқ жамоаси «Бавария»ни ортда қолдириб, чемпионга айланди. Немис футболи бунга ўхшаш вазиятни аввал кўрмаганди.

Отто Рехагел греклар учун идеал вариант эди. У атрофидагиларни четлаб ўтадиган мўъжизаларга доим ишонган. Саралаш ўйинларида Украина ва Испанияни кичик ҳисобда мағлуб этган мураббий футбол гигантлари билан курашиш стратегиясига ишонган эди. «1:0» ҳисоби тез орада Европа чемпионатида машҳурликка эришади. Греция Португалиядаги чемпионатга: «Балки, нимадир ўхшаб қолар, аксинча бўлса нима йўқотамиз?», — деган ўйда ташриф буюрганди. Ишонинг, бу жуда катта импулс.

Ушбу импулснинг бошланиши кичик лавҳаларга бориб тақалади. Карагунис томонидан узоқдан йўлланган зарбанинг биринчи голга айланиши Греция терма жамоасининг нима қилаётганига ишониш учун асос бўлади. Отто Рехагел — кучли тактик мураббий, футболчиларини рақиб кучига қарши руҳлантира оладиган мутахассис. Бир қарашда ҳаммаси оддий эди: ҳимояни кучайтириб, кейин ҳужум ҳақида ўйлаш. Буни амалга ошириш энг муҳими.

Гуруҳ босқичининг биринчи турида Португалияни мағлуб этган греклар Испания билан дурангга рози бўлди. Россияга эса ютқазди. Ҳужумкор вазиятлари испанларникидан юқори бўлган греклар иккинчи ўринни эгаллади ва чорак финалда Францияга қарши ўйнайдиган бўлди. Французлар 2003 йилги Конфедерациялар Кубогини қўлга киритиб мусобақага келган эди. Тьерри Анри, Робер Пирес ва Силвен Вилтор — енгилмас «Арсенал»нинг етакчи футболчилари, Зинедин Зидан эса рақиб ҳимоячилари учун хавфли футболчи эди. Отто Рехагел рақибнинг кучли ҳужум дуэти: Тьерри Анри ва Давид Трезегени яхшироқ қўриқлашни мақсад қилди. Греклар иложи борича чуқурроқ ўйнашга уринарди. Франция 1:0 ҳисобида мағлубиятга учради.

Чехияга қарши ярим финалда ҳам бу такрорланди. Рақиб футболчиси Павел Недведнинг даражаси грек ҳимоячилари уни ёпишига йўл қўймасди. 105-дақиқада Траянос Делласнинг ягона голи грекларга ғалаба тақдим этди. Финалда бир нарса мухлисларни ҳайратга солди: тўртта футболчидан иборат ҳимоя чизиғи. Бошқа жиҳатлар бўйича Рихагел шогирдлари аввалги ўйинлардаги услубда ҳаракат қиларди. Финалнинг юлдузи Ангелос Харистеас бўлди. Иккинчи бўлим бошида бурчакдан етказилган тўпни португалияликлар дарвозасига жойлаб миллат қаҳрамонига айланди.

Отто Рехагелнинг Евро—2004 даги рақибларни бирин-кетин тузоққа туширган тактикаси кейинчалик ишламади. Замонавий футбол янада ҳужумкорроқ кўриниш олди. Чуқур ҳимоявий ўйнайдиган жамоалар муваффақиятсизликка учрай бошлади. Португалия майдонларидаги муваффақиятдан кейин мураббийни омадсизликлар кутарди. Рақиблар унинг ўйин услубини ўрганиб олди. 2012 йилда Отто «Ҳерта» бош мураббийига айланди. Жамоа қуйи дивизионга тушиб кетгач, Рехагел бошқа мураббийлик қилмади.

Бу каби воқеалар футболда жуда кам рўй беради. Бундай ҳолатлар майдонда ҳамма тенглигини эслатиб туради. Грециянинг Евро—2004 даги ғалабаси барча жамоаларда имконият мавжуд эканлигини яна бир бор эслатиб қўйди. Ҳозирда буни уддалаш қийин бўлса ҳам, иложи бор нарса эканлигини барча билади.