Plato ta’siri: Vazn ortishda davom etsa, nima qilish kerak?

Doimiy ravishda sport bilan shug‘ullanish, parhez hamda to‘g‘ri ovqatlanishdan keyin ham tarozilar o‘jarlik bilan har kuni bir xil ko‘rsatkichni namoyish qilishi mumkin. Plato ta’siri deb vazn keskin ortishini va kilogramm kamayishi to‘xtashini diyetologlar shunday ataydi.

Tana moslashdi

Agar inson juda kuchli parhezlarni tanlagan bo‘lsa, mahsulotlarning yarmini menyudan chiqarib tashlasa, haftaning 7 kunini sport zalida o‘tkazsa ham, ehtimol, organizm metabolizmi past kaloriya tarkibiga o‘rganib qolgan bo‘lishi mumkin. Endilikda u og‘ir sharoitlarga moslashgan bo‘lib,  endilikda har bir grammni ham qattiq tejaydi.

Og‘irlikni yo‘qotish darajasi

Vaznni ochlik bilan emas, sog‘lom va muvozanatli parhez bilan kamaytirish ideal hisoblanadi. Buning uchun badan massasi indekslari qancha ekanligini hisoblash zarur. Og‘irlikni yo‘qotish haftasiga 0,5-1 kg deb hisoblanadi. Bu tanadagi yog‘ tufayli vazn yo‘qotishni ko‘rsatadigan sog‘lom ko‘rsatkichdir.

Badan massasi indeksi (BMI)  – ushbu jadval orqali insonlar o‘zidagi ortiqcha vaznni hisoblab, necha kilogrammga ozishi mumkinligini bilib olishi mumkin.

Ortiqcha vazn – BMI – 30: 0,9-1,4 kgO‘rtacha vazn – BMI – 25-29,9: 0,5-0,7 kgGavdali odamlar – BMI – 18.5-24.9: 0,2-0,5 kgOzg‘in odamlar – BMI – 18.4: 0,1-0,2 kg

Agar  vazn ortiqcha bo‘lsa, uni yo‘qotishda dastlab kilogrammlar tezroq kamayadi va keyinchalik ozish jarayoni sekinlashadi. Masalan, 70 kilogrammlik inson 55 yoshda va 50 kilogramm bo‘lishga intiladi. Vazn esa juda sekin, haftasiga 200 grammdan kamayadi. Va bu me’yoriy holatdir.

Shuningdek, parhez kunlari boshlanishidan bir hafta oldin tanadagi suv saqlanib qoladi. Aynan shu vaqtda tarozida qo‘shimcha kilogramm ko‘rinishi mumkin. Albatta, bu yog‘ emas, balki suv. Ba’zida vazn ortishi 3 kilogrammgacha bo‘lishi ham mumkin. Faqat parhezni kuzatib borish va muntazam ravishda mashq qilish darkor. Shuni ham unutmaslik kerakki, yog‘lar eriyotgan vaqtda buyrak va jigar ko‘proq zo‘riqadi. Shu sababli suyuqlikni hujayralarda ushlab turishi mumkin.

Yetarlicha uxlay olmaslik

Yetarlicha uxlay olmaslik, vaqti-vaqti bilan bezovtalanish tanada kortizol stress gormonini ortganidan darak beradi. Bunday holatda tanada suyuqlik saqlanib qoladi. Bundan tashqari, uyquning yetishmasligi ishtahaning kuchayishiga olib keladi. Bu vaqtda organizm yuqori kaloriyali, shirin ovqatlarni talab qiladi.

Shuning uchun, yaxshi uyqu vazn yo‘qotish paytida muhim ahamiyatga ega.  Stress va uyquning yetishmasligi vazn yo‘qotishni to‘xtata olishini bilib, kun tartibini qayta ko‘rib chiqish va yarim tundan oldin yotishga o‘rganish lozim. Kun davomida umumiy stressni kamaytirish tavsiya etiladi.

Vazn yo‘qotishni nimadan boshlash kerak?

Plato ta’siri vazn yo‘qotishni boshlash uchun aniq sabab emas. Sabablarini tahlil qilgandan so‘ng, diyetani, mashg‘ulot rejimini va vazn yo‘qotishga yondashishni o‘zgartirishni boshlash kerak.

Zig-zag usuli

Vazn tashlashda ovqat iloji boricha har xil bo‘lishi kerak. Aga turli xil mahsulotlardan shikoyat qilinmasa, “zig-zag” usuli yordamida haftada 1-2 kun davomida vaznni tartibga keltirish mumkin. Masalan, menyuda odatdagi kaloriya miqdori kuniga 1600 kkal. Kkun davomida kaloriyai 800-900 kkalgacha kamaytiriladi. Ertasi kuni odatdagi kaloriya tarkibiga muvofiq ovqatlaniladi. Boshqa bir kun ichida kaloriya miqdori 2300 kkalgacha oshiriladi. Va ushbu sikl bir necha marotaba takrorlanadi.

Oziq-ovqat kundaligi

Dasturdan so‘ng ma’lum vaqt charchoq kuzatiladi, ovqatlanish ustidan nazorat susayadi. Qoidalarni buzish va ovqatlanishda xatolarga yo‘l qo‘yish ehtimoli katta. Kun davomida nima iste’mol qilinganini yozib, oziq-ovqat kundaligini tuzish kerak. Bir necha kundan so‘ng parhezda nima ortiqcha bo‘lganligi tahlil qilinadi.

Kletchatka

O‘ta ochlik tufayli ortiqcha ovqatlanish ham mumkin. Ratsionga kletchatka qo‘shilsa, u oshqozonda uzoqroq turadi va to‘qlik hissini beradi. Bundan tashqari, kletchatka ovqat hazm qilish traktining faoliyatini yaxshilashga yordam beradi. Bu esa ozishga harakat qilganlar uchun ayni muddao. Kletchatka ko‘proq yasmiq, qora loviya, avokado, sabzavot va mevalarda uchraydi.

Mashg‘ulotlar intensivligi

Ko‘p narsa yaxshi degani emas. Mashg‘ulotlarga oqilona yondashish kerak, ammo tana energiya tejashga harakat qila boshlaydi: kaloriyalar sekinroq sarflanadi, mushaklar o‘smaydi, yog‘ erimaydi. Har kuni yugurishdan ko‘ra haftasiga 2 ta to‘liq aerobik mashq bajarish yaxshiroqdir. Dam olish ham vazn kamaytirishda juda muhimdir.