So‘nggi yillarda o‘tkazilgan pediatriya va endokrinologiya sohasidagi kuzatuvlarga ko‘ra, bolalarda balog‘atga yetish yoshi sezilarli darajada ilgarilamoqda. Bu jarayon o‘rtacha yarim asr avvalgiga nisbatan deyarli bir yilga erta sodir bo‘lmoqda. Soha mutaxassislarining fikricha, bunday demografik va biologik o‘zgarishlarda atrof-muhit ta’siri, ijtimoiy hayot tarzi va ayniqsa, oziq-ovqat mahsulotlarining tarkibi muhim rol o‘ynamoqda.
San Fransiskoda o‘tkazilgan endokrinologlar anjumanida bolalar orasida kuzatilayotgan erta balog‘atga yetish holatlarining asosiy sabablaridan biri muhokama qilindi. Olimlar bunday o‘zgarishlarga oziq-ovqat mahsulotlariga qo‘shilayotgan shirin ta’m beruvchi moddalar sabab bo‘layotganini aniqlashgan. Ayniqsa quyidagi moddalarning bolalar organizmiga ta’siri kuchli ekanligi isbotlangan:
- aspartam (E951)
- sukraloza (E955)
- glitsirrizin
- atsesulfam kaliy
- qo‘shimcha shakar moddasi.
Ba’zi shirin ta’m beruvchi moddalar erta balog‘atga yetish xavfini sezilarli darajada oshiradi. Ayniqsa, genetik jihatdan moyilligi bor bolalar bunga ko‘proq duchor bo‘ladi.
Ushbu xulosalar 1 400 dan ortiq o‘smir ishtirokida o‘tkazilgan keng qamrovli tadqiqotlar asosida tasdiqlangan. Tajriba ishtirokchilarining har uchinchisida erta balog‘atga yetish holati aniqlangan. Xususan, sukraloza moddasi o‘g‘il bolalar uchun erta balog‘at xavfini kuchaytirishi, glitsirrizin, sukraloza va qo‘shimcha shakar qiz bolalarga ko‘proq ta’sir qilishi qayd etilgan.
Albatta, har bir bola o‘ziga xos ko‘rinishga ega bo‘lib, uni qanday bo‘lsa, shundayligicha qabul qilish har bir ota-ona uchun muhim. Biroq tadqiqotlar shuni ko‘rsatmoqdaki, erta balog‘at psixologik rivojlanishda ham ma’lum xavflarni keltirib chiqaradi. Bu esa bolaning keyinchalik sekinroq o‘sishiga, o‘ziga bo‘lgan ishonchining kamayishiga va hattoki yoshligidanoq zararli odatlar yoki giyohvand moddalarga qiziqishga olib kelishi mumkin.
Bundan tashqari, erta balog‘atga yetgan qizlarda kelajakda yurak-qon tomir kasalliklari, insult va qandli diabetga chalinish xavfi yuqoriligi ham aniqlangan.
Shu sababli, bolalar ratsionini nazorat qilish, ularning gazli ichimliklar, shirinlik mahsulotlari va sun’iy qo‘shimchalarga to‘la ovqatlarni iste’mol qilishini cheklash hamda sog‘lom turmush tarziga rioya qilishga o‘rgatish lozim.
Izoh (0)