Andijonlik fuqaroning IIB xodimlari tomonidan kaltaklangani ortidan Ombudsman va Akmal Saidov o‘rtasida bahs yuzaga keldi

Andijon shahar ichki ishlar organlari xodimlari tomonidan fuqaro A.A.ning kaltaklangani natijasida vafot etishi ortidan Inson huquqlari bo‘yicha Milliy markaz direktori Almal Saidov Oliy Majlisning Inson huquqlari bo‘yicha vakili Ombudsmanning mintaqaviy vakiliga nisbatan tanqidiy fikrlar bildirgan. Ombudsman o‘z navbatida Akmal Saidovning tanqidiga javob qaytardi.

“Kun.uz”ning yozishicha, 25-iyun kuni Xalqaro press-klub sessiyasida Inson huquqlari bo‘yicha Milliy markaz direktori Akmal Saidov bu kabi holatlarga reaksiya qilish Ombudsmanning birinchi darajali majburiyati ekanini ta’kidlagan.

“Inson huquqlari bo‘yicha Milliy markaz xodimi viloyat prokurori, Ichki ishlar boshqarmasi boshlig‘i bilan uchrashishi uchun xat yozdim. Men bu bo‘yicha hamma gapni ayta olmayman, chunki hali ish yakunlanmagan. Men berilgan javobdan qoniqmadim. Markaz murojaatidan keyin O‘zbekiston Respublikasi bosh prokurori bu ishni o‘z nazoratiga oldi va bu ish hozir respublika tergov organlari darajasida olib borilyapti.

Ombudsmanning mintaqaviy vakilining javobi mening qalbimni xira qildi. Xodimim unga ‘Siz bu yerdasiz, siz viloyat vakilisiz’ deganida u ‘Menga marhumning oila a’zolaridan hech kim javob bermadi’ debdi. Bu qanday javob? Men bu kabi holatlarga reaksiya qilish Ombudsmanning birinchi darajali majburiyati deb hisoblayman”, — deb ta’kidlagan Inson huquqlari bo‘yicha Milliy markaz direktori Akmal Saidov.

Oliy Majlisning Inson huquqlari bo‘yicha vakili Ombudsman matbuot xizmatining xabar berishicha, ushbu salbiy holat vujudga kelishiga sabab bo‘lgan shart-sharoitlarni o‘rganish va kelgusida bu kabi salbiy holatlarning oldini olish maqsadida Ombudsmanning mintaqaviy vakili, O‘zbekiston inson huquqlari “Ezgulik” jamiyati hamda “Yuksalish” umummilliy harakatining Andijon viloyati bo‘yicha vakillari ishtirokidagi ekspert guruhi Andijon viloyatida joylashgan bir qator ichki ishlar bo‘limlari, shaxslar ushlab turilgan, o‘z erki bilan chiqib keta olmaydigan joylar va tergov hibsxonasida joriy yilning 22—23-iyun kunlari monitoring o‘tkazgan.

Ta’kidlanishicha, monitoring davomida o‘rganilgan obyektlarda ehtiyot chorasi sifatida qamoq qo‘llanilgan yoki vaqtincha ushlab turilgan shaxslar uchun yaratilgan sharoitlar hamda ularga nisbatan qiynoqqa solish va boshqa shafqatsiz, g‘ayriinsoniy yoki qadr-qimmatni kamsituvchi muomala hamda jazo turlari qo‘llanilishining oldini olish uchun ko‘rilayotgan chora-tadbirlar o‘rganilgan.

Qayd etilishicha, monitoring jarayonida ekspert guruhi a’zolari marhum A.A. yashab kelgan xonadonga tashrif buyurdi va uning yaqin qarindoshlariga hamdardlik bildirdi. Tashrif jarayonida Ombudsman xodimlariga marhum A.A.ning singlisi M.Ibragimova jinoyat sodir etgan ichki ishlar xodimlariga nisbatan qonuniy chora ko‘rishni so‘rab murojaat qilgan.

“Bu haqda biz batafsil ma’lumot bermoqchi edik. Ammo bugun Xalqaro press-klubning navbatdagi sessiyasida Inson huquqlari bo‘yicha Milliy markaz direktori, akademik A.Saidov o‘z chiqishida Ombudsmanning mintaqaviy vakiliga tanqidiy fikrlar bildirdi”, — deyiladi Ombudsman idorasi xabarida.

Ma’lum qilinishicha, marhum A.A. ichki ishlar organlari xodimlari tomonidan yetkazilgan tan jarohati natijasida vafot etganligi haqida internet nashrlarida xabar tarqagach, ushbu holat Oliy Majlisining Inson huquqlari bo‘yicha vakili tomonidan o‘rganilib, alohida nazoratga olindi va 14-iyun kuni Ombudsman tomonidan munosabat va marhumning oila a’zolariga hamdarlik bildirilgan.

“Qolaversa, vakil tomonidan ushbu salbiy holat yuzasidan ‘Gazeta.uz’ hamda UzReport va ‘O‘zbekiston 24’ jurnalistlariga intervyu berildi. Bu paytda Inson huquqlari bo‘yicha Milliy markaz jim edi (saytlarda berilgan munosabatlar sanasidan bilish mumkin). Buning uchun, avvalo, jurnalistlar, internet nashrlari va blogerlardan minnatdor bo‘lishimiz kerak. Davlat rahbarining irodasi bilan mamlakatimizda bugun so‘z va fikr erkinligi qaror topdi. Bu esa inson huquqlarini himoya qilishdagi O‘zbekistonning eng katta yutug‘idir”, — deyiladi Ombudsman xabarida.

Ta’kidlanishicha, Ombudsmanning mintaqaviy vakillari hamon jamoatchilik asosida maosh olmasdan faoliyat olib boradi va ular o‘z ishxonalariga ega emas. Bu haqda vakil bir necha yillardan buyon parlament palatalariga murojaat qilib keladi. Bundan tashqari vakil kotibiyati o‘z binosiga ega emas, u Toshkent metropoliten binosida ijarada faoliyat olib boradi.

Eslatib o‘tamiz, 2020-yil 13-iyunda Andijonda qiynoqqa solingan fuqaro vafoti sabab 3 nafar IIB xodimi hibsga olingan, voqea 30-mayda Andijon shahar Salohiyat ko‘chasida yashovchi fuqaro A.A. tan jarohatlari bilan kasalxonaga olib kelinishidan boshlangan. Fuqaro 11-iyunda vafot etgan. 14-iyun kuni Andijon viloyati Andijon shahar bo‘yicha ichki ishlar organlari (IIO) faoliyatini muvofiqlashtirish boshqarmasi (FMB) boshlig‘i podpolkovnik Sodiq Usmonov mazkur voqea sabab ishdan olindi. Keyinroq IIBda besh kishi ishdan olingani va 19 kishi jazolangani ma’lum qilindi.

Inson huquqlari bo‘yicha Milliy markaz Andijonda fuqaroning IIB tomonidan qiynoqqa solinganini qat’iy qoraladi. Oliy Majlis Qonunchilik palatasi spikeri o‘rinbosari, “Adolat” SDP siyosiy kengashi raisi Narimon Umarov bir fuqaroni qiynoqqa solib, uning o‘limiga sabab bo‘lgan Andijon shahar IIB xodimlari harakatiga munosabat bildirib, Andijon shahar IIB xodimlarining noo‘rin munosabati asnosida kasb sha’ni oyoqosti qilingani, bir inson eng oliy huquqi bo‘lgan yashash ne’matidan mosuvo bo‘lgani, shu bilan birga, mamlakat rahbariyati va aholi tomonidan davlatning xalqaro imijini yaxshilash uchun qilinayotgan ko‘p sonli harakatlarga putur yetganini ta’kidladi.

Oliy Majlis Qonunchilik palatasi deputati Qodir Jo‘rayev ushbu vaziyat bo‘yicha fikr-mulohazalarini bildirib, IIV rahbariyati marhum yigitning oilasidan loaqal bir og‘iz kechirim so‘rab qo‘yishi kerakligini aytgan.