O‘zbekistonga amalga oshirilgan pul o‘tkazmalari nafaqat 2019-yilning mos davriga nisbatan qayta tiklandi, balki alohida oy hisobi bo‘yicha undan o‘tib ketdi. Bu haqda Markaziy bank tomonidan taqdim etilgan ma’lumotlarga tayanib, Spot xabar berdi.
Xususan, sentabr oyida mamlakatga 600 million dollardan ortiq pul yuborilgan, o‘tgan yilning mos davrida esa ushbu ko‘rsatkich 590 million atrofida:
Grafikdan ko‘rish mumkinki, 2020-yildagi hajmlar mart oyigacha — pandemiya boshlanguniga qadar 2019-yildagi ko‘rsatkichlardan yuqori bo‘lgan va shundan so‘ng prognozlarga ko‘ra, mamlakatga keladigan valyuta oqimi kamaygan. Vaziyat iyundan boshlab o‘zgarishni boshlagan.
Shunga qaramay, 2020-yil o‘tgan yilgiga nisbatan 175 million dollarga yoki 3,9 foizga ortda qolmoqda. Markaziy bank prognozlariga ko‘ra, yil oxiriga borib transchegaraviy o‘tkazmalar hajmi 5,5-5,6 milliard dollarga yetadi. Bu 2019-yilga nisbatan 6-8 foizga kam demak.
Nima uchun pul o‘tkazmalari muhim ahamiyatga ega?
Rossiyadagi muhojirlarning pul o‘tkazmalari — mamlakatga valyuta kirishining asosiy kanallaridan biri hisoblanadi. Ushbu omil bilvosita hayotning barcha boshqa sohalariga ta’sir ko‘rsatadi — aholining to‘lov qobiliyati, tovar va xizmatlarga bo‘lgan ehtiyojidan tortib davlat budjeti va mamlakatdagi qashshoqlik darajasigacha.
Pandemiya boshida xalqaro tashkilotlar O‘zbekiston kabi rivojlanayotgan davlatlar uchun mehnat migratsiyasi asosiy risklardan biri ekanligini ma’lum qilgandi.
Masalan, Jahon banki ushbu ko‘rsatkich 20 foizga qisqarishini prognoz qilgan. Bank tahlilchilarining taxmini bo‘yicha, Rossiyadan keladigan pul o‘tkazmalariga bo‘lgan bog‘liqlik mamlakat iqtisodiyotga tashqi shoklarning salbiy ta’sirini kuchaytiradi. Xalqaro valyuta jamg‘armasi ushbu fonda O‘zbekistondagi ishsizlik darajasi 8,9 foizdan 16,5 foizga ko‘tarilishi prognoz qilgan.
O‘zbekiston Rossiyadagi mehnat muhojirlari soni bo‘yicha an’anaviy ravishda yetakchi bo‘lib kelmoqda — har yili 2 milliondan ortiq o‘zbekistonlik Rossiyaga ishlash maqsadida boradi, bunda noqonuniy boradiganlar hisobga olinmagan.
Pul o‘tkazmalari — O‘zbekistondagi oilalarning muhim hayot manbai. Har yili u aholining asosiy birlamchi va ikkilamchi daromadiga aylanmoqda. Bu kabi mehnat muhojirlarining o‘zlari ham aytgan bo‘lib, ular tezroq chegaralar ochilishi va Rossiyaga ketishni kutmoqda.
Pullar qayerdan keladi?
Xalqaro tashkilotlar bir tomondan yetkazib beruvchi mamlakatlardagi vaziyat yomonlashishini prognoz qilgan bo‘lsa, ikkinchi tomondan Rossiyaga o‘xshash davlatlarda jinoyatchilik ortishini taxmin qilgan. Tahlilchilarning ta’kidlashicha, chegaralar yopiq bo‘lgan holatda muhojirlar o‘z vataniga qayta olmaydi, ishsiz qolgani sabab pul yubora olmaydi.
“Kommersant” nashrining yozishicha, yig‘ib qo‘ygan mablag‘lari hisobiga Rossiyada qolgan muhojirlar endilikda pandemiyadan oldingi sharoitdan ko‘ra yaxshiroq holatda:
“Karantin bekor qilingandan so‘ng, muhojirlar mehnatiga bo‘lgan talab iqtisodiyotning bunday shok holatidan keyingi jonlanish sur’atiga mos ravishda tiklanmoqda. Yangi kelayotgan oqimlar yo‘qligi, Moskva va Moskva viloyatida ularga bo‘lgan talab taklifdan ko‘proq bo‘lgani sabab muhojirlar o‘zlari uchun yaxshiroq sharoit va pul to‘lanadigan ish joyini tanlashga urinmoqda”, — deydi Demografiya instituti direktori o‘rinbosari Mixail Denisenko.
Natijada aniqlanishicha, muhojirlarning kamayishi Rossiyadagi taksichilar va kuryerlar tanqisligini yuzaga keltirgan. Muhojirlarni yollashning asosiy foydasi — maosh to‘lashda tejab qolish. Shu sababli hozirgi sharoitda talab yuqori va hali shunday davom etishi kutilmoqda.
Avvalroq Markaziy banki raisi Mamarizo Nurmurotov rubl kursining tushishi O‘zbekiston iqtisodiyotiga qanday ta’sir ko‘rsatishiga izoh bergandi.
Izoh (0)