Андижонлик фуқаронинг ИИБ ходимлари томонидан калтаклангани ортидан Омбудсман ва Акмал Саидов ўртасида баҳс юзага келди

Андижон шаҳар ички ишлар органлари ходимлари томонидан фуқаро А.А.нинг калтаклангани натижасида вафот этиши ортидан Инсон ҳуқуқлари бўйича Миллий марказ директори Алмал Саидов Олий Мажлиснинг Инсон ҳуқуқлари бўйича вакили Омбудсманнинг минтақавий вакилига нисбатан танқидий фикрлар билдирган. Омбудсман ўз навбатида Акмал Саидовнинг танқидига жавоб қайтарди.

«Kun.uz»нинг ёзишича, 25 июнь куни Халқаро пресс-клуб сессиясида Инсон ҳуқуқлари бўйича Миллий марказ директори Акмал Саидов бу каби ҳолатларга реакция қилиш Омбудсманнинг биринчи даражали мажбурияти эканини таъкидлаган.

«Инсон ҳуқуқлари бўйича Миллий марказ ходими вилоят прокурори, Ички ишлар бошқармаси бошлиғи билан учрашиши учун хат ёздим. Мен бу бўйича ҳамма гапни айта олмайман, чунки ҳали иш якунланмаган. Мен берилган жавобдан қониқмадим. Марказ мурожаатидан кейин Ўзбекистон Республикаси бош прокурори бу ишни ўз назоратига олди ва бу иш ҳозир республика тергов органлари даражасида олиб бориляпти.

Омбудсманнинг минтақавий вакилининг жавоби менинг қалбимни хира қилди. Ходимим унга ‘Сиз бу ердасиз, сиз вилоят вакилисиз’ деганида у ‘Менга марҳумнинг оила аъзоларидан ҳеч ким жавоб бермади’ дебди. Бу қандай жавоб? Мен бу каби ҳолатларга реакция қилиш Омбудсманнинг биринчи даражали мажбурияти деб ҳисоблайман», — деб таъкидлаган Инсон ҳуқуқлари бўйича Миллий марказ директори Акмал Саидов.

Олий Мажлиснинг Инсон ҳуқуқлари бўйича вакили Омбудсман матбуот хизматининг хабар беришича, ушбу салбий ҳолат вужудга келишига сабаб бўлган шарт-шароитларни ўрганиш ва келгусида бу каби салбий ҳолатларнинг олдини олиш мақсадида Омбудсманнинг минтақавий вакили, Ўзбекистон инсон ҳуқуқлари «Эзгулик» жамияти ҳамда «Юксалиш» умуммиллий ҳаракатининг Андижон вилояти бўйича вакиллари иштирокидаги эксперт гуруҳи Андижон вилоятида жойлашган бир қатор ички ишлар бўлимлари, шахслар ушлаб турилган, ўз эрки билан чиқиб кета олмайдиган жойлар ва тергов ҳибсхонасида жорий йилнинг 22—23 июнь кунлари мониторинг ўтказган.

Таъкидланишича, мониторинг давомида ўрганилган объектларда эҳтиёт чораси сифатида қамоқ қўлланилган ёки вақтинча ушлаб турилган шахслар учун яратилган шароитлар ҳамда уларга нисбатан қийноққа солиш ва бошқа шафқатсиз, ғайриинсоний ёки қадр-қимматни камситувчи муомала ҳамда жазо турлари қўлланилишининг олдини олиш учун кўрилаётган чора-тадбирлар ўрганилган.

Қайд этилишича, мониторинг жараёнида эксперт гуруҳи аъзолари марҳум А.А. яшаб келган хонадонга ташриф буюрди ва унинг яқин қариндошларига ҳамдардлик билдирди. Ташриф жараёнида Омбудсман ходимларига марҳум А.А.нинг синглиси М.Ибрагимова жиноят содир этган ички ишлар ходимларига нисбатан қонуний чора кўришни сўраб мурожаат қилган.

«Бу ҳақда биз батафсил маълумот бермоқчи эдик. Аммо бугун Халқаро пресс-клубнинг навбатдаги сессиясида Инсон ҳуқуқлари бўйича Миллий марказ директори, академик А.Саидов ўз чиқишида Омбудсманнинг минтақавий вакилига танқидий фикрлар билдирди», — дейилади Омбудсман идораси хабарида.

Маълум қилинишича, марҳум А.А. ички ишлар органлари ходимлари томонидан етказилган тан жароҳати натижасида вафот этганлиги ҳақида интернет нашрларида хабар тарқагач, ушбу ҳолат Олий Мажлисининг Инсон ҳуқуқлари бўйича вакили томонидан ўрганилиб, алоҳида назоратга олинди ва 14 июнь куни Омбудсман томонидан муносабат ва марҳумнинг оила аъзоларига ҳамдарлик билдирилган.

«Қолаверса, вакил томонидан ушбу салбий ҳолат юзасидан ‘Gazeta.uz’ ҳамда UzReport ва ‘Ўзбекистон 24’ журналистларига интервью берилди. Бу пайтда Инсон ҳуқуқлари бўйича Миллий марказ жим эди (сайтларда берилган муносабатлар санасидан билиш мумкин). Бунинг учун, аввало, журналистлар, интернет нашрлари ва блогерлардан миннатдор бўлишимиз керак. Давлат раҳбарининг иродаси билан мамлакатимизда бугун сўз ва фикр эркинлиги қарор топди. Бу эса инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилишдаги Ўзбекистоннинг энг катта ютуғидир», — дейилади Омбудсман хабарида.

Таъкидланишича, Омбудсманнинг минтақавий вакиллари ҳамон жамоатчилик асосида маош олмасдан фаолият олиб боради ва улар ўз ишхоналарига эга эмас. Бу ҳақда вакил бир неча йиллардан буён парламент палаталарига мурожаат қилиб келади. Бундан ташқари вакил котибияти ўз биносига эга эмас, у Тошкент метрополитен биносида ижарада фаолият олиб боради.

Эслатиб ўтамиз, 2020 йил 13 июнда Андижонда қийноққа солинган фуқаро вафоти сабаб 3 нафар ИИБ ходими ҳибсга олинган, воқеа 30 майда Андижон шаҳар Салоҳият кўчасида яшовчи фуқаро А.А. тан жароҳатлари билан касалхонага олиб келинишидан бошланган. Фуқаро 11 июнда вафот этган. 14 июнь куни Андижон вилояти Андижон шаҳар бўйича ички ишлар органлари (ИИО) фаолиятини мувофиқлаштириш бошқармаси (ФМБ) бошлиғи подполковник Содиқ Усмонов мазкур воқеа сабаб ишдан олинди. Кейинроқ ИИБда беш киши ишдан олингани ва 19 киши жазолангани маълум қилинди.

Инсон ҳуқуқлари бўйича Миллий марказ Андижонда фуқаронинг ИИБ томонидан қийноққа солинганини қатъий қоралади. Олий Мажлис Қонунчилик палатаси спикери ўринбосари, «Адолат» СДП сиёсий кенгаши раиси Наримон Умаров бир фуқарони қийноққа солиб, унинг ўлимига сабаб бўлган Андижон шаҳар ИИБ ходимлари ҳаракатига муносабат билдириб, Андижон шаҳар ИИБ ходимларининг ноўрин муносабати асносида касб шаъни оёқости қилингани, бир инсон энг олий ҳуқуқи бўлган яшаш неъматидан мосуво бўлгани, шу билан бирга, мамлакат раҳбарияти ва аҳоли томонидан давлатнинг халқаро имижини яхшилаш учун қилинаётган кўп сонли ҳаракатларга путур етганини таъкидлади.

Олий Мажлис Қонунчилик палатаси депутати Қодир Жўраев ушбу вазият бўйича фикр-мулоҳазаларини билдириб, ИИВ раҳбарияти марҳум йигитнинг оиласидан лоақал бир оғиз кечирим сўраб қўйиши кераклигини айтган.